Spaanse Griep

Spaanse griep in Baarn

In 1918 kregen we ook in Baarn te maken met een vreselijk griepvirus: "De Spaanse griep".

Als we aan vreselijke ziekten en epidemieën denken, dan denken we in eerste instantie vaak aan ziekten als de pest, pokken, tyfus, cholera, t.b.c. aids en corona. Stuk voor stuk vreselijke ziekten die in de afgelopen eeuwen miljoenen levens verwoest hebben. Bij een ziekte als 'de griep' wordt niet gelijk gedacht aan een ernstige, dodelijke ziekte, want is het niet zo dat je na een paar dagen op bed liggen, en je flink beroerd voelen, je weer volledig herstelt? Vaak is dat gelukkig zo, maar wist u dat het griepvirus verantwoordelijk is voor de grootste pandemie (wereldwijde epidemie) die zich ooit heeft voorgedaan? 

In 1918 ging het helemaal mis. Aan het eind van de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) brak de Spaanse griep uit. De Eerste Wereldoorlog kostte wereldwijd aan circa 10 miljoen militairen en 5 miljoen burgers het leven, maar dat was nog niets vergeleken met wat de Spaanse griep zou aanrichten. Naar schatting eiste deze groep aan ongeveer 50 miljoen mensen het leven. Het griepvirus doodde in 24 weken meer mensen - het dubbele zelfs - dan het aidsvirus in de afgelopen 24 jaar heeft gedood. Het was verschrikkelijk. Waar het virus precies vandaan kwam is niet bekend. Er wordt wel gedacht dat het virus is overgekomen uit Amerika. Dat land verscheepte met grote hoeveelheden militairen naar Europa om een eind aan de Eerste Wereldoorlog te maken. Vele militairen stierven al voordat ze Europa bereikten. Of de oorsprong echt in Amerika lag is niet meer te achterhalen. Zo snel als het virus in 1918 opkwam, zo snel verdween het in 1920 ook weer. In 1918 was er sprake van twee griepgolven. In 1920 een derde. Bij de eerste golf leek het om een normale griep te gaan, maar de tweede golf was een massamoordenaar. Daarbij was het opvallend dat vooral jonge mensen aan de ziekte stierven. Met name mensen tussen 15 en 34 jaar oud. Het sterftepercentage in die leeftijdscategorie was maar liefst twintig maal hoger dan in de jaren daarvoor. Mensen die stierven in de bloei van hun leven. Om die reden werd in eerste instantie gedacht dat het om een nieuwe, geheimzinnige, onbekende ziekte zou gaan.

Ook Baarn bleef niet verschoond van deze wereldwijde ramp. In 1918 stierven ruim 30% meer mensen in Baarn dan gemiddeld in de jaren daarvoor. De gemiddelde leeftijd van de overledenen daalde dramatisch. Ook hier werden vooral jongere mensen getroffen. Vreemd is dat in de twee jaar daarna het aantal sterfgevallen onder gemiddeld lag. 1918 was echter een rampjaar, ook in Baarn. Een schrijnend voorbeeld daarvan is de Baarnse Willem van der Horst, die op 30 maart 1914 in Baarn geboren werd als zoon van Willem van der Horst en Francina Maria Snijder. Hij stierf op 21 november 1918, tijdens de tweede, dodelijke griepgolf aan de Spaanse griep. Hij werd vier dagen later begraven op de oude begraafplaats aan de Berkenweg.

In een advertentie uit het Baarnsche Courant van 23 augustus 1918, hier bij dit artikel afgebeeld, werden ‘Glorin tabletten' aangeboden door de Baarnse drogist Faassen uit de Bosstraat in Baarn. Deze tabletten hielpen natuurlijk niet tegen de ziekte. Helaas moeten we dit medicijn onder de noemer kwakzalverij scharen.

drogisterij Faassen

Vernieuwde website met de verhalen

De website Groenegraf.nl of Geheugenvanbaarn.nl bestaat al sinds 2005 en is ontwikkeld door de lokale geschiedschrijver Eric van der Ent. Eric bracht jarenlang Baarnse families in kaart bracht, verzamelde historische informatie en foto’s en digitaliseerde deze.  Hij schreef verhalen en plaatste die in de Baarnsche Courant en hij gaf een fors aantal boeken uit met verhalen van Baarn.  Met tomeloos enthousiasme hield Eric de Baarnse geschiedenis levend.

