Baarn krijgt zijn straatnamen in 1874

door Eric van der Ent

De Dijkweg kreeg pas veel later zijn naam.
Inmiddels is die naam alweer uit Baarn verdwenen.

Begin 1874 besluit de gemeenteraad van Baarn dat het nodig is om de straten in de kom van het dorp Baarn namen te geven. Baarn groeit snel en met de aanleg van de spoorweg langs Baarn dat jaar zal die groei nog sneller gaan. Het wordt dus tijd om de straten namen te geven.
Uiteraard hadden de grote doorgaande wegen in ons kleine dorp wel namen, maar dat waren vooral de straten die naar andere dorpen in de regio liepen: Eemnesserstraatweg, Amsterdamsche Straatweg, Utrechtseweg etc. De Brink in het centrum werd ook al zo genoemd vóór 1874.

Dit pand in de huidige Laanstraat was genummer F74

Hoe men dan adressen vond? Wel, grote buitens hadden gewoon hun eigen naam. Huizen als Veldheim, Peking, Canton, Java, Rusthoek vond men wel. Gewone woningen kregen elk een eigen nummer, zonder straatnaam-aanduiding. Baarn werd opgedeeld in wijken en elke wijk kreeg een letter. Zo lag de Hoofdstraat in wijk C. In de woning C129 woonde de weduwe E. van Dapperen. Zo ging dat.














De Gooi- en Eemlander publiceert in februari 1874 precies hoe de straten gaan heten en waar ze liggen. Hieronder de tekst van het krantenbericht, ongewijzigd overgenomen:

Baarn, 1 Februari. (Utr. Dagblad) Ten gevolge van de groote uitbreiding dezer gemeente heeft de raad in zijne laatst gehouden vergadering besloten over te gaan tot het geven van straatnamen in de kom van het dorp en wel als volgt: Javalaan, langs het buitengoed Java; Oosterstraat, van af den hoek van Java tot het verst beginnende punt op de Oosterheide; Noorderstraat, van daar tot aan het uiteinde der Javalaan; Noorderlaan, van daar tot bij den tol bij Sijnen; Kerkstraat, tot aan Veldheim; Dalweg van af Veldheim tot den Eemnesserstraatweg; Nieuwstraat, van den Eemnesserstraatweg tot bij het hôtel Ronge; Spoorstraat, van af het hôtel Ronge tot aan het Station; Laanstraat, de grindweg door Nieuw Baarn; Oranjestraat, van af den Brink tot den straatweg naar den Oranjeboom; Leestraat, de grindweg langs het land van G. Keij en de afgescheiden kerk; Stationweg, van af station tot de Boschstraat; Boschstraat, van den Brink tot de Pekinglaan; Nijverheidsstraat, langs den nieuwen ijzerwinkel van D. Limper; Amalialaan, toegang naar het station langs de Heeren Maas en Theisseng; Brinkstraat, van den Brink tot de Kerkstraat; Schoolstraat, van af de Noorderlaan tot den Brink langs de bewaarschool; Achterstraat, de tegenwoordige Achtersteeg; Veldstraat, langs Klaarwater van af den Brink tot bij de tol van Sijnen; Eemstraat, van af de Hoofdstraat langs klein Tempelon tot aan de Schoolstraat.

Tot zover het bericht. Ik vond het ontzettend leuk om te lezen en moest het daarom met u delen. Een paar dingen vallen op. Men schrijft Stationweg, in plaats van Stationsweg. Dat kan natuurlijk een schrijffout zijn, of heette de Stationsweg oorspronkelijk Stationweg? Verder vind ik de beschrijving van de Spoorstraat vreemd. Die begon toch niet bij hotel Rônge (het huidige Promenade Hotel)? Ik weet dat een deel van de Huidige Spoorstraat vroeger Beukenlaantje heette,
De Achterstraat, de voordien Achtersteeg heette is later omgedoopt naar Penstraat en weer later naar Burg. Penstraat. De Noorderlaan heet nu Faas Eliaslaan, vernoemd naar de Freule die aan die laan woonde. Leuk ook om te lezen dat de Oosterstraat in die tijd blijkbaar liep van de Boschstraat naar de Noorderstraat. Daar hield Baarn dus blijkbaar op. De Laan- en Leestraat waren blijkbaar grindwegen.
De Leestraat liep langs het land van G. Keij. Dat moet Gerrit Keij (1829-1897) geweest zijn, eigenaar van een steenfabriek aan de Eem. Ik schreef vorig jaar een artikel over hem. Het leuke is dat de ijzerwinkel van Dirk Limper (1836-1922) ook in dat artikel voorkomt. Dirk stierf berooid, zo is te lezen in het stuk.

Het tolhuis van tolgaarder Sijnen lag aan de rand van Baarn

De tol bij Sijnen waarover gesproken wordt is het welbekende, inmiddels verdwenen tolhuisje bij de Kerkstraat / Eemweg. Gerrit Jacobus Sijnen (1830-1906) was daar tolgaarder. Dat werk deed dochter Maria Sibilla Sijnen (1858-1933) na zijn dood ook nog een aantal jaren. Klein Tempelon aan de Eemstraat is een schrijffout. Dat buitenverblijf heette Klein Tempelow.

Eric van der Ent

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter