vrijdag 27 december 2019

De kanonnen naast de Naald



De gedenknaald is een obelisk en werd opgericht in 1820. Opvallend is het bos afgebeeld op deze oude ansichtkaart achter de Naald. De beide stukken veldgeschut, die er hebben naast gestaan, zijn niet uit 1815 afkomstig, maar herinneren de voortreffelijke leiding der krijgsbewegingen door den prins in 1830. 't Zijn Belgische kanonnen, afkomstig uit den Tiendaagschen Veldtocht in 1830 en waren veroverd op de Belgen.

 De Kanonnen bij de Naald
Deze kanonnen waren "6 ponders met een voorwagen". Nog net te zien op de hier onderstaande afbeelding naast de Naald.
1 van de twee 6 ponders met voorwagen
6 ponder met munitiewagen
Het geschut werd geplaatst op een affuit, een onderstel dat veelal was geconstrueerd van iepen- en eikenhout met een smeedijzeren beslag. Gelet op het gewicht van met name kanonnen (een 48-ponder woog veelal 3.458 kilo, een 24 ponder 2.223 kilo, een 12 ponder 1.580 kilo en een 6 ponder 1.037 kilo) werden voor het op- en afladen en het verplaatsen krachtwerktuigen gebruikt, zoals een hijsbok en een triquebal (ook wel mallejan genoemd), een wagen waarmee zware lasten konden worden opgetild en verplaatst. Met enige regelmaat werden hiervoor ook paarden ingeschakeld van boeren uit hun omgeving. 


De kanonniers werden bij het uitoefenen van hun taak bijgestaan door andere “artillerie-bedienden”, zoals de zogeheten handlangers, die hielpen bij het laden en schoonmaken van de vuurmonden.
model 6 ponder met voorwagen

6 ponder die in Baarn heeft gestaan zonder voorwagen
Waar zijn ze uiteindelijk gebleven?
De oorspronkelijke kanonnen zijn in 1926 overgebracht naar het Legermuseum "Armamentarium" in Delft.

Van de oorspronkelijke kanonnen kon Paul van Brakel, de conservator van het huidige Nationaal Militair Museum (NMM) te Soesterberg, mij bevestigen dat het om 6-ponders gaat. Deze twee originele exemplaren zijn in 1926 inderdaad bij het Legermuseum (nu Nationaal Militair Museum) terechtgekomen. Van één exemplaar uit hun collectie is bekend dat deze bij de naald in Baarn heeft gestaan, mét voorwagen. Dit exemplaar staat momenteel in de opslagruimte van het NMM te Soesterberg. Van een mogelijk tweede exemplaar lijkt deze herkomstinformatie verloren gegaan.

Andere kanonnen naast de Naald
Er hebben nog diverse andere soorten kanonnen naast de Naald gestaan zoals de navolgende afbeeldingen laten zien.

Vestingkanon 11 cm
Ook hebben er in het verleden 2 vesting kanonnen 11 cm gestaan. Deze staan nu opgesteld in de permanente tentoonstelling (paviljoen II) van het Nederlands Artillerie Museum 't Harde (thans omgedoopt tot Historische Collectie Korps Veldartillerie). Bij navraag daar is dit nog eens bevestigd.
Kijk hoe mooi deze is !











25-ponders
De laatste twee exemplaren zijn 25-ponders geweest. Van de 25 ponders is niet bekend waar zij gebleven zijn. 25-ponders worden tegenwoordig nog steeds gebruikt voor ceremoniële doeleinden (afgeven saluutschoten bijvoorbeeld).
Vestingkanon Ned. Artillerie Museum
Mogelijk dat deze voor dit doel zijn ingezet.

Het onderhoud van deze kanonnen vonden steeds plaats bij het scholingsinstituut voor de artillerie dat op de Legerplaats bij Oldebroek gevestigd is. Bij de laatste onderhoudsbeurt, nog ver vóór het millennium, heeft Prins Bernhard aangegeven de 25-ponders niet terug te willen. Dit ‘moderne’ naoorlogs geschut zou teveel misstaan bij de historische uitstraling van het monument. Sindsdien staan er geen kanonnen meer bij het monument.

Het verzoek om deze eventueel terug te plaatsen is lastig. De 6 ponder is afkomstig als buit uit de 10-daagse veldtocht, een te zeldzaam exemplaar om in weer en wind te laten staan.

een ander vestingkanon
een vestingkanon van dichtbij bij de naald

voorbeeld van een 25 ponder
geplaatst door L.J.A.Bakker

op