Kiekjes

Israël David Kiek
(1811-1899)

Vandaag vraag ik uw permissie om een keer een uitstapje naar een onderwerp te maken, dat niet veel met Baarn of het Eemland te maken heeft. Volgens mij evengoed een leuk verhaal, denk ik.

Onze website staat vol met kiekjes van het Eemland en vooral kiekjes van oude inwoners van Baarn. Als u de voorgaande zin leest weet u precies wat ik met kiekjes bedoel, maar weet u ook waar het woord 'kiekje' vandaan komt? Het is geen dialect voor 'kijkje' als u dat soms dacht.  Nee, het woord kiekje is een eponiem. Een eponiem is een ding, begrip of soortnaam vernoemd naar een persoon. Een bekend voorbeeld is de achillespees, genoemd naar een Grieks mythologisch figuur Achilles. Of bijvoorbeeld de Nobelprijs, die naar Alfred Nobel, de Zweedse uitvinder en pacifist, genoemd is.

Een kiekje is een foto, beter omschreven: een pretentieloze, uit de losse pols geschoten foto. Naamgever is Israël David Kiek, geboren in Groningen op 22 april 1811, overleden 14 mei 1899 in Leiden, zoon van David Kiek en Lea Pinto. U zult niet verbaast zijn dat Israël Kiek fotograaf van beroep was, maar hij begon zijn loopbaan als schrijnwerker in Groningen en later sigarenhandelaar in Leiden. Pas op latere leeftijd begon hij met fotograferen. Israël Kiek is tot 1892 actief gebleven als fotograaf. Daarna volgde zijn zoon Lion hem op.

Eén van de kiekjes van Kiek.

Kiek maakte veel portretfoto's, carte de visite-portretten. U kent ze wel, die kartonnen fotokaartjes. Maar hij is vooral bekend geworden door zijn groepsportretten van studenten in Leiden. Dat was niet zo zeer te danken aan zijn kwaliteiten als fotograaf, maar aan het spontane karakter van de foto's. De studenten werden vaak gefotografeerd in dakgoten, op een keukentrap of met gekke bekken van dichtbij. Vaak werden de foto's in het holst van de nacht gemaakt. Kiek werd dan 's nachts door een paar dronken studenten uit zijn bed geroepen. Met tegenzin maakte hij dan de foto's, vaak met zijn rug gekeerd naar de loltrappende studenten. In later gepubliceerde foto's figureert Kiek vaak zelf ook op die foto's.

Nu, ruim honderd jaar nadat Kiek overleden is, wordt zijn naam nog steeds gebruikt, ook al denken we daarbij niet meer aan Israël Kiek. In 1990 werd in Leiden een monument opgericht om Kiek te herdenken. Een monument in de vorm van een driepoot van roestvrij staal met daarop een camerakast. Door een viewer in de kast kunnen enkele replica's van Kiek's foto's bekeken worden. In Amsterdam is een straat naar hem vernoemd: de Kiekstraat in IJburg en in Leiden is het Kiekpad te vinden. In 1993 is zelfs een planetoïde naar hem vernoemd.

Tegenwoordig is het woord 'kiekje' synoniem voor 'snapshot'. Vanaf nu denkt u bij het woord kiekje waarschijnlijk, net als ik, aan Israël David Kiek, naamgever van dit soort foto's.
Ik hoop dat u dit verhaal, ondanks dat het niet met het Eemland te maken heeft, toch leuk vond om te lezen. Volgende stukjes gaan weer gewoon over kiekjes in Baarn en omgeving.

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op  Facebook en Twitter