Takenpakket Retoerboer

 Veelomvattend takenpakket voor Retoerboer

Boetiek tweedehandskleding geopend in januari 1990

In de nabije toekomst krijgt de Retoerboer voldoende compensatie voor het afstoten van de schilleninzameling. Naast het ophalen van oud papier en kleding, die sinds dit jaar ook mag worden verkocht, ziet Baarn op het gebied van het vergaren van afvalplastic een taak weggelegd. Ook het uitzetten van compostvaten bij de Baarnse ingezetenen en het geven van voorlichting hieromtrent geschiedt mogelijk door de Retoerboer. De gemeente onderzoekt of de Retoerboer een plaatsje op de werf aan de Drakenburgerweg kan krijgen en of voor de ophaalwerkzaamheden een gemeentewagen beschikbaar kan worden gesteld. 

Wethouder J. Nijhof openbaarde deze nieuwe ontwikkelingen gistermiddag, [(Januari 1990)] in zijn openingstoespraak voor de Retoerboetiek, de winkel aan de Dahliastraat waar tweedehands kleding, textiel en andere zaken worden verkocht. De opening werd bijgewoond door onder andere bestuursleden van de Stichting Milieubrigade en omwonenden.

Voorzitter T. van Lambalgen sprak in zijn welkomstwoord over de moeilijke periode, die eind vorig jaar door de goede gesprekken met wethouder Nijhof kon worden afgesloten. Overigens was de onzekere toekomst reden geweest geen aandacht aan het vijfjarig jubileum te besteden. Vandaar dat de heer Van Lambalgen gistermiddag de vrijwilligers van het eerste uur, de heren Van Oudheusden en Blukker, in het zonnetje zette. Ook coördinator/oprichter K. de Lange werd in het eerbetoon betrokken.

De heer De Lange op zijn beurt was erg blij met de opening van de boetiek. Hij stipte de totstandkoming van de winkel aan en keek al vooruit naar een mogelijke uitbreiding met een deel van een ruimte, die de stichting Doen niet meer in gebruik heeft. De gesprekken over de uitbreiding zijn gaande, benadrukte wethouder Nijhof later. De heer De Lange was van mening dat Baarn met het aanstellen van één milieuwacht eigenlijk te kort kwam. Twee milieuwacht en waren zijns inziens beter. En omdat de Retoerboer in zijn optiek al vijf jaar milieuwacht was, wilde hij wel een tweede leveren. Hij deed dat in de vorm van een beer met hoed.

Wethouder Nijhof nam het geschenk dankbaar in ontvangst. Hij kwam ook niet met lege handen, want had op zolder nog twee zakker kleding gevonden, die hij overhandigde. Na zijn lovende woorden over de Retoerboer (heeft veel wakker gemaakt, aan de bel getrokken, gestimuleerd) en de nieuwe koers in de toekomst knipte hij met een heggenschaar een lint van aan elkaar geknoopte sokken door. Aansluitend konden de genodigden een eerste blik in de Retoerboetiek werpen.

Wilt u uw herinneringen delen? U kunt hierop reageren via internet: www.geheugen.groenegraf.nl, 

of stuur een e-mail naar:

 bakker.groenegraf@gmail.com. 

 OP VERZOEK

Alleen de oudere Baarnaars zullen zich deze buitenplaats met zijn bijzondere bouwstijl nog kunnen herinneren, want de villa werd in het jaar 1910 afgebroken.

Villa Canton

Waarom dit huis in deze Chinese stijl werd gebouwd? vraagt u. Wij vonden er in ",Pluim" onder meer het volgende over: "Het buitenhuis "Canton" - zo heette de buitenplaats - is in 1793 door den heer Reinhard Scherenberg in Chinese stijl gebouwd. Dezelfde heer, fabrikant van koeharen, tapijten en daarbij scheepskapitein, had na zijn volbrachte reizen in China ten jaren 1790 en 1791 het nabijgelegen buitenhuis in "Peking" in dezelfde stijl laten oprichten.

Scherenberg was namelijk door zijn handel op China schatrijk geworden, hij woonde in Amsterdam en "Canton" was dan ook uitsluitend zijn "buitenhuis", waar hij rust en verpozing vond In het dorpje Baarn. Het was een exotisch zomerverblijf."

In het jaar 1815 kwam de buitenplaats in het bezit van de Prins van Oranje. Na in de vorige eeuw nogal eens van bezitter te zijn verwisseld, werd "Canton" in 1904 eigendom van de heer August Janssen (die o.m. aan Baarn een badinrichting schonk). Naast hem waren een der laatste bewoners de dames Spengler, die er een sanatorium hielden.

Waar dit buitenhuis stond?" vraagt een jongere lezer, Tussen de Javalaan en de Cantonlaan, waar het hoofdkantoor van ,,Conservatrix" was gevestigd. De huidige villa is wel in een geheel andere stijl gebouwd dan die op het oude plaatje.

Tussen twee haakjes: De naam Scherenberg wordt ook thans nog in ere gehouden door de gelijknamige flat aan de Schoolstraat.

De klaphekjes. 
Vele oude Baarnaars zullen zich deze hekjes nog herinneren, welke zich bevonden langs 't spoorwegravijn, op de plaats waar men de spoorlijn kon oversteken. Ja, de spoorlijn ...... op 10 juni 1874 werd de lijn Amsterdam-Amersfoort geopend en alle treinen stopten in Baarn. Aardig is het te lezen, wat de heer Pluim daarover schrijft in zijn boek:

"Op deze 10e juni zit heel Baarn langs het nieuwe spoorwegravijn geschaard, om het verschrikkelijke monster dat "spoortrein" heet, te zien voorbijrazen. 't Was ook verschrikkelijk - wat een snelheid! 't Is duivelswerk," riepen velen, "daor kriegen ze me nooit niet in!" Maar... die t' hardst schreeuwden, hebben er het eerst een ritje mee gedaan.

Maar diezelfde spoorlijn deelde Baarn in tweeën en hoewel er "aan de overkant" nog lang niet zoveel huizen stonden dan thans, om de bossen en de straatweg te bereiken, moest men de spoorlijn oversteken en naast de "grotjes" dienden daartoe de "klaphekjes". Bovenstaande foto van Adriaan Boer uit het begin dezer eeuw toont het klaphekje bij de Wittelaan. Op foto's uit later tijd zagen wij bij het hekje een bordje staan met het opschrift:

"Let op den trein".

Men vertelde ons, dat de oversteekplaatsen en dus ook de hekjes, verdwenen zijn in het jaar 1909, toen een jongen van 9 jaar, Willem Zondag geheten, door de trein werd gegrepen en gedood. Op maandag 6 december 1909 werd hij onder grote belangstelling begraven.

De voetbrug over het ravijn maakte trouwens de gevaarlijke oversteekplaatsen overbodig, deze brug werd in 1911 in gebruik genomen. De brugjes waaronder men doorliep, voor men de klaphekjes bereikte, zijn er heden ten dage nóg,

In gesprek met mevrouw N. de Smit-de Heer

 Het is 29 januari 1956

In gesprek met mevrouw N. de Smit-de Heer

Moeder der Baarnse Bejaarden en stille Armen

Mevrouw N. de Smit-de Heer, presidente van het Comité Autotocht Ouden van Dagen, secretaresse van de Vereniging „Hulp en Bijstand” en oud-lid van de Gemeenteraad, wordt Maandag 8 Februari a.s. 80 jaar.

Het bereiken van deze bijzondere mijlpaal in haar leven, dat zij nog steeds verrijkt met het dienen van de in behoeftige omstandigheden verkerende medemens, voerde deze week onze schreden naar haar woning aan de Kampstraat no: 9, zie afbeelding. We werden door de zilvergrijze, bijna 80-jarige, doch nog zeer vitale Moeder van onze Bejaarden en Stille armen aller vriendelijkst ontvangen. Toen we haar echter het doel van onze komst vertelden, kostte het moeite haar aan het praten te krijgen. „Als U mocht vertellen over de nood, die deze dagen in de gezinnen van de stille armen geleden wordt, dan zou ik m’n woordje nog wel kunnen doen, maar over me zelf te gaan zitten praten lijkt me griezelig”. Dat was haar commentaar.

Zij gaf ons daarmee echter een goed aanknopingspunt voor het gesprek in de mond: „Mevrouw we waren juist van plan u te vragen ons iets van uw werk voor „Centrale Armen” te vertellen, dit is dus de gelegenheid om u om te zeggen wat u bezwaart en weleer in ’t bijzonder als het gaat over nood in Baarnse gezinnen. Gaarne zouden we echter eerst van u vernemen wanneer u in Baarn bent komen wonen en hoe u er toe gekomen bent van uw woning een charitascentrum te maken.”

Met deze woorden hadden we mevrouw De Smit-de Heer op haar praatstoel gekregen.

“U moet weten” — aldus onze gastvrouw — ,dat ik reeds op jeugdige leeftijd mijn ouders ben verloren. Mijn oom, dominee T. Rinses, hervormd predikant te Monnikendam, nam mij in 1890 liefdevol in zijn gezin op, en mijn tante leerden mij de liefdadigheid beoefenen. 

Ik ben hen daar tot op de dag van heden dankbaar voor, want het charitatief werk gaf mij steeds vreugde en na ie dood van mijn man ook veel troost geschonken. Op 25 Mei 1892 trad ik te Monnikendam in het huwelijk. Twee dagen later volgde ik mijn man (J. D. D. de Smit) naar Baarn. Hij was kort voor ons huwelijk benoemd tot onderwijzer aan de Openbare School aan de Eemnesserweg. (De tegenwoordige Koningin Julianaschool). 

Mijn man had veel belangstelling voor allerlei zaken op maatschappelijk terrein. Zo richtte hij — nu ongeveer 50 jaar geleden — met zijn collega, wijlen de heer K. van Wijk, de afdeling Baarn van de Bond voor Staatspensionnering op. Mijn man werd voorzitter, van Wijk secretaris en ik werd met het penningmeesterschap belast. 

Ik heb deze functie vele jaren uitgevoerd. Na de dood van mijn man op 5 April 1924 werd ik gekozen tot lid van het hoofdbestuur en gedurende enige jaren heb ik zelfs deel uitgemaakt van het Dagelijks Bestuur van de Bond.

Aldus mevrouw de Smit- de Heer op 29 januari 1956.

Kampstraat 9 

75 jaar Postkantoor Baarn

 Baarns postkantoor 75 jaar in de Teding van Berkhoutstraat (25 juli 1988)

Het postkantoor in de Teding van Berkhoutstraat viert aanstaande maandag 25 juli een verjaardag! Die dag is het namelijk precies 75 jaar geleden, dat dit kantoor op deze plaats geopend werd. Een opmerkelijke datum uiteraard, maar het is even vermeldenswaardig, dat de Baarnse PTT het publiek mee wil laten profiteren van dit lustrum. Iedereen, die aanstaande maandag voor een handeling aan het loket in het postkantoor komt, zal worden verrast met een gratis ansichtkaart, waarop tevens al een (ongestempelde) postzegel geplakt is. Op de voorzijde van die kaart staat een reproductie afgebeeld van een oude foto van het gebouw, zoals dit er 75 jaar geleden uitzag. Met de opdruk: 25 juli 1913-1988. Achterop voldoende ruimte om de kaart te adresseren en de afzender te vermelden; maar tevens het verhaal, dat de kaart aangeboden werd door de PTT in verband met het 75-jarig bestaan van het huidige Baarnse postkantoor.

Eigenlijk wordt de kaart 20 cent te hoog gefrankeerd, maar die 75 is natuurlijk niet toevallig bij dit jubileum.

Men kan de kaart dus gewoon gebruiken om naar iemand te sturen. Desgewenst is het geheel ook uiterst geschikt om te verzamelen en daarom kan tevens een poststempel met die jubileumdatum er op verkregen worden. In de hal van het postkantoor komt een grote bus te staan, waarmee men desnoods de aan zichzelf geadresseerde kaart dus ook afgestempeld kan bemachtigen.

Bovendien staat op de poststempel de beeltenis van Koningin Beatrix, wat vooral later bij verzamelaars welkom zal zijn, omdat dan de regerend vorstin afgebeeld is.

Een extra bijzonderheid is nog, dat deze uitgifte niet beperkt blijft tot alleen het kantoor in de Teding van Berkhoutstraat. Het is de bedoeling met ingang van maandag a.s. ook de bezoekers van het hulppostkantoor aan de Kemphaanstraat met een dergelijke kaart te verrassen.

