door Ed Vermeulen
Natuurlijk kent u de fameuze Turcotaart, Bikkels, Naaldjes en de nieuwste aanwinst: de Baarnse Bal. Maar kent u ook de Baarnsche Allerhande? Tijd voor een kleine proeverij met drie verschillende smaken.
Huize Loma: Deze fraaie villa staat, mocht u op zoek gaan, op de Beukenlaan (nummer 9). U weet wel, de vroegere Dallaan, de eerste zijlaan rechts van de Verlengde Dalweg, excuus, de Berkenweg. Ja, er is het een en ander veranderd in deze oude Baarnse buurt sinds ik in de jaren vijftig, het door mij verzamelde oud papier bij Luijer, in de ook al niet meer bestaande Elisabethstraat, inleverde om er mijn zondagmiddagbezoek aan de Florabioscoop mee te financieren. Waarom ik dit met u deel? Nog maar kort geleden zag en las ik in de Baarnsche Courant een artikel voorzien van foto, met als kop: ’Samen energie besparen’. Ik kende de afgebeelde villa meteen bij haar naam: ‘Huize Loma’.
 |
| Huize Loma (Foto: Geheugenvanbaarn.nl) |
Deze in 1913 gebouwde villa draagt ruimschoots de sporen van het oude en voorbije Nederlands Indië in zich mee. Hier woonde immers lang, de in Baarn en omstreken bekende, schooltandarts mevrouw Rombouts. Irma da Paula Elizabeth Rombouts, geboren 8 mei 1907 te Pekalongan, Java en overleden in Baarn op 16 augustus 2006. Ook haar ouders, het echtpaar Rombouts-Weissenborn, geboren in respectievelijk Semarang en Kediri, beiden ook op Java, hebben hier en eerder ook op Beukenlaan 12a, gewoond. Gedrieën vonden zij hun laatste rustplaats op de Nieuwe Algemene Begraafplaats aan de Wijkamplaan.
 |
| In de zon een Indisch graf (Foto: Ed Vermeulen) |
 |
| Het eerdere graf Rombouts. (Foto: Geheugenvanbaarn.nl) |
Weissenborn: waarvan kennen we deze naam nog meer? Een duik mijn geheugen, mijn Baarn biebje en daarmee in het verleden maakte dat de naam Thilly Weissenborn naar boven kwam. Zij was een jongere zuster van mevrouw Rombouts sr. Een kunstzinnige dame die in vooroorlogse jaren de beelden van het toenmalige Nederlands Indië op magistrale wijze in zwart wit foto’s heeft vastgelegd. Over haar leven en werken is in 1983 een door Ernst Drissen samengesteld boek verschenen gevuld met, naast een uitgebreide familiegeschiedenis, veel schitterende foto’s. Het boek draagt de nostalgische titel ’Vastgelegd voor later’.
 |
| Thilly Weissenborn (Bron: Wikipedia) |
In 1956 is zij samen met haar echtgenoot Nico Wijnmalen vanuit Indonesië naar Baarn gekomen en namen hun intrek in het ruime huis aan de Beukenlaan. Ook het echtpaar Wijnmalen-Weissenborn vond een laatste rustplaats op de begraafplaats aan de Wijkamplaan.
 |
| Het graf Wijnmalen-Weissenborn (Foto: Ed Vermeulen) |
Meer Indië? Ten tijde van de slag om Arnhem, onderdeel van Operatie Market Garden, september 1944, werden de inwoners van deze mooie stad aan de Nederrijn gedwongen een veilig heenkomen te zoeken in andere plaatsen. Dit gold ook voor de Indische schrijfster Maria Dermoût (Pekalongan 15 juni 1888 -Den Haag 27 juni 1962). Na haar evacuatie vanuit Arnhem op 28 november 1944 kwamen zij en haar man op de Baarnse Dallaan no. 9 (!) terecht. Het hoe en waarom vindt ongetwijfeld zijn achtergrond in een ooit in de stad Pekalongan ontstane band. De laatste oorlogswinter verbleven zij in Baarn om op 3 april 1945 naar Hilversum te verhuizen. Weer later gingen zij terug naar Arnhem.
 |
| Maria Dermoût (Bron: Wikipedia) |
Huize Loma: in een gesprek met de huidige bewoonster gaf zij aan dat
mogelijk een nog mooiere en waardiger naam voor deze fraaie villa zou zijn. Een goede en wel heel mooie gedachte!