 En dan stopt plotseling op zaterdag 11 november 2023 met het overlijden van Eric alles. Zijn echtgenote en kinderen en de vrijwilligers, werkzaam onder de vlag van de door Eric opgerichte stichting Groengraf.nl kijken vertwijfeld naar de schitterende verzameling die Eric heeft opgebouwd. Hoe nu verder?

Eric had een zeer fraaie website gebouwd met bijzondere mogelijkheden om de verhalen van Baarnaars en Barinezen te kunnen vertellen. Op de website worden persoonsverhalen opgebouwd met gegevens uit meerdere bronnen. Een soort eerste vorm van Kunstmatige Intelligentie. Eric was in 2005 zijn tijd al ver vooruit! Maar helaas, geen documentie , geen handleiding, geen informatie over hoe dit alles technisch in elkaar was gezet.

Met behulp van vrijwilligers van de Historische Kring Baerne werd een plan opgesteld om deze waardevolle collectie onder te brengen maar vooral bereikbaar te houden voor het brede publiek. Een nieuw bestuur van de Stichting Groenegraf.nl trad aan en daarna begon het uiteenrafelen van de website. Welke bestanden worden geraadpleegd, hoe worden deze bestanden onderhouden, hoe wordt het verhaal opgebouwd, welke provider, welke taal, legio vragen dienden zich aan. Enkele IT vrijwilligers van de Historische Kring Baerne hebben maanden gezocht en zijn vervolgens aan de slag gegaan om het geheel weer op te bouwen.

 

Met trots kan de Stichting Groenegraf.nl melden dat de vernieuwde website op 26 november 2025 live is gegaan. Als de gebruikers nu op bezoek gaan bij  www.geheugenvanbaarn.nl komen ze op de vernieuwde site met de bekende functies.  Deze site is nu gedocumenteerd, kan weer onderhouden worden en dus blijft de waardevolle verzameling ook voor de toekomst beschikbaar voor het brede publiek.

De website wordt goed bezocht door  de inwoners van Baarn maar ook belangstellenden voor de Baarnse geschiedenis van buiten Baarn, zowel binnen als buiten Nederland, weten de weg naar de website te vinden. Dat blijkt ook uit de vele donaties die de Stichting mag ontvangen.

 Vrijwilligers van het eerste uur, zoals John Kappers, Karla Roskamp en Leen Bakker blijven de verzameling van Eric uitbreiden en beschikbaar houden.  Natuurlijk zijn zij ook op zoek naar nieuwe vrijwilligers die een steentje kunnen bijdragen, bijvoorbeeld door het schrijven van verhalen of het uitvoeren van onderzoeken naar de Baarnse geschiedenis.  Ook vrijwilligers met IT kennis en ervaring zijn nodig om de website nog verder uit te breiden en de fraaie collectie Baarns erfgoed aan het publiek te kunnen presenteren.

 

Baarn, 26 november 2025

 Verdere informatie bij:

Leen Bakker, bakker.groenegraf@gmail.com

John Boers, johnboers96@gmail.com, tel: 06 83622391

 

De IT Vrijwilligers:                                                De Groenegraf vrijwilligers

 

Arthur Bouland                                                        Leen Bakker voorzitterr

Ben de Moel                                                              Karla Roskamp secretaris

Jesse Vanderwees                                                  John Boers penningmeester

Steven Sijmonsbergen

Gert Jan van der Burg                                                    John Kappers

 

www.geheugenvanbaarn.nl

 

Het groene graf is een bijnaam voor één van de mooiste plaatsen in het Eemland: Baarn.

Groen, omdat er ten zuiden van Baarn prachtige bossen liggen en ten noorden van Baarn uitgestrekte polders. Graf, omdat het vanouds een plaats is waar de rijke Amsterdammers heentrokken om te rentenieren en hun laatste levensdagen te slijten.

Na de aanleg van de spoorweg van Amsterdam richting Amersfoort en later door naar Zutphen lieten de welgestelde Amsterdammers in Baarn hun zomerhuizen bouwen. 's Winters werken in Amsterdam en 's zomers vertoeven in het mooie Baarn. De spoorlijn maakte dat mogelijk.

Vaak gingen deze Amsterdammers in de laatste periode van hun leven definitief in Baarn wonen en vonden zo ook hun laatste rustplaats in Baarn. Daarom groene graf. 

 

Vernieuwde website met de verhalen van Baarnaars en Barinezen.

 

Vernieuwde website met de verhalen van Baarnaars en Barinezen.

 De website Groenegraf.nl of Geheugenvanbaarn.nl bestaat al sinds 2005 en is ontwikkeld door de lokale geschiedschrijver Eric van der Ent. Eric bracht jarenlang Baarnse families in kaart bracht, verzamelde historische informatie en foto’s en digitaliseerde deze.  Hij schreef verhalen en plaatste die in de Baarnsche Courant en hij gaf een fors aantal boeken uit met verhalen van Baarn.  Met tomeloos enthousiasme hield Eric de Baarnse geschiedenis levend.

 

En dan stopt plotseling op zaterdag 11 november 2023 met het overlijden van Eric alles. Zijn echtgenote en kinderen en de vrijwilligers, werkzaam onder de vlag van de door Eric opgerichte stichting Groengraf.nl kijken vertwijfeld naar de schitterende verzameling die Eric heeft opgebouwd. Hoe nu verder?

Eric had een zeer fraaie website gebouwd met bijzondere mogelijkheden om de verhalen van Baarnaars en Barinezen te kunnen vertellen. Op de website worden persoonsverhalen opgebouwd met gegevens uit meerdere bronnen. Een soort eerste vorm van Kunstmatige Intelligentie. Eric was in 2005 zijn tijd al ver vooruit! Maar helaas, geen documentatie, geen handleiding, geen informatie over hoe dit alles technisch in elkaar was gezet.

 Met behulp van vrijwilligers van de Historische Kring Baerne werd een plan opgesteld om deze waardevolle collectie onder te brengen maar vooral bereikbaar te houden voor het brede publiek. Een nieuw bestuur van de Stichting Groenegraf.nl trad aan en daarna begon het uiteenrafelen van de website. Welke bestanden worden geraadpleegd, hoe worden deze bestanden onderhouden, hoe wordt het verhaal opgebouwd, welke provider, welke taal, legio vragen dienden zich aan. Enkele IT vrijwilligers van de Historische Kring Baerne hebben maanden gezocht en zijn vervolgens aan de slag gegaan om het geheel weer op te bouwen.

 Met trots kan de Stichting Groenegraf.nl melden dat de vernieuwde website op 26 november 2025 live is gegaan. Als de gebruikers nu op bezoek gaan bij  www.geheugenvanbaarn.nl komen ze op de vernieuwde site met de bekende functies.  Deze site is nu gedocumenteerd, kan weer onderhouden worden en dus blijft de waardevolle verzameling ook voor de toekomst beschikbaar voor het brede publiek.

De website wordt goed bezocht door  de inwoners van Baarn maar ook belangstellenden voor de Baarnse geschiedenis van buiten Baarn, zowel binnen als buiten Nederland, weten de weg naar de website te vinden. Dat blijkt ook uit de vele donaties die de Stichting mag ontvangen.

Vrijwilligers van het eerste uur, zoals John Kappers, Karla Roskamp en Leen Bakker blijven de verzameling van Eric uitbreiden en beschikbaar houden.  Natuurlijk zijn zij ook op zoek naar nieuwe vrijwilligers die een steentje kunnen bijdragen, bijvoorbeeld door het schrijven van verhalen of het uitvoeren van onderzoeken naar de Baarnse geschiedenis.  Ook vrijwilligers met IT kennis en ervaring zijn nodig om de website nog verder uit te breiden en de fraaie collectie Baarns erfgoed aan het publiek te kunnen presenteren.

 Baarn, 26 november 2025

 Verdere informatie bij:

Leen Bakker, bakker.groenegraf@gmail.com

John Boers, johnboers96@gmail.com, tel: 06 83622391

 

De IT Vrijwilligers:                                                De Groenegraf vrijwilligers

 

Arthur Bouland                                                        Leen Bakker voorzitterr

Ben de Moel                                                              Karla Roskamp secretaris

Jesse Vanderwees                                                  John Boers penningmeester

Steven Sijmonsbergen

Gert Jan Burg                                                            John Kappers

  

Het groene graf is een bijnaam voor één van de mooiste plaatsen in het Eemland: Baarn.

Groen, omdat er ten zuiden van Baarn prachtige bossen liggen en ten noorden van Baarn uitgestrekte polders. Graf, omdat het vanouds een plaats is waar de rijke Amsterdammers heentrokken om te rentenieren en hun laatste levensdagen te slijten.

Na de aanleg van de spoorweg van Amsterdam richting Amersfoort en later door naar Zutphen lieten de welgestelde Amsterdammers in Baarn hun zomerhuizen bouwen. 's Winters werken in Amsterdam en 's zomers vertoeven in het mooie Baarn. De spoorlijn maakte dat mogelijk.

Vaak gingen deze Amsterdammers in de laatste periode van hun leven definitief in Baarn wonen en vonden zo ook hun laatste rustplaats in Baarn. Daarom groene graf. 

 

 75 jaar waterleiding in Baarn

Dit jubileum wordt o.m. herdacht met de plaatsing van een groots watermonument in de Pekingtuin

Op 1 Mei a.s. (1960) zal het 75 jaar geleden zijn, dat de gemeente Baarn aangesloten werd op het net der Utrechtsche Waterleiding Maatschappij en het eerste heidewater, afkomstig uit de waterwinplaatsen onder Soester- berg, uit de Baarnse waterkranen stroomde.

De Directie van de Utrechtsche Waterleiding Mij. wil dit heugelijke feit op waardige wijze herdenken, temeer daar de gemeente Baarn een der oudste gemeenten is, die water van deze maatschappij betrekken. De U.W.M. werd in 1881 opgericht, begon met de waterlevering aan de stad Utrecht in 1883 en leverde reeds 2 jaar later water aan Baarn. 

Welk een belangrijke plaats het leidingwater in ons dagelijks leven heeft, behoeft hier niet uiteengezet te worden. Dat neemt niet weg, dat het goed is, dat bij een bijzondere gelegenheid als dit jubileum de aandacht van het publiek gevestigd wordt op de zeer bijzondere plaats, die een waterleidingmaatschappij in de volkshuishouding inneemt.

Het is begrijpelijk dat „het water” bij dit jubileum in het middelpunt zal worden geplaatst. De directie van de U.W.M. heeft hiervoor een origineel plan uitgewerkt.

Op een der grote gazons van de Pekingtuin (waar de jaarlijkse gymnastiekdemonstraties plaats vinden) zal te midden van een vijver een groot water technisch werk, uitgerust met fonteinen, worden geplaatst, dat gedurende de zomermaanden de bijzondere aandacht zal trekken van iedere bezoeker van de tuin. De fonteinen zullen dagelijks in werking zijn en des avonds met flootlight verlicht worden.

Het monument is ontworpen door onze oud-plaatsgenoot, de heer G. Diefenbach, technisch hoofdambtenaar van de U.W.M. te Hilversum. Onder zijn leiding zal het monument geplaatst worden.

Gisteren zijn de arbeiders van de U.W.M. in de Pekingtuin begonnen met het grondwerk. Er is reeds een kuil gegraven van 1 m diepte, welke een lengte heeft van 15 m en een breedte van 10 m. Dit wordt de vijver, waarin het monument, geplaatst wordt. Ook heeft men reeds een aanvang gemaakt met het graven van een sleuf, waarin een leiding komt te liggen voor afvoer van het opgespoten water naar de riolering in de Bosstraat.

Zaterdag 23 April zal de directeur van de Utrechtsche Waterleiding Maatschappij, de heer J. G. C. Roder, tijdens een officiële bijeenkomst in de Pekingtuin, het monument overdragen aan burgemeester mr F. J. van Beeck Calkoen.

Medewerkers van Waterleidingbedrijf

Bericht in de Baarnsche Courant van 26 april 1960

HET WATERMONUMENT IN DE PEKINGTUIN

Van de zijde van het Stichtingsbestuur van de Pekingtuin kregen wij het verzoek langs deze weg het publiek er op attent te maken dat bij het bezichtigen van het monument een ieder wordt verzocht, de eventuele rijwielen op de daarvoor bestemde plaats te stallen en deze niet mee te nemen naar de gazons.

Het is deze dagen al gebleken dat men zelfs, terwijl fietsen in de tuin verboden is, tot voor het monument op de fiets blijft zitten en na bezichtiging rustig weer op de fiets stapt en de tuin uitrijdt, over de gazons.

Willen wij de Pekingtuin, waaraan zoveel zorg wordt besteed, netjes houden, dan is het noodzakelijk, dat het publiek daaraan volledig meewerkt.

Een bekend stukje Eemnesserweg

 Een bekend stukje Eemnesserweg in Baarn

Sommige plekken in Baarn zien er al eeuwen lang hetzelfde uit, maar die plekken worden steeds schaarser. Door de steeds verder gaande ontwikkeling van Baarn, het groeiende verkeersaanbod, de sloop van oude villa's verandert het beeld van Baarn. Het is daarom leuk om eens te kijken, hoe een bepaalde plek er vroeger uitzag. Neem nu eens deze foto, enig idee waar die gemaakt is?

Ik denk dat er niet veel mensen zijn die deze plek onmiddellijk herkennen, maar het is Eemnesserweg 40, woning en kantoor van notaris Römer. Dit enorme pand stond precies op de plek waar nu Albert Heijn is te vinden. De volledige naam van deze notaris was Maria Carl André Arthur Hermann Römer, roepnaam Arthur. Hij werd op 16-12-1889 geboren in Maastricht en trouwde in 1922 met Maria Clotilde Albertina (Bertha) Janssen uit Heinkenszand. Uit dat huwelijk werden maar liefst 13 kinderen geboren. Het was dus maar goed dat ze zo'n groot pand hadden! Notaris Römer kwam op 19 april 1933 naar Baarn. Dat was vier maanden nadat hij als notaris benoemd was. Hij vestigde zich zoals gezegd op Eemnesserweg 40, waar hij tot aan zijn pensioen op 1 januari 1960 zou wonen en werken. Na die datum werd echtgenote Bertha waarnemend notaris en op 1 september van datzelfde jaar verhuist het echtpaar naar Bussum. De villa wordt gesloopt en op die plek wordt supermarkt Albert Heijn gebouwd.

Het pand links van het notariskantoor is Eemnesserweg 42. In 1917 woonde daar, volgens het adresboek uit dat jaar, dhr. A. de Nooij en later de dames mej. A.L. van Beverwijk en mej. F.L. Wits. De laatste was heilgymnaste van beroep. Links daarvan, niet meer zichtbaar op de foto, op Eemnesserweg 44 stond nog een villa. Daar woonde dhr. Jan Boelens, secretaris van de Nationale Christen Geheelonthouders Vereniging. Deze villa was “Klein Guldenhof” genaamd. Op de plek van de villa’s van Eemnesserweg 42 en 44 is nu het parkeerterrein van Albert Heijn te vinden.

Links van Klein Guldenhof, op nummer 46, was Villa Vijverhof te vinden. Dat pand kennen we natuurlijk allemaal want dat staat er nog steeds. Al deze grote villa's hadden gemeen dat er een enorme tuin achter de woningen lag. Daarachter lag het arbeiderswijkje Santvoort, met straten als Verlengde Dalweg, Johannalaan, Dijkweg en Elisabethstraat. Van de achtertuin van notaris Römer kunnen we een glimp opvangen op een familieportret dat in oktober 1942 in de achtertuin van de villa genomen is. De foto werd gemaakt ter gelegenheid van het twintig jarig huwelijk van de notaris en zijn echtgenote. Op deze foto is het complete gezin te zien. 

Rechts naast het kantoor van Römer stond nog een villa, op de hoek met de Dalweg. Op de foto van Albert Heijn ziet u die villa nog staan, maar ook die villa is inmiddels verdwenen. In 1970 stond die villa op de nominatie om gesloopt te worden. Medewerkers van slopersbedrijf van destijds kregen het "leuke" idee om in de kelder van het gebouw wat sloophout te verbranden. Het had gesneeuwd en het vroor. In ieder geval ging het mis. Het gebouw vatte vlam en in ging in rook op. 

