Er zijn in het verleden verschillende activiteiten geweest om te komen tot een gedenkteken voor joodse Baarnaars die in de Tweede Wereldoorlog zijn opgepakt en in de Duitse kampen zijn omgekomen. Rond de eeuwwisseling adviseerde een gemeentelijke werkgroep om een plaquette met namen te realiseren bij het Monument op het Stationsplein. Deze werkgroep bestond uit Bert Onclin, Jaap Kruidenier en Wim Velthuizen. De heer Onclin had bij intensief onderzoek in het Baarnse bevolkingsregister kunnen nagaan welke joodse inwoners hiervoor in aanmerking zouden komen. Hij verzocht het gemeentebestuur die namen op een of andere manier blijvend in herinnering te houden. Destijds is het echter niet tot een herdenkingsteken gekomen. De gegevens van de heer Onclin vormden een belangrijk uitgangspunt voor het opstellen van een namenlijst voor het Comité Joods Monument Baarn.
In 2014 ontstond bij de publicatie van het boek ‘Duizend jaar Baarn’ opnieuw een initiatief om een plaquette met namen te realiseren. Dit leidde tot het Comité Joods Monument Baarn, dat in 2015 een formele status kreeg van de Gemeente en voorstellen kon doen voor een gedenkteken.
Het comité, dat er in slaagde om de plaquette te doen plaatsen, bestond uit Peter Schmidt (voorzitter), Kok van Nood (secretaris), Jacqueline Frankenhuis, Wim Hazeu, Inge Pastoor, Cees Roodnat en Wim Velthuizen.
De Menora is een ontwerp van Otto Treumann z.l.
De namen op de plaquette op het Stationsplein in Baarn voor joodse medeburgers die in de Holocaust omkwamen, zijn met zorg achterhaald.
Dit boekje wil een indruk geven van de persoonlijke omstandigheden van de joodse Baarnaars die op de plaquette zijn genoemd. Bronnen voor dit gedenkboekje zijn o.a.: ‘Zij hebben onder ons geleefd’, het Digitaal Joods Monument, Joods Historisch Museum, Kamp Westerbork, het Nederlandse Rode Kruis, de Oorlogsgravenstichting en SS-concentratiekampen. De informatie in deze bronnen is niet 100% gelijk. Bij verschillen zijn in dit gedenkboekje de gegevens van het Digitaal Joods Monument aangehouden en bij twijfel is advies van Kamp Westerbork en de Oorlogsgravenstichting ingewonnen.
Het is heel moeilijk, zo niet ondoenlijk, om van joodse onderduikers in Baarn gegevens te vinden. Allen die slachtoffer zijn geworden van de ‘Endlösung’ verdienen onze gedachtenis, ook al staan hun namen niet op deze plaquette of in dit gedenkboekje. Hierin zijn gegevens vermeld die wij hebben gevonden tot het ter perse gaan in december 2015. Voor overige informatie verwijzen wij u naar bibliotheken, boekhandels en het internet. In dit gedenkboekje hebben wij niet alleen de namen van plaatsgenoten die slachtoffer werden, een menselijk gezicht willen geven. Door in dit boekje ook over enkele concentratiekampen en de omstandigheden aldaar informatie te geven is getracht een beeld te schetsen van de situatie in de jaren 1940 – 1945. Zoals de tekst op de plaquette zegt:
“OPDAT WIJ NOOIT VERGETEN”
Baarn, 27 januari 2016
Namens het Comité Joods Monument Baarn, Wim Velthuizen.
www.joodsmonumentbaarn.nl
De namen op het monument:
(klik voor meer informatie)
Hadasse Abram-van Praag
Torenlaan 48
Rita Barmé,
Nassaulaan 4
Hein Boasson,
Vondellaan 49
Saul Cardozo, Judith Cardozo–Abas en Sara Abigaël,
Zandvoortweg 90
Paul Siegfried Cohen en Gerda Cohen–Bergmann,
Nassaulaan 23
Georg Richard Frank, Anna Frank-Meisel en Martha Marianne Frank,
Amalialaan 2
Meijer van der Heijm, Wilhelmina van der Heijm–Sanders, Jacob en Serah,
Krugerlaan 1
Walter Julius Israël Heinemann en Trude Heinemann–Kirchheimer,
Kettingweg 11
Hermann Kurt Hirschfeldt,
Eemstraat 32
Marcus Sander Israëls, Maria Israëls–de Beer en Astrid Israëls,
Vondellaan 39
Franz Klein, Gertrude Klein–Appelfeld en Kurt Erich Klein,
Nassaulaan 20
Josef Max Berthold Klestadt,
Nicolaas Beetslaan 27
Markus Krant, Jacomina Krant–Krant en Jozef Krant,
Brinkstraat 14
Jozef Lezer en Sara Lezer–Speijer,
Van Wassenaarlaan 14
Hans Gustav Messow en Meta Messow–Nehab,
Faas Eliaslaan 2
Arie Rootveld, Marianne Rootveld–Vuijsje en Abraham,
Tulpstraat 26
Gotthold Rosen en Rosa Rosen–Moses,
Eemnesserweg 72
Wilhelm Ruthenburg,
Piet Heinlaan 2
Anna Schellevis–Schijveschuurder,
Dijkweg 25
Jozeph Schlesinger en Aaltje Schlesinger–van der Hoeden,
Mauvestraat 51
Barend Swaab, Susanna Swaab–de Bruin, Marianne en Nehemia,
Oosterdwarsstraat 1
Het is nooit te laat om te herdenken.
Te herdenken dat mensen
buiten hun menselijke maat kunnen treden als daders, buiten hun menselijke maat moeten treden als slachtoffer. Maar dat ook voor het beëindigen van oorlog en vervolging offers en mensenlevens gevraagd worden, opnieuw
buiten de menselijke maat.
Het is nooit te laat om te gedenken.
Het pijnlijk verleden moet de spiegel blijven voor ons heden. Dan kunnen we dankbaar zijn dat wij binnen
onze menselijke maat kunnen leven.
In een democratie die voor onze samenleving
vrede nastreeft en veiligheid. En kunnen wij in mededogen de slachtoffers herkennen van nieuwe regimes
die de menselijke maat met voeten treden.
Zo wordt de nagedachtenis van de slachtoffers van toen ons tot zegen in de samenleving van nu.
Judith Belinfante
Voormalig directeur Joods Historisch Museum Amsterdam,
Nationaal Comité Herdenking en Viering 4 en 5 mei
Het was koud, heel koud toen op 27 januari 1945
Russische troepen het vernieti gingskamp Auschwitz bevrijdden.
De uitgehongerde en nauwelijks geklede gevangenen
van het Nazi Regime waren de schaarse overlevenden
van 6 miljoen joden, maar ook Roma’s en Sinti .
Het was moord georganiseerd als een industrie,
waarvoor uit heel Europa slachtoffers moesten worden geleverd. Uit Nederland vertrok elke dinsdag een trein met 2000 mensen. Vaders en moeders, kleinkinderen en grootouders, broers en zusters, zonder onderscheid, op weg naar de gaskamers in Auschwitz, Sobibór. Wanneer zij gearresteerd waren voor verzet werden zij doorgestuurd naar concentratiekampen zoals Mauthausen, Dachau.
Daar stierven zij meestal binnen zes weken, van uitputti ng.
In Baarn op 27 januari 2016 is nabij het bevrijdingsmonument
op het Stationsplein een gedenkteken onthuld met de namen
van de 45 zo uit Baarn weggevoerde joden.
Het is 71 jaar na het einde van de Holocaust.
Het is nooit te laat om te herinneren.
Want wie herinnerd wordt, blijft bestaan.
Een afgebroken naamloos geworden leven krijgt opnieuw zin.