Antwoord van vorige week
1: Het
Emma-monument
2: Gerrit van der Veenlaan
Na het
overlijden in 1934 van Koningin-Moeder Emma eerde de Baarnse bevolking haar
onvergetelijke Ambachtsvrouwen met een monument, dat in 1937 een plaatsje kreeg
aan de Gerrit van der Veenlaan
voorheen de Spoorweglaan, waar deze bewoonster van Paleis Soestdijk ons
dorp op haar rijtoer binnen kwam. Ontwerper en maker van dit monument was de
kunstenaar Gerrit Jan van der Veen.
Het Monument voor koningin Emma is een beeld van koningin
Emma in Baarn. Het beeld staat op een hoge sokkel en stelt de
koningin-regentes wandelend, met parasol in de ene en een (psalm?)boek in de
andere hand, wandelend voor. Verder is wat lager een mozaïek aangebracht
met daarop een vrouwenfiguur met de wapenschilden van het vorstendom Waldeck en
van de gemeente Baarn. Het wapenschild van Baarn toont een paard
aangevoerd door een slaaf.
Het monument is voorzien van dit opschrift:
IN EERBIEDIG DANKBAAR GEDENKEN AAN KONINGIN EMMA
HOOGE AMBACHTSVROUWE VAN BAARN 24.11.1890 - 20.3.1934
Het monument is gemaakt in opdracht van de
Koninklijke Familie en staat vlakbij de Emmabrug. Het beeld werd in 1937
onthuld door een andere voormalige koningin Wilhelmina.
Gerrit Jan
van der Veen
In de oorlog
namelijk zou Gerrit Jan van der Veen een der groten in de illegaliteit worden.
Niet alleen een held, die verzetsvrienden wilde bevrijden, hij was 't met name
die het Amsterdamse bevolkingsregister in brand stak en voorts het brein werd
achter de ondergrondse persoonsbewijzen-centrale, die tienduizenden aan een
vals persoonsbewijs wist te helpen.
Helaas maakte
hij de bevrijding niet meer mee. Na een verblijf in de gevangenis aan de
Amsterdamse Weteringschans werd hij op 10 juni 1944 geëxecuteerd. Direct na de
beëindiging van deze rampzalige oorlog eerde Baarn zijn nagedachtenis door de
Spoorweglaan — waar immers een van zijn kunstwerken aan hem herinnert —
onmiddellijk om te dopen in Gerrit van de Veenlaan.
Dit eerbewijs
steeg belangrijk in waarde, toen later besloten werd geen enkele andere
verzetsheld daar meer voor in aanmerking te laten komen. Ook geen plaatsgenoot.
Waardoor de wat vreemde situatie kon ontstaan, dat bijvoorbeeld Soest wel een
straat noemde naar twee Baarnse jongens en ons dorp zelf niet.
Bedoeld wordt
de Hamelstraat bij onze buren.
Twee zoons van
de in Baarn woonachtige Prof. Dr. J.A. Hamel verloren in de jaren ’40-'45 hun
leven in dienst van het vaderland. Lodewijk werd reeds in 1941 gefusilleerd.
Zijn broer Gerard overleed drie jaren later in een concentratiekamp bij
Straatsburg.
Niet ver van
het Emmamonument werd in 1977 ook het beeld, dat de gemeente ruim elf jaar
eerder geschonken kreeg en dat hun vader te hunner nagedachtenis had laten
maken, in het plantsoen langs de Gerrit van de Veenlaan geplaatst. Daar stond
meer dan dertig jaar de "Wilhelmina-bank’’ (in 1923 op de Brink — waar de
bank nu ook weer staat — geplaatst bij het zilveren regeringsjubileum van die
Koningin) toen de Duitse bezetters deze herinnering hadden verbannen. Het
monument voor de Gebroeders Hamel komt er veel beter tot zijn recht dan in het
plantsoen tussen Stationsplein en het oude Lyceum, waar de man met de vlag
eerst stond.