Wilt u uw herinneringen delen, stuur een e-mail naar: bakker.groenegraf@gmail.com. Of een briefje aan: Baarnsch Geheugen Marisstraat 4, 3741 SK BAARN

Voor meer dan 1560 verhalen over Baarn lezen. Kijk dan op Https://Groenegraf.blogspot.com

Antwoord zoekplaatje

 Antwoord zoekplaatje

[Hoog Wolde]

Hoog Wolde) is in 1874 Ontworpen door architect A.L. van Gendt. Oude Utrechtseweg 17-19. De grote villa stond op het hoogste punt van een glooiend gazon. In 1878 werd een koetshuis toegevoegd, waarvan de situatieschets in het Nederlands Architectuur Instituut (NAI) aanwezig is. In 1900 werd ook een rijtuigremise toegevoegd, waarbij er een tweede terreinschets werd gemaakt. Voor de oorlog bezat Hoog Wolde een schitterende tuin met rosarium, gezien de afbeelding daarvan in het tijdschrift ‘Het Landhuis’ van 2 maart 1932. De villa was lange tijd in gebruik als kantoor en is omstreeks 1995 afgebroken om plaats te maken voor moderne gebouwen. Het koetshuis resteert nog wel. Langs de randen van het terrein zijn nog oude beplantingen aanwezig: groepen van eiken en beuken, groepen van diverse coniferen en een solitaire bruine beuk.

Villa Favorit/Hoog Wolde

In 1881 werd de villa toen genaamd Favorita, gemeente Baarn, groot 64 are en 70 centiare voor f 24000 geveild aan J.W.P. Hamel.

In 1900 wordt de "deftige en moderne inboedel" van wijlen heer T. Scholten, waarbij zo goed als nieuwe ameublementen en vele andere meubelen, porseleinen, aquarellen, pendules, spiegels, ledikanten, bedden, dekens en matrassen, gas- en kaarsenkronen, rijtuigen, tuigen, stalbenodigdheden, bloemen, planten enz. geveild .

In 1918 wordt Villa Hoog Wolde onder de naam van Villa Favorita genoemd in het overlijdensbericht van Theodorus Antonius Josef Gilissen. Deze bankier kwam in 1918 om bij een treinramp in Weesp. In 1915 en 1917 wordt Gilissen inderdaad als bewoner van villa Favorita genoemd, echter als adres staat Spoorweglaan 4. De spoorweglaan is later omgedoopt naar Gerrit van de Veenlaan. De villa stond inderdaad op de hoek van de Oude Utrechtseweg en de Gerrit van de Veenlaan.

In de adresboeken van 1925 en 1939 wordt Jhr. F.E.P. Sandberg als bewoner van Spoorweglaan 4 genoemd. In 1948 Gerrit van de Veenlaan 4. In 1950 wordt in Huize Hoogwolde, Gerrit van de Veenlaan 4, een uitgebreide kunst-, antiek-, en inboedelveiling gehouden uit het bezit van Jhr. Sandberg. (Bron Gooi- en Eemlander 11-2-1950) De opbrengst was bijna f 40.000.

In 1950 verhuist Philips de administratieve kant van haar Phonographische Industrie naar Hoog Wolde. Vanaf 30 oktober 1950 zal de administratie en de verkoopafdeling van de Decca-grammofoonplaten-industrie, alsmede de publiciteitsafdeling in Baarn gaan werken. Tot dan toe waren die afdelingen in Amsterdam gevestigd. Voor dit doel heeft het concern villa Hoog Wolde van de familie Sandberg aangekocht. Naast de 35 man van Decca wordt de afdeling van Philips Eindhoven, die speciaal de reproductierechten van muziek behandelt in Baarn gevestigd.

De winnaar van het zoekplaatje is: Dhr. R. Jansen.

Wilt u uw herinneringen delen, stuur een e-mail naar: bakker.groenegraf@gmail.com. Of een briefje aan: Baarnsch Geheugen Marisstraat 4, 3741 SK BAARN

Voor meer dan 1560 verhalen over Baarn lezen. Kijk dan op Https://Groenegraf.blogspot.com