Tennis in het Baarn van vroeger, het verhaal achter een foto

door Ed Vermeulen

Baarn is met een drietal bloeiende tennisverenigingen rijkelijk voorzien van mogelijkheden om deze mooie sport te beoefenen. De Baarnse Lawn Tennis Club (BLTC) werd zelfs al opgericht in 1907. Veel later in 1968 en 1982 gevolgd door resp. Phonosmash en BTV De Geeren.

     
De vele verslagen van toernooien op de sportpagina van de maandageditie van de Baarnsche Courant getuigen van de huidige populariteit van het tennis.  Naast de reguliere competitie zijn er legio toernooien die in de sportieve behoeften van  Junioren, 55 Plussers, Huisvrouwen en Huismannen en zelfs Peuters voorzien. Voor elk wat wils! Met na afloop een hapje en een drankje, barbecue of zelfs een compleet koud – en of warm buffet. Sportieve gezelligheid alom of moet ik zeggen: gezellige sportiviteit?

Embleem BLTC (Coll. Stichting Groenegraf.nl)

Tennis, ooit een redelijk elitaire sport met een aanzienlijk Hoog Baarn gehalte. Maar later en zeker na de oprichting van Phonosmash en Tennisvereniging De Geeren populair in brede lagen van de Baarnse bevolking. Waar vroeger de ballotage een factor van belang was kan nu nog slechts de wachtlijst een belemmerende factor zijn om een balletje te gaan slaan.

Genoeg geschreven over het tennis van nu, dit verhaal gaat over tennis van ‘gisteren’. Wat ik daarvan weet? Niet zo heel veel. Natuurlijk zijn mij de oude foto’s bekend met de banen welke behoorden bij het voormalige uiterst chique Badhotel aan de Julianalaan. Min of meer op de plek waar ook de banen van de BLTC ooit lagen.

 

Badhotel met tennisbaan                   (Coll. Historische Kring Baerne)             Tennisbaan             

     
Ook herinner ik mij dat er op de hoek van de Prinses Marielaan en Bruglaan, verscholen in het groen een tennisbaan lag, welke ooit bij een reeds lang afgebroken villa gehoord moet hebben. Ook was er een baan op de hoek Jacob van Lenneplaan en Heemstralaan. En natuurlijk het tennishuisje in het Cantonspark, laatste getuige van de lang geleden op het landgoed Canton van de heer August Janssen aanwezige tennisbaan.

Tennishuisje Cantonspark (Coll. Historische Kring Baerne)

Villa Faas Eliaslaan 6 (Coll. Stichting Groenegraf.nl)

Hier verkleedden de spelers zich voor en na een partijtje tennis. De rol van de groundsman van toen is reeds sinds lang ingenomen door een medewerker van Eemfors. Het gras wordt gemaaid, de contouren van de vroegere baan zijn echter voor niemand meer zichtbaar. Dat er meer particuliere banen in ons lommerrijke Baarn geweest zijn staat boven iedere twijfel, maar waar? Wie het weet mag het zeggen. Vanwaar mijn belangstelling voor het tennis in het Baarn van vroeger? Het zit zo: een tijdje geleden kreeg ik een mooie foto waarop een vrolijk kijkend gezelschap te zien is, de meesten voorzien van een racket.

Tennisbaan op het terrein Faas Eliaslaan 6. (Coll. Fam. Nieuwenhuis)

Ooit Villa Cuba, nu Villa Elias
(Coll. Fam. Nieuwenhuis)

Naast de locatie is ook één van de spelers bij naam bekend. De heer links met stropdas en bretels is Agathus C.A.M. Nieuwenhuis (1904-1988) grondlegger van het gelijknamige bouwbedrijf. Hij woonde ondermeer in het linker gedeelte van de voormalige in ca. 1900 gebouwde Villa Cuba op de Faas Eliaslaan, door zijn zoon Hans Nieuwenhuis recentelijk ludiek herdoopt in Villa Elias. Van deze mooie villa wordt het rechtergedeelte (no. 13) verhuurd als luxe kantoorruimte.


De tennisbaan was, zoals op de foto te zien is, voorzien van tegels en lag op het terrein van de voormalige Kwekerij Jansen v/h Majoor, Faas Eliaslaan 6, achter de laatste kas.

Villa Faas Eliaslaan 6 (Coll. Fam. Jansen)

Deze fraaie villa is gebouwd rond 1904. Op het dak heeft ooit een windveer gestaan met dit jaartal. Helaas verdwenen. Ook de luiken zijn niet authentiek. Mogelijk waren de oorspronkelijke luiken te duur in onderhoud. In 1919 heeft een grote verbouwing plaats gevonden. Jansen Sr., kweker en  vader van de huidige bewoners, kocht het huis en terrein in de begin jaren dertig van de vorige eeuw van voornoemde Majoor, kweker, ook bekend van Bloemenhuis Majoor in de Nieuw Baarnstraat schuin tegenover Hotel de la Promenade. Nu is hier een kleding verander- en reparatiebedrijf gevestigd.

Jansen Sr. in zijn element: planten en een
klein sigaartje. (Coll. Fam. Jansen)

De tennisbaan lag er al ten tijde van de periode Majoor. Of hij degene is die de baan heeft aan laten leggen? We weten het niet en ook naar de namen van de overige personen op de tennisbaan kunnen we slechts gissen. Familieleden van voornoemde Majoor misschien? Mogelijk ook heeft deze tennisbaan bij het landgoed Villa Schoonoord (Faas Eliaslaan) gehoord ten tijde van de bewoning door Freule Elias of eerder, maar ook hierover geen zekerheid. Wel werden min of meer identieke huizen in de Schoolstraat en Eemstraat (het vroegere pand van Breunesse) ooit bewoond door resp. de rentmeester en koetsier van Schoonoord. Deze huizen grenzen aan het Kerkepad (ook wel Koeienpad genoemd). Dit loopt langs de voormalige boerderij van Doornenbal (nu Bedrijvenpark Malva met ondermeer Functionele Training Baarn (FTB), Boogh Activiteitencentrum en Studiebegeleiding Fides ) langs de voormalige tennisbaan en komt uit aan de Eemstraat. In vroeger tijden liep het pad langs de reeds lang afgebroken Villa Salatiga, een schitterende villa waar in de jaren rond 1915 Bureau Wijsmuller gevestigd was, later ook bekend als Pension Hageman. De villa viel in 1962 ten prooi aan de slopershamer. Nu staat op de hoek Hoofdstraat Eemstraat een appartementengebouw. Vervolgens liep het pad via de Penstraat om te eindigen bij de R.K Kerk in de Kerkstraat. Mocht u Baarnse katholieke voorouders hebben dan gingen zij mogelijk via dit pad ter kerke.

Villa Salatiga (Coll. Stichting Groenegraf.nl)

                     
Op de foto waarop de tennisbaan te zien is kijken we vanaf het terrein  KwekerijMajoor/Jansen richting Schoolstraat. We zien de achterkant van het voormalige aannemersbedrijf Breul (later Breul & Stroo) De tennisbaan werd verhuurd aan geïnteresseerden. Ook nog door Jansen Sr. Vanwege zijn geloofsovertuiging mocht er echter niet op zondag gespeeld worden. Dit was uiteraard niet bevorderlijk voor een winstgevende exploitatie. Saillant detail: rond de baan, met daarom heen een hoog en afsluitbaar hek van harmonicagaas, werd door Jansen Sr. aardappels verbouwd. Dat de baan ook voor andere  meer opvoedkundige doeleinden gebruikt werd blijkt uit bijgaande foto, gemaakt kort voor 1940.  

De loop-baan van Jouke Jansen
(Coll. Fam. Jansen)

U ziet Jouke Jansen (1938) als kleuter van bijna twee, parmantig lopend op de tegels van de toen nog in tact zijnde tennisbaan. Hij leerde hier op een uiterst veilige en verantwoorde wijze op eigen benen te staan, lees ’lopen’. Op de achtergrond de eerder genoemde oude bebouwing aan de Schoolstraat met de werkplaats van aannemersbedrijf Breul. Nadat Jouke  een volleerd loper was geworden heeft zijn vader in de oorlogsjaren de baan laten slopen en werd de grond bij de kwekerij getrokken. Net als de tennisbaan is nu ook de kwekerij verdwenen. Nu is hier de Faas Eliashof en wonen er andere mensen. Dit geldt ook voor de overige genoemde en nu verdwenen particuliere banen. Het verhaal gaat echter dat voor wie op zwoele maanverlichte zomeravonden goed luistert nog steeds de stem van de umpire te horen is: ’30 Love! Silence please!’  





Met dank aan: de Hh. Bleijerveld, Jansen, Nieuwenhuis, Stroo.
Geïnspireerd door: Duizend Jaar Baarn  

Dit verhaal verscheen op maandag 28 september 2015 in de Baarnsche Courant  in de rubriek

  ’Vandaag is morgen alweer gisteren (bruggetjes naar vroeger)’

Deze rubriek is een samenwerking tussen de Historische Kring Baerne en Groenegraf.nl    

Ed Vermeulen (1942)

Wilt u meer lezen over oud Baarn? www.historischekringbaerne.nl en www.groenegraf.nl

Reageren?  bruggetjesnaarvroeger@gmail.com

~~~~~~~~~~~

vrijdag 16 oktober 2015

Tennis in het Baarn van vroeger, het vervolg

In het oorspronkelijk verhaal lezen we: ’Dat er meer particuliere banen in ons lommerrijke Baarn geweest zijn staat boven iedere twijfel, maar waar? Wie het weet mag het zeggen.’  Deze terloops opgeschreven zin leverde een aantal bijzonder aardige en waardevolle reacties op. Ik wil ze u niet onthouden!

Tennishuisje in het Cantonspark
Gebruikt als (om)kleed ruimte door de tennissende dames! In het houtsnijwerk aan weerszijden van de deur zijn, voor wie kijkt met een geoefend oog, in het witgeschilderde gedeelte gestileerde vrouwenfiguren te ontwaren, die daar mogelijk verband mee zouden houden. Uiterst frivool voor de tijd waarin  het tennishuisje als zodanig dienst deed. Maar ook hier geldt: ’Honi soit, qui mal y pense!’  

Prinses Marielaan 4

Villa Prinses Marielaan 4 
Ik schreef ik over een baan, gelegen op de hoek Bruglaan en de Prinses Marielaan, echter zonder verdere informatie. Naar verluid zou deze baan  gelegen geweest zijn op het terrein van de reeds lang verdwenen villa van Professor van Hamel, Prinses Marielaan 4.





Villa Woudestein

Woudestein

Ook op het terrein van de fraaie voor de familie Van Hall in 1885 gebouwde en gelukkig nog steeds bestaande villa Woudestein, hoek  Lt. Generaal van Heutszlaan – Wittelaan recht tegenover het Baarnse Bos, heeft ooit een tennisbaan gelegen. Volgens het prachtige boek ’Torens van Baarn’ was deze baan zelfs voorzien van een chaletachtig, met riet bedekt, tennishuisje. De baan zelf lag aan de vroegere Sanatoriumlaan, de huidige Prinses Marielaan.

Roosterhoeck

Villa Roosterhoeck
Ook deze in 1896 gebouwde nu reeds lang verdwenen villa, gelegen op de hoek Amsterdamse Straatweg en Lt. Generaal van Heutszlaan zou over een tennisbaan beschikt hebben.

Villa Alta

Spoorweglaan 
Aan deze fraaie laan, die wij kennen als de Gerrit van der Veenlaan, lag zoals te zien is op de Kaart der Gemeente Baarn van 1913 (bewerkt en herzien door Makelaar Th.P. Vethake), tussen de voornoemde laan en het spoorwegtracé een tennisbaan. De locatie: halverwege de Wittelaan en de Amsterdamse Straatweg. 
Bij welke villa deze baan hoorde, vermeldt de kaart (helaas) niet; Louisa State  of de reeds lang verdwenen Villa Alta misschien?

Ik herhaal het nog maar eens:  ’Er waren ongetwijfeld meer banen in Baarn, maar waar? Wie het weet mag het zeggen’.


Alle foto's Coll. Stichting Groenegraf.nl

Met dank aan de dames: Sandra van Berkum, Ans van Egdom, Wil Hordijk en Marjo Stam. Zij zijn allen zeer betrokken bij de geschiedschrijving over het Baarn van vroeger.