Voor alle duidelijkheid, de aktie begint pas aanstaande maandag 25 juli, maar er is een flinke hoeveelheid vervaardigd en zolang de voorraad strekt wil men de actie ook in de daarop volgende dagen nog voortzetten. Maar begrijp goed... op = op en een keer moet men nee verkopen!

Meer dan alleen post

Inmiddels komt het publiek overigens allang niet meer uitsluitend voor post- handelingen aan het loket. Er zijn immers vele diensten samengebracht, men werkt er ook voor andere opdrachtgevers. Denk_ maar aan de Rijksdienst Wegverkeer, Postbus 51 en niet te vergeten de, overigens geheel zelfstandig georganiseerde, Postbank.

Historie

Oorspronkelijk was het Baarnse postbrieven uit het dorp afgeven en afhalen. Een werkje dat bode Beurmanjer uit de Stationsweg (hoewel die toen nog niet zo genoemd werd) op zich had genomen. Voor zijn woning achter de Pauluskerk was een brievenbus geplaatst.

Eerst op 1 januari 1866 werd een hulppostkantoor in onze dorpskom gevestigd en wel in de woning van de heer Schurink, die tevens 'brievengaarder' werd. De postwagen stopte voortaan niet meer bij Groeneveld, maar reed door naar Schurink en er kwam zelfs een heuse brievenbesteller, de heer F. Camper.

 Antwoord van vorige week:

Burgemeester . Jhr. Dr. J. W. H. Rutgers van Rozenburg

Zijn afscheid van de gemeente Baarn in juli 1923

He afscheid. Jhr. Dr. J. W. H. Rutgers van Rozenburg heeft in de laatste Gemeenteraadsvergadering, van juli 1923, de raadsleden en Zaterdag j.l. van de ambtenaren ten Gemeentehuize en aan de Gasfabriek als Burgemeester afscheid genomen. Eerlijk gezegd, hadden we ook nog een gelegenheid tot afscheid nemen verwacht voor de vele corporaties in de gemeente en voor particulieren. Misschien had die verwachting niet voldoenden grond, daar de heer Rutgers nog niet uit Baarn vertrekt. 

Toch, als wij ons herinneren met hoe veel werkelijk enthousiasme in 1916 de heer Rutgers, toen reeds jarenlang inwoner onzer gemeente, als Burgemeester werd verwelkomd, door deputaties van alle mogelijke verenigingen en vele particulieren, dan kunnen we ons begrijpen, hoe nu ook velen naar een gelegenheid om afscheid te nemen uitzagen. Want, trots alle kritiek op het beleid van Burgemeester Rutgers, ’t zij dan gemotiveerd of ongemotiveerd, zal ieder toestemmen, dat wel de moeilijkste problemen, onder niet voorziene drukkende omstandigheden, van den magistraat in de afgelopen jaren een arbeid vereisten, die den gebeden, mens, ja een krachtige persoonlijkheid geheel opvorderden. En dat hij bij dien zware arbeid geleid werd door het zoeken van het waarachtig belang der gemeente, staat, voor wie de heer Rutgers kent, onomstotelijk vast. 

Waarheid en trouw zijn wel de meest naar voren komende eigenschappen van dezen man, die niet alleen een adellijken naam voert, maar ook inderdaad karakter adel bezit. Voor wat Burgemeester Rutgers voor Baarn gedaan heeft willen wij hem hier gaarne openlijk dank brengen. Ieder kan weten, dat wij het in vele zaken van gemeentebeleid niet met hem eens waren. Vooral niet in de laatste jaren. 

Maar dat neemt niet weg, dat wij een diep respect hebben voor zijn groote werkkracht, zijn onkreukbare eerlijkheid, zijn benijdenswaardige scherpzinnigheid en zijn krachtige zelfbeheersing. Men moge van oordeel zijn, dat de heer Rutgers niet in de eerste plaats is geweest een burgervader, in de oude gemoedelijke betekenis van het woord, zijn positie als eerste ambtenaar heeft hij zeer zeker juist verstaan. Vandaar ook wellicht, dat zijn afscheid van de ambtenaren zich door groote hartelijkheid kenmerkte en werkelijk scheiden weemoed opwekte. 

