Boerderij de Koekoek uit 1855

 

Boerderij:
De Koekoek/Zonneveld 

Adres: Zandvoortweg 122, later 254 

Gebouwd: 1855
Status: Afgebroken in 1966

Het is alweer ruim vijftigjaar geleden dat de boerderij van de familie Zonneveld aan de Zand­voortweg uit het straatbeeld verdween, maar nog steeds her­inneren veel Baarnaars zich de boerderij. Dat de naam Zonneveld op een aantal punten in Baarn nog steeds voorkomt zal daarbij helpen. Deze familie bezat meer­dere boerderijen in Baarn, waar­door er meer sporen van hen te vinden zijn.

Op het land van Zonneveld, dat achter de boerderij lag en dat zich uitstrekte tot voorbij de Drakenburgergracht, is nu de Profes­sorenbuurt. De flats die nu langs de Drakenburgerweg staan, dragen de naam 'Sonnevelt', Hoewel an­ders gespeld is de naam een recht­streekse verwijzing naar veehouder Zonneveld, die zolang zijn bedrijf daar gevoerd heeft. Destijds was het gebied een poldergebied, dat zich uitstrekte naar Eemnes, Bunscho­ten-Spakenburg en Hoogland. Nu bepalen, aan die kant van Baarn de Sonneveltflats de skyline van Baarn. Wel even een ander gezicht.
De laatste Zonneveld die 'boerde' op boerderij De Koekoek was Gerbrand Zonneveld, vrienden noemen hem 'Geb'. Hij is in 1915 op de boerderij in Baarn geboren en op 1 maart 2018 overleden. Samen met zijn neef Arie, zoon van jongere broer Joris Zonneveld, hebben we hem in 2014 bezocht en haalde we herinne­ringen aan het boerenbedrijf op.

De oorsprong

Gerbrands grootouders,Jan Zon­neveld (1850-1922) en Maria Oskam (1850-1916), kwamen uit het westen van het land.Jan is geboren in 's-Gravenzande, vlakbij Hoek van Holland. Met zijn echtgenote dreef hij later de boerderij Aeksterhof in Delft. Rond 1890 verhuisde het ge­zin naar Loosduinen, boerderij de Wijndaelerwoning. Pachtboeren ver­kasten in die tijd regelmatig.Jan en Maria kregen twee dochters, Sijtje en Gerritje, en twee zonen,Joris en Arie. Het was logisch geweest als de oudste zoon Joris het bedrijf had overgenomen, maar hij moest twee jaar in militaire dienst. Toen Joris uit dienst kwam was broer Arie al werkzaam op de boerderij. Joris kreeg de kans om zetbaas te worden op boerderij De Koekoek aan de Zandvoortweg in Baarn. En zo kwam Joris Zonneveld naar Baarn.

De Koekoek 

De  boerderij die Joris pachtte is gebouwd in 1855. Dat stond met grote cijfers op de voorgevel van de boerderij. In de tijd dat Joris naar Baarn kwam, rond 1901, hoorde de boerderij bij het buiten 'Rusthoek', dat kort daarvoor in bezit gekomen was van Hendrik Cornelis Hacke. In 1902 verkocht Hacke 'Rusthoek' alweer, maar de boerderij hield hij nog een tijd in zijn bezit. Joris Zonneveld (1880-1963) werd geboren in Delft. Hij kwam als vrijgezel naar Baarn. Op de boerderij was een huishoudster werk­zaam, Antje. Zij deed haar werk goed, maar was niet sterk. Ze werd ziek en heeft meer dan tien jaar in het ziekenhuis gelegen.Joris moest dus een andere hulp zoeken. Geen gemakkelijke opgave in die tijd. Hij had al wel iemand op het oog, een meisje uit Warmond, Marijtje Ramp. Op een zondag fietste Joris van Baarn naar Warmond om het meisje te gaan vragen. Zo ging dat, tach­tig kilometer fietsen en 's avonds moest hij weer bijtijds thuis zijn om de koeien te melken. In Warm­ond aangekomen trof hij Marijtje niet thuis. Zij was in de kerk waar het kindje van haar zus gedoopt werd en mocht het kindje de kerk binnendragen. Marijtje had op dat moment dus geen tijd voor Joris.

Hij mocht bij een oom wachten tot de kerkdienst voorbij was. Na de kerkdienst had Marijtje wel alle tijd om met Joris te spreken. Blijkbaar klikte dat goed, want drie weken later, op 15 december 1910, zijn ze getrouwd.Joris en Marijtje kregen vijf kinderen: Maria, Neeltje,Jan, Gerbrand en Joris. Alle kinderen zijn boer geworden of met een boer getrouwd. Het mag dus duidelijk zijn wat het onderwerp van gesprek was op verjaardagen.

Gerbrand Zonneveld in 1922

Melk naar Amsterdam

Hendrik Cornelis Hacke, tot dan toe eigenaar van de boerderij, verkocht deze in de jaren dertig de boerderij aanJoris Zonneveld.Joris veranderde de naam van de boer­derij van De Koekoek in boerderij Zonneveld.  

Het weiland tussen Eem­nesserweg en Zandvoortweg hoorde niet bij de verkoop en bleef tot 1968 bij 'Rusthoek' horen. Bij de verkoop van de boerderij aan Zonneveld had Hacke wel een speciale wens. Hij verhuisde naar Amsterdam, maar wilde wel graag van de melk van de boerderij blijven genieten. Joris kon de boerderij kopen onder één voorwaarde: hij moest ervoor zorgen dat er elke morgen vijf liter melk bezorgd werd op het station Baarn. De bus met melk werd ver­volgens per trein naar Amsterdam getransporteerd. Meer dan eens liet de conducteur de trein wachten omdat de melk nog niet was gearri­veerd. In Amsterdam werd de melk door personeel van de familie Hac­ke opgehaald. Zo kon Hacke ook in Amsterdam de melk van de Baarnse koeien blijven drinken.

Het bedrijf 

Bij de boerderij bevonden zich ook een bakhuis, een stal en een hooiberg. Oorspronkelijk werd er in het bakhuis gekookt en werden daar de geslachte koeien schoon­gemaakt. Het grovere werk. Later werd het bakhuis met name voor klussen als melkbussen schoonma­ken gebruikt. Op de veehouderij stonden zo'n veertig koeien en daarmee was Zonneveld één van de grotere boerenbedrijven aan de Zandvoortweg. 's Morgens en 's avonds werden de koeien gemolken. Eén man kan ongeveer 5 à 6 koei­en per uur melken. Er liep dus een man of vier aan personeel om alle koeien op tijd te kunnen melken.

Op de boerderij woonde ook een knecht voor dag en nacht, de overi­ge knechten woonden in de buurt. De melkwinkeliers en de venters kwamen in die tijd de melk nog bij de boerderij ophalen. Elke winke­lier had zo zijn eigen behoefte aan melk, meestal zo tussen de 80 en 120 liter per dag. Ze wilden de melk van boeren uit Baarn graag hebben, want de boeren in Eemnes hadden de naam dat ze minder hygiënisch zouden zijn. Toen later de melk­fabriek van Breij in de Turfstraat werd opgericht, werd de melk door transporteurs van de boerderijen naar de fabriek gebracht. daar werd de kwaliteit gecontroleerd, waarna de winkeliers en venters de melk op hun beurt in de Turfstraat kon­den ophalen. Zij kwamen daar al vroeg, zodat de boeren natuurlijk ook vroeg uit de veren moesten om te melken. Meestal werd om vier uur 's morgens begonnen, de melk kwam dan op tijd in de fabriek aan.

Hendrika Roothart en schoonvader Joris Zonneveld op het erf

Het eind

Gerbrand Zonneveld, zoon van Joris, heeft zijn hele leven op de boerderij aan de Zandvoortweg gewerkt. Hij trouwde in 1944 met Hendrika Roothart uit Eemnes. Uit het huwelijk werden geen kinde­ren geboren. In de loop der jaren nam Gerbrand de leiding van het bedrijf over van zijn vader. Vader Joris en moeder Marijtje blijven bij hun zoon op de boerderij wonen.

In 1963 overleed Joris en een paar jaar later, in 1966, moest de boer­derij plaats maken voor een nieuw­bouwwijk, de Professorenbuurt. De gemeente kocht de boerderij en liet deze slopen.

Gerbrand kreeg een vergunning om een nieuwe boerderij te bouwen op het land tegen de rijksweg Al aan de Drakenburgerweg. Deze snelweg was inmiddels aangelegd door het land van Zonneveld. Met de aanleg was al voor de Tweede wereldoor­log begonnen, maar de werkzaam­heden kwamen tijdens de oorlog stil te liggen en werden pas in 194 7 hervat.

Bij de bouw van de nieuwe boerderij aan de Drakenburgerweg werd re­kening gehouden met inwoning van Gerbrands ouders Joris en Marijtje, maar vader Joris stierf al voor de verhuizing.

Moeder Marijtje ging uiteindelijk inwonen bij haar dochter in Nieu­werbrug. Gerbrand was actief op

de boerderij tot aan zijn pensioen. Daarna verkocht hij deze aan zijn neef,Joop van der Wind, een zoon van Neeltje Zonneveld, zus van Ger­brand. De boerderij is nog steeds aan de Drakenburgerweg te vinden, maar is niet meer in gebruik.

Op de plek van de oude boerderij aan de Zandvoortweg is nu de basis­school Caspard de Coligny te vinden. De school is ontworpen in de vorm van vier hooibergen, een verwijzing naar de agrarische geschiedenis van het gebied. Naast de school is de Chr. Kleuterschool Zonneveld te vinden. Alweer een eerbetoon aan deze bekende Baarnse boerenfamilie.

De informatie in dit hoofdstuk danken wij aan dhr. G. Zonneveld en dhr. A. Zonneveld uit Baarn, tijdens een interview afgenomen op 10 mei 2014. De foto's zijn afkomstig uit de privé-collectie van de familie Zonneveld, mevr. G. van Klingeren-de Ruiter en de Historische Kring Baeme.

 

Geplaatst door L.J.A.Bakker

http://www.grijsvuur.nl

e-mail: bakker.groenegraf@gmail.com