‘Piet Hein’, een ontmoeting met het verleden: In juli 2006, waren wij, mijn echtgenote en ik, in de drukke en altijd gezellige haven van Oudeschild op Texel getuige van het binnenvaren, afmeren en weer vertrekken van het voormalige Koninklijke jacht ‘Piet Hein’. Vernoemd naar de man met de korte achternaam en bekend van de actie Zilvervloot. In 1937 bij scheepswerf G.de Vries Lentsch Jr.in Amsterdam gebouwd en als nationaal huwelijksgeschenk door het Nederlandse volk aangeboden aan het Prinselijk paar: HKH Prinses Juliana en ZKH Prins Bernhard.
 |
| Haven Oudeschild, Texel (Foto: Ed Vermeulen) |
Welluidende woorden, die nog steeds niets aan kracht hebben ingeboet, uitgesproken door Ernst Crone, voorzitter van de technische commissie van het Comité Nationaal Huwelijksgeschenk bij de overhandiging van de ‘Piet Hein’ aan het Prinselijk paar op 28 augustus 1937. De naam Crone herkende ik, hij was het immers die op 14 juni 1962 in zijn toenmalige functie als ‘commissaris over het vaderlandsch fonds ter aanmoediging van ’s lands zeedienst opgerigt in 1781’ (deftige omschrijving van de Kweekschool voor de Zeevaart te Amsterdam) zijn handtekening zette onder een getuigschrift dat mij, na het behalen van het diploma Derde Stuurman Grote Handelsvaart, ontsloeg als kwekeling van diezelfde Kweekschool voor de Zeevaart. Vrij van verdere financiële verplichtingen en vrij om te gaan en te staan waar ik wilde.
 |
| Let op: breedte schip is 5.5 meter! De redacteur van de BC is een punt vergeten! (Archief Baarnsche Courant) |
 |
| Koninklijk Jacht ‘Piet Hein’ op de Eem (Coll. John Kappers) |
 |
| ‘Piet Hein’ in jachthaven Bestevaer. (Coll. Historische Kring Baerne) |
In juli 1949, ik zat in de eerste klas van de lagere school, meerde de Piet Hein, na een mooie tocht over onze door de Eempolder meanderende rivier de Eem, in het kader van een feestweek t.g.v. het 12 1/2 jarig huwelijksfeest van Koningin Juliana en haar gemaal Prins Bernhard, af in de Baarnse jachthaven Bestevaer en was voor het publiek te bezichtigen. Dit laatste dient u niet al te letterlijk te nemen: u kon door de ruiten van de kajuit naar binnen gluren. Het schip heeft drie volle dagen in Baarn gelegen. Fraaie, door fotograaf N. Klein van de Oude Utrechtseweg gemaakte foto’s geven een schitterend beeld van deze Koninklijke gebeurtenis: Vorstelijk Baarn avant la lettre, of in de woorden van de Stichting Piet Hein: een koninklijk jacht voor vorstelijke tochten!
M.C. Escher: Hij woonde en werkte lange tijd in Baarn. Van 1941 tot zijn vertrek naar Het Rosa Spierhuis in Laren eind 1970. Na zijn overlijden, op 30 maart 1972 werd Escher in Baarn begraven op de Nieuwe Algemene begraafplaats aan de Wijkamplaan. Zijn artistieke nalatenschap wordt door de eveneens in Baarn gevestigde Escher Stichting uiterst zorgvuldig en respectvol beheerd. Escher en Baarn: twee woonhuizen, zijn graf, diverse kunstwerken (waaronder een prachtig in glas uitgevoerd tableau boven de ingang van ons gemeentehuis en natuurlijk de tegelzuil in Het Baarnsch Lyceum), een rotonde en mogelijk nog een verdwaald kunstwerk ergens aan de wand en natuurlijk de met de tijd vager wordende herinneringen.
 |
| Het in glas uitgevoerde tableau boven de ingang van het Baarns gemeentehuis (Foto: Geheugenvanbaarn.nl) |
 |
| De Escherrotonde (Foto: Geheugenvanbaarn.nl) |
De vraag rijst: maakt dit Baarn tot een Escherdorp? Velen vinden van wel en ik keek er dan ook niet vreemd van op toen ik in de Baarnsche Courant las dat een aantal inwoners van Baarn (opnieuw) de handen ineen hadden geslagen om, beginnend in februari 2023, en dat is al snel, een jaarlijks Escher Festival, van de grond te tillen. Dit alles vergezeld en begeleid door de onvermijdelijke apps en andere digitale exponenten van de huidige belevingsrage. Een festival voor iedereen: jong en oud, Baarnaar en de eveneens onvermijdelijke toerist!
U zult zich misschien afvragen: heeft uw schrijver Escher gekend? Het had gekund, ook ik ben niet meer de jongste, maar het antwoord is helaas: nee, niet echt. Jammer natuurlijk: want mocht het leven anders gelopen zijn had ik misschien ook met een door de kunstenaar aan mij geschonken Ex-Libris aan kunnen schuiven bij Kunst & Kitsch. Toegegeven, ik kwam de kunstenaar soms tegen tijdens zijn wandelingen door het dorp en het Baarnse Bos en ooit zag ik hem, bij mijn veelvuldige bezoeken aan de toenmalige rectorswoning van Het Baarnsch Lyceum (Eemnesserweg 81) in gesprek met rector F.C Driessen, naast rector ook de vader van mijn klasgenoot en vriend Nico. Maar veel meer dan dit is het nooit geworden.
Hier kwam verandering in toen ik, nu een tiental jaren geleden, mijn op de verjaardag verzamelde boekenbonnen inruilde tegen de, door onze plaatsgenoot Wim Hazeu - biograaf pur sang- geschreven biografie ’M. C. Escher- Een biografie’ over de grote meester. Eén van mijn betere beslissingen van de afgelopen jaren durf ik nu te stellen. Er ging een wereld voor mij open.
Baarn Escherdorp? Nou en of! Hoe te werk te gaan? Werk van binnenuit en begin bij uzelf, volg mijn stappenplan en alles komt goed!
Stap 1: Verzamel boekenbonnen! VVV bonnen mag ook.
Stap 2: Ga met deze bonnen naar de erkende boekhandel, u weet wel die in de Laanstraat, en ruil ze in tegen de hierboven omschreven biografie.
Stap 3: Lees het boek, volg de kunstenaar en loop met hem mee door het Baarn van de jaren vijftig, zestig en zeventig: met andere woorden creëer uw eigen Escherroute. Doen! Sluit uw Escherwandeling af met een bezoek aan het graf van de kunstenaar op de Nieuwe Algemene Begraafplaats en laat uw gedachten de vrije loop.
 |
| Het graf van M.C. Escher op de Nieuwe Algemene Begraafplaats aan de Wijkamplaan in Baarn. (Foto: Geheugenvanbaarn.nl) |
Ten leste: mocht het Escher-comité nog een voor iedereen zichtbare plek, midden in het dorp, zoeken waar passanten, Baarnaars en toeristen gelijk, een door M.C gemaakt kunstwerk zouden kunnen bewonderen, denk dan aan de zijgevel, naast Apotheek Julius, van de winkel die generaties lang drogisterijen huisvestte: van Gerritsen t/m D.A. Wel toestemming vragen aan de huidige eigenaar!
 |
| Artist impression op gevel Laanstraat. (Geheugenvanbaarn.nl) |