De heer Rutgers is nog jong. Zijn arbeidslust en energie zullen hem, als het leven en de gezondheid hem gespaard blijven, niet begeven Reeds neemt hij in de Tweede Kamer, na zo korten tijd, een positie van betekenis in. Moge het hem gegeven worden nog lang tot heil van ons volk en tot eigen vreugde en genoegen met zijn kostbare talenten te woekeren. 

Wilt u uw herinneringen delen, stuur een e-mail naar: bakker.groenegraf@gmail.com. Of een briefje aan: Baarnsch Geheugen Marisstraat 4, 3741 SK BAARN

Voor meer dan 1545 verhalen over Baarn lezen. Kijk dan op

 Https://Groenegraf.blogspot.com

De winnaar deze week is : Ruud van der Woude

 Zoekplaatje in Baarn

1: Wat was de naam van deze Burgemeester van Baarn?

U kunt hierop reageren via het sturen van een briefje naar:

Stichting Groenegraf.nl

T.a.v. Baarnsch Geheugen

Marisstraat 4

3741 SK BAARN

Of stuur een e-mail naar : bakker.groenegraf@gmail.com

Onder de goede inzenders verloten we het boek “Waarom Redden; de mens achter de brandweer van Baarn". Dit boek is geschreven door Maartje Hormes en Leen Bakker en uitgegeven door de personeelsvereniging van Brandweer Baarn in 2007.

Daarnaast ontvangt de winnaar ook nog een fles wijn voorzien van een ansichtkaart uit Baarn, beschikbaar gesteld door Mitra Baarn – Van der Steeg Laanstraat 72, 3743 BH Baarn, tel: 035-5426063.

 Begraafplaats Baarn

Tot in de negentiende eeuw begroeven de mensen hun doden in de kerk of op het kerkhof eromheen. De rijken lieten zich in de kerk en liefst zo dicht mogelijk bij het altaar begraven. Omdat de kerkvloeren nogal eens scheurden en verzakten, waardoor er in de kerk een penetrante lucht van ontbinding ontstond - hier komt de uitdrukking 'rijke stinkerd' vandaan - besloot men uit hygiënische overwegingen voortaan buiten de bebouwde kom te begraven. De gemeenten waren niet enthousiast, want het aanleggen van een begraafplaats was kostbaar. Ook de kerken zagen door deze maatregel een groot deel van hun inkomsten verdwijnen.

De oude begraafplaats aan de Berkenweg te Baarn

De oude begraafplaats aan de Berkenweg

In een raadsvergadering van 1 februari 1828 wees burgemeester Frans Pen op de gevolgen voor Baarn van een Koninklijk Besluit van 24 mei 1825, waardoor het begraven in kerken niet meer was toegestaan. 'Steden, Dorpen en Vlekken van meer dan Duizend zielen' moesten hun doden vanaf 1 januari 1829 buiten de bebouwde kom ter aarde bestellen. Aangezien Baarn op dat moment 1316 zielen telde, moest er dus een begraafplaats worden aangelegd. De totale kosten van grond en aanleg, inclusief de stenen muur, bedroegen 2400 gulden. De oude algemene begraafplaats aan de Berkenweg/Acacialaan werd in 1828 aangelegd. De begraafplaats is nog steeds te vinden tussen Berkenweg / Acacialaan en Eemnesserweg. Ten tijde van de aanleg van de begraafplaats heette de Berkenweg nog Verlengde Dalweg en de Acacialaan Kerkhoflaan. Niet vanwege deze begraafplaats, maar vanwege de katholieke begraafplaats aan de andere kant van de laan (bij de Zandvoortweg). Deze begraafplaats is reeds lang verdwenen. In 1920 werd de naam van de Kerkhoflaan gewijzigd in Acacialaan. 

Een paar duizend Baarnse inwoners vonden tussen 1828 en 1975 hun laatste rustplaats op de oude algemene begraafplaats. De ingang was destijds aan de kant van de begraafplaats, maar door de bouw van het politiebureau en de brandweerkazerne naast de begraafplaats is de ingang verplaatst naar de Berkenweg. De begraafplaats is oorspronkelijk aangelegd met een slingerend middenpad over een gazon, voorzien van randbeplanting, bestaande uit liguster- en taxushagen. Door ruimtegebrek was het nodig om in 1919 een nieuwe begraafplaats te openen aan de Wijