zaterdag 18 januari 2014

Astoria en BMV Excelsior

Ben van Oostveen
In 1942 begon Marinus van Oostveen in een villa aan de Oranjestraat 8 in Baarn een lunchroom en restaurant, met de bedoeling zich te specialiseren in het uitzenden van diners. Door de oorlog raakte deze opzet op de achtergrond. In 1946 liet hij een vergaderzaal achter zijn zaak bouwen en in 1950 een grote toneel- en concertzaal. Zijn zoon Ben werd in 1956 eigenaar. In 1958 liet Ben een grote foyer aan het zalencomplex van het restaurant van zijn vader bouwen. Daarmee leek het Astoria Complex aan de Oranjestraat voltooid, maar in 1962 werd begonnen met een ingrijpende verbouwing van het café-restaurant door aannemersbedrijf W.J. Markhorst. Van het oude café-restaurant bleef geen steen meer over. Daarvoor in de plaats verrezen 3 moderne zalen die van elkaar gescheiden kunnen worden door vouwwanden van kunstleder. Op 25 april 1966 nemen de heren B. en R. Hemerik Café-Restaurant Astoria over van Ben van Oostveen. Ben van Oostveen vertrekt dan zelf naar Heetveld, gemeente Vollenhove, om daar van zijn rust te gaan genieten.

Astoria aan de Oranjestraat, in de tijd van Van Oostveen.
Een suikerzakje van Astoria.
In die tijd, de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw, hielden ook veel Baarnse muziek- en toneelverenigingen hun jaarlijkse uitvoeringen voor donateurs en andere belangstellenden in Astoria. Zelf was ik vanaf mijn zesde jaar al lid van de Baarnsche Mondharmonica Vereniging Excelsior. Ook Excelsior gaf elk jaar twee uitvoeringen in Astoria. Ik kan me nog goed herinneren dat die uitvoeringen op mij als kleine jongen een enorme indruk maakte. Om de zalen binnen te komen liep je rechts langs de villa om in het zalencomplex achter het restaurant te komen. Je kwam daar in een voorportaal waar de jassen konden worden opgehangen. Het rook daar gelijk al muffig, maar gezellig! Als je doorliep kwam je in een 'voorzaal' waar op de met tegeltjes bedekte vloer, de houten tafels en stoelen al klaar stonden en een kleine dansvloer voor het 'bal na', dansen na de uitvoering. In de lange wand links waren twee grote deuren waardoor je toegang kreeg tot de theaterzaal, met lange rijen houten aan elkaar gekoppelde stoelen op een houten vloer. Voor het podium stonden lange tafels met daarop de prijzen die met de tombola te winnen waren. In de pauze kwam men langs met grote manden vol met lootjes, vier voor een gulden. Had je pech dan stond op je lootje een kreet als 'jammer', 'volgende keer beter' of 'probeer het nog eens'. Had je geluk, dan won je een pak chocoladevlokken die de muisjesfabriek De Ruijter ter beschikking had gesteld of een Turcotaart van banketbakker Oudwater.

De voorzijde van Astoria. Dit werd later voor de oude villa aangebouwd.
Achterin de 'voorzaal'  was aan de linker kant nog een lage deur een levensgevaarlijk stenen trap met te smalle treden, naar beneden, onder het podium. 'Denk om je hoofd' was de kreet als je die trap afliep, want het plafond was laag. De leden van Excelsior konden via dat trappetje een smalle gang in (weer die heerlijke muffe lucht) en dan had je rechts de kleedkamers. In die smalle gang was ook nog een gat in het plafond waar de toneelverenigingen een souffleur konden neerzetten. Die souffleur beklom een klein houten keukentrapje en stak dan zijn hoofd door het gat in het plafond, zodat hij het podium op kon kijken om, indien nodig, de toneelspelers te helpen bij hun teksten, mochten ze die vergeten. Als kind vond ik het natuurlijk geweldig om telkens mijn hoofd door dat gat te steken om te kijken wat er op het toneel gebeurde, maar dat werd uiteraard niet op prijs gesteld.

BMV Excelsior met dirigent Lokhorst op het podium van Astoria. Foto gemaakt in begin jaren zeventig.

Na het omkleden gingen we een trappetje op om het podium te bereiken. Boven je hoofd enorme bakken met ouderwetse gloeilampen die het podium verlichtten. Om je heen bordeauxrode velours gordijnen. Met een touw konden de voorste gordijnen opzij geschoven worden zodat het publiek de voorstelling kon bekijken. Een daverend en lang applaus volgde en de dirigent telde af om met het eerste nummer te beginnen. Ik trilde van de spanning op het podium, met mijn mondharmonica in de aanslag.


In mijn beleving was die zaal enorm groot. Een paar honderd mensen konden er zeker in. Excelsior hield elk jaar, twee weekenden na elkaar een optreden. Voor de pauze de jeugd en het seniorenorkest. Na de pauze werden er sketches (kleine komische toneelstukjes) opgevoerd, afgewisseld met muziek van de Chromonicats of het Excelsior Kwartet. Aan het eind kwam dan het dankwoord van de voorzitter en was het tijd voor 'bal na', dansen in de voorzaal. Vaak werd accordeonist Jan Gorissen uit Soest en zijn drummer gevraagd om de muziek tijdens het dansen te verzorgen. Voor onze familie waren dat de gezelligste avonden van het jaar. Wat een heerlijke tijd was dat.

Groot onderhoud aan Astoria door BMV Excelsior en Karakter.
Gebrek aan onderhoud aan de zaal leidde ertoe dat Astoria niet meer als theater gebruikt kon worden. BMV Excelsior en toneelvereniging Karakter staken in 1979 de koppen bij elkaar en besloten om de zaal samen op te knappen. Zodoende kon Astoria nog een paar jaar gebruikt worden, maar een paar jaar later ging het niet meer. Excelsior maakte daarna gebruik van de in 1975 gebouwde Speeldoos, toen nog het houten gebouw, aan de Rembrandtlaan. 






Eric van der Ent
Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op  Facebook en Twitter