Gereformeerde middenstand in 1957

Een mooi bezit dat ik koester, is een vrijwel complete verzameling kerkbladen van de Gereformeerde Kerk van Baarn vanaf de jaren dertig. ‘Bezit’ betekent dat de verzameling zich bij mij bevindt. Het eigendom ligt bij de kerk, maar als het gaat om geschiedenis dan kijken ze altijd naar mij, dus laten ze die bladen mooi bij mij liggen. In 2001 schreef ik aan de hand van die bladen een boek over de 125-jarige geschiedenis van deze kerk, van 1876 tot 2001. Het enige dat ik altijd oversloeg, waren de advertentiepagina’s. Die waren niet interessant voor de gereformeerde geschiedenis. Maar des te interessanter voor onze Baarnse geschiedenissite het Groene Graf! Hieronder een willekeurige pagina uit 1957, in vieren verdeeld. Gereformeerde middenstand, schrijf ik boven dit verhaal. Mochten alleen gereformeerden in het kerkblad adverteren? Vast niet, maar als ik het lijstje zo afloop, zie ik er wel heel veel. Boven de pagina stond vaak als oproep: “Koopt bij onze adverteerders!” Zo ging het toch vroeger. Niet alleen de politieke partijen, de kranten, de radio-omroepen en de scholen waren ‘verzuild’, ook de middenstand was dat. Gereformeerden, maar ook rooms-katholieken en niet-kerkelijken gingen naar de kruidenier van hun eigen richting.

De pagina begint met een overlijdensadvertentie. De Here heeft thuisgehaald, Zijn moegestreden kind. Een schoonzus heette destijds een behuwdzuster, zie ik. Maar laten we snel verder gaan naar de middenstand.
J.A. Roskamp, voor al uw verzekeringen. Ik vermoed dat dat een opa van Karla was, de actieve medewerkster van het Groene Graf.
Daarnaast de smederij van A.B. van den Broek, ‘Adres van vertrouwen’. Hij was de organist van de kerk aan de Oude Utrechtseweg. Zijn smederij, begin Eemnesserweg, bevond zich op de plaats waar tot voor kort houthandel Seezink gevestigd was en nu nieuwbouwwoningen zijn gebouwd. Van den Broek vond dat hij ‘de baas van het orgel’ was. Anderen mochten niet naar boven. Hij had ook als enige de sleutel.
Visser Voor Verf, Nieuw Baarnstraat. Een voorloper van Hubo Visser? Ik weet het niet.
Drogist Groeneveld, Laanstraat 27, die herinner ik me nog wel.

Wat een mooie rijwielen! Ja, bij Knotters. Boschstraat, zie ik, tegenwoordig heet dat gewoon Bosstraat. Wij lieten daar als kinderen altijd onze banden plakken en dronken er regelmatig koffie, ’s zondags uit de kerk. Mijn ouders waren bevriend met meneer en mevrouw Knotters. Tegenwoordig zit er een winkel in zonwering, naast makelaar Bos.
“Voor banket en koek, Vonk weet hoe het moet.” Dat rijmt en bakker Vonk was dan ook een groot dichter. Een ander gedicht van hem was: “Wat Vonk maakt… smaakt.” Maar een banketbakker verdient meer dan een dichter, dus die keus is snel gemaakt. Op zijn plaats in de Nieuwstraat bevindt zich nu bakker Hendricksen.
Over J. Pols, levensmiddelen, en Gez. Keijzer, restanten, kan ik niets vertellen. Wat zou Gez. betekenen? Gezusters? En wat voor restanten zouden ze opruimen?
Schoenmaker Overeem in de Nijverheidstraat kon schoenen vergroten, tot twee maten. Dat vind ik knap. En dat vanaf 1,25 gulden per paar. Er zijn diverse families Overeem in de Gereformeerde Kerk.
Jansen’s Woninginrichting had een mooie aanbieding, zo te zien. Vanuit de Burgemeester Penstraat verhuisde hij later naar de Brinkstraat, waar zijn zoon Reindert verder ging onder de naam Woonstyle. Een tijdlang samen met Adriaan Vonk, zoon van voornoemde banketbakker.

K. Zuidema in de Nieuw Baarnstraat zegt me niets, maar deed in koffers, tassen en etuis. Ik zou er graag gekomen zijn.
Fa. Th. Leijen en Zn, loodgieter in de Padangstraat. Het bedrijf verhuisde naar de Balistraat met achtereenvolgens zoon Klaas, kleinzoon Hans en achterkleinzoon Peter. De laatste doet nu alleen nog verwarming. Klaas had vele zonen, die allemaal in het bedrijf mochten komen en dat ook tijdelijk deden, maar Hans hield het als enige vol.
Wams sigarenhandel in de Laanstraat, herinner ik me ook nog. Als ik me niet vergis zit daar nu de koffiespeciaalzaak van Boot.
De Nijkerkse Groentewinkel, van Jan Kraay. Zou het de vader van Bert Kraay zijn geweest, of zijn opa? In elk geval was ook hij een groot dichter: Wat Jan Kraay U biedt, Vindt U bij een ander niet.” Bert adverteert tegenwoordig met de slogan Kraay = Goedkoop. Maar dat rijmt helemaal niet.
Fa. M. Slob & Zoon was een aannemersbedrijf, met J. Slob als directeur. In de Molukkenstraat. Zou hij in dat straatje ook zijn werkplaats hebben gehad?
A. Eilander in de Nassaulaan deed in verzekeringen en financieringen. Ook in taxaties. Uit mijn jeugd ken ik die naam vooral als makelaar.

Bloemisterij J. Jansen was Uw bloemist voor al uw bloemen en planten. Wat is reclame maken soms eenvoudig. Het was niet alleen een winkel, maar ook een grote tuinderij/plantenkas. Later kwam op het terrein tevens een bedrijfsverzamelgebouw. Dat alles heeft nu plaatsgemaakt voor de Faas Eliashof. Het fraaie woonhuis van de familie Jansen is gelukkig blijven staan.
Het Wolhuis stond tegenover het gemeentehuis. Dat is een handige adresaanduiding. Verder zegt het me niets, evenmin als Vermeulen voor uw bril of horloge en De Betuwe (J. Blonk) voor de fijnproever.
Kuiper’s luxe en moderne brood- en banketbakkerij is natuurlijk een van de bekendste van al deze advertenties. Die is van vader op zoon op zoon overgegaan, onverwoestbaar.
Geslaagd? Geef een goede vulpen! Dat was een mooi advies van Boek- en Kantoorboekhandel A.J. v.d. Ree. Daar ben ik nog wel binnen geweest. Nu is er de Bruna, waarvan ik me herinner dat die begon te adverteren met de opmerking dat klanten niet zouden worden lastig gevallen met de vraag: “Kan ik u helpen?” Klopt, dat is mij bij Bruna nog nooit gevraagd. In de jaren zeventig, toen Bruna de zaak van V.d.  Ree overnam, was dat kennelijk revolutionair.

Reacties zijn van harte welkom, want ik ben te jong om over al deze zaken iets te vertellen.

Johan Hut

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op  Facebook en Twitter