De Smit laat een puzzel na

Het 'Blue Band-kistje' met foto's, ontvangen van Jos Timmer.

door Eric van der Ent

Een paar dagen geleden werd ik gebeld door Jos Timmer uit Amersfoort. In 1978 kocht Jos een woning in Soest aan de Insingerlaan 2. Toen hij het huis betrok was het uiteraard leeg, maar in de schuur stond een klein houten kistje met reclame van Blue Band Margarine erop. Het kistje was gevuld met foto's. Oude foto's. Jos, nieuwsgierig geworden naar de herkomst van de foto's, zag dat de foto's voor een groot gedeelte gemaakt moesten zijn in Baarn. Een ander gedeelte van die foto's is gemaakt in voormalig Duitsland en wel een gedeelte van Duitsland dat tegenwoordig bij Tsjechië hoort. Opmerkingen achterop foto's en ansichtkaarten wijzen in de richting van de Baarnse familie De Smit en de Duitse familie Hofmann. John Kappers heeft alle foto's voor ons gescand en is alvast aan het onderzoeken geslagen. Hij heeft al flink wat informatie gevonden over de familie De Smit en waarschijnlijk ook al een link met de familie Hofmann, maar voordat ik hierover wil schrijven moeten we er eerst maar eens iets verder induiken en nog wat meer onderzoek doen.

Maar liefst 273 foto's heeft John gescand, stuk voor stuk pareltjes. Ze liggen klaar om onze zoektocht naar het verleden te begeleiden. Tijdens deze zoektocht zullen we uw hulp regelmatig inroepen. Ik zal in de toekomst regelmatig wat foto's uit deze verzameling op onze site plaatsen en u vragen om te helpen om meer informatie boven water te krijgen. Aan Jos Timmer, de donateur van de foto's, heb ik beloofd dat we ons best doen om nabestaanden van de afgebeelde families op te sporen en ervoor te zorgen dat zij hun familiefoto's weer in bezit krijgen. Hopelijk krijgen we dat voor elkaar.

Vandaag wil ik alvast een kleine tipje van de sluier oplichten en uw hulp inroepen bij een aantal foto's die betrekking heeft op de familie De Smit uit Baarn. Allereerst een korte introductie van deze familie.

Het verhaal begint in aan de grens met België, Zeeuws Vlaanderen in het kleine plaatsje Sluis, op nog geen 13 kilometer van de kustplaats Knokke in België. In Sluis trouwde wagenmaker Daniel de Smit met Maria Petronella (Marie) le Roij. Maar liefst negen kinderen werden geboren uit het gezin De Smit-Le Roij. Alle kinderen blijven in het Zeeuwse. De zoons krijgen beroepen als wagenmaker, schilder en kantoorbediende, maar hun vierde spruit en eerste zoon, Johannes David Daniël de Smit (1864-1924) grijpt zijn kans en gaat studeren. Hij wordt onderwijzer op een lagere school in Nieuwendam, bij Amsterdam. Op 25 mei 1892 trouwt hij in Monnickendam met Neeltje de Heer (1874-1965) uit Buiksloot. Kort daarvoor, in maart dat jaar wordt aan  De Smit eervol ontslag verleend en verhuist het echtpaar naar Baarn waar Johannes op 1 juni 1892 onderwijzer wordt aan de openbare school aan de Eemnesserweg. In 1909 werd deze school omgedoopt tot de Prinses Julianaschool.

Het eerste gebouw van de Openbare School (later Prinses Julianaschool) aan de Eemnesserweg.
In 1932 zou dit gebouw plaats maken voor een nieuw gebouw dat tegenwoordig in gebruik is als appartementengebouw. Overigens heette de school in de oorlogsjaren weer Openbare School nr. 1. De Duitsers waren niet gecharmeerd van de koninklijke naam. Op deze foto poseren leden van het Leger des Heils voor het gebouw.

Echt echtpaar De Smit vestigde zich aan Kampstraat 9 in Baarn. In Baarn werden ook twee kinderen geboren, namelijk Johan Cornelis Marie de Smit (*1897) en Daniel Marie de Smit (1898-1969). Vooral Daniel Marie zou een roemrijke toekomst tegemoet gaan, maar daarover wellicht een volgende keer.

Het graf van J.D.D. de Smit en echtgenote aan de begraafplaats Wijkamplaan.

Johannes David Daniel de Smit zou zijn leven lang onderwijzer aan de Julianaschool blijven. Daarnaast was hij correspondent van de Bond voor Staatspensionering, secretaris der commissie van advies van het Harmoniegezelschap Crescendo, bestuurslid der vereniging tot bestrijding van tuberculose, penningmeester van de volksbond tegen drankmisbruik, penningmeester van de bond voor lichamelijke opvoeding en secretaris der vereniging voor het schoolkind. Een actieve man die midden in de maatschappij stond. Hij sterft al op vrij jonge leeftijd op 5 april 1924 in Baarn en werd begraven op de nieuwe algemene begraafplaats aan de Wijkamplaan (toen nog Eikenboschweg). Op zijn verzoek werd aan het graf niet gesproken. Onder leiding van het toenmalige schoolhoofd J. Schinkel, brachten de leerlingen van de 4e klasse, de leerlingen waaraan De Smit les gaf, een treurzang ten gehore. Ds. Adriani las uit de bijbel Rom. 8 vers 21:39 waarna op de grafkist bloemen gestrooid werden. Echtgenote Neeltje de Heer zou haar echtgenoot nog meer dan 40 jaar overleven. Zij stief op 23 januari 1965 en werd in hetzelfde graf begraven.

Zo, dat was in het kort de geschiedenis van de familie De Smit. Nu weer terug naar ons kistje met raadselachtige foto's.

Een eerste aanwijzing in de richting van onderwijzer De Smit was een schriftje dat in het kistje lag. Op de omslag stond de tekst B.5.B. Nederlands schrijfwerk Joop de Smit, Acacialaan 9, Baarn.
Dat was natuurlijk een flinke pijl in de goede richting. Aan de hand van oude Baarnse adresboekeen was snel te zien dat het hier om het adres van Johan Cornelis Marie de Smit ging, zoon van onze onderwijzer. Deze J.C.M. de Smit woonde als kind natuurlijk bij zijn ouders in de Kampstraat. Waarschijnlijk was dit schriftje van zijn zoon Joop de Smit. Dan iemand bevestigen of hij een zoon Joop had? Hij had in ieder geval een zoon genaamd Paul, want Paul de Smit, Acacialaan 9 komt voor in de ledenlijst van School- en Werktuinen van 1948. J.C.M. de Smit woonde volgens de oude adresboeken in ieder geval tot eind jaren zestig aan de Acacialaan, Waarschijnlijk nog wel langer.

Een foto uit 1924 van het grafmonument van Johannes Daniel David de Smit,
onderwijzer aan de Julianaschool te Baarn.

We hebben nu in ieder geval vastgesteld om welke familie het hier gaat, maar een nog mooiere aanwijzing kregen we toen we deze foto vonden.
Dit is onmiskenbaar het grafmonument van onze onderwijzer J.D.D. de Smit op de begraafplaats aan de Wijkamplaan, dus de vader van De Smit aan de Acacialaan. Een recente foto van dit monument vindt u hierboven. De oude foto zal kort na de begrafenis van Johannes Daniel David de Smit gemaakt zijn in 1924. Echtgenote Neeltje de Heer leefde in ieder geval nog. Haar naam staat nog niet op het monument vermeld. Achterop de foto staat geschreven: "Het graf van ons dierbaar vadertje, die ons 5 april 1924 is ontnomen. 10 juli 1924 Baarn. Voor mijn lieve jongen te Baarn". Was deze foto een geschenk van moeder Neeltje de Heer aan één van haar zoons? Het lijkt er in ieder geval wel op.

De achterzijde van de foto van  het grafmonument.

Prachtig toch? Negentig jaar na het overlijden van vader De Smit is zo'n dierbare herinnering bewaard gebleven, ondanks dat het kistje foto's niet meer in bezit van de familie is.

Een jonge meester  Johannes David Daniël de Smit?

Als we nog wat verder kijken in het kistje dan valt deze foto op. Een prachtige portretfoto van een man met een knijpbrilletje en een kettinkje aan de bril. Achterop de foto staat "De Smit" geschreven.
Zou dit onze onderwijzer Johannes David Daniël de Smit kunnen zijn? Het is nog een jongeman. Misschien is het één van zijn kinderen? Het zou leuk zijn als we dat nog kunnen achterhalen!

Een klas van de Julianaschool? Staat meester De Smit op de foto? Of wellicht één van zijn kinderen?

Als we in ons kistje dan ook nog een klassenfoto vinden dan worden we nog nieuwsgieriger. Zou de onderwijzer op de foto Johannes David Daniël de Smit zijn? Of is één van zijn kinderen afgebeeld in de groep leerlingen? Misschien staan beide wel op de foto. Is dit wel de Julianaschool? Herkent iemand dit lokaal, misschien aan de hand van een andere oude klassenfoto? Ook hiervoor roepen we uw hulp in.

Dit is nog maar een voorproefje van wat we allemaal in het kistje vonden. Binnenkort volgen meer van dit soort snoeperijtjes uit het kistje.

Het uiteindelijke doel is om de foto's in het kistje bij de familie / nabestaanden te krijgen. Bent u familie, of kent u familie? Neem dan alstublieft contact met ons op.

Met dank aan Jos Timmer, Amersfoort voor het kistje met foto's.

Eric van der Ent

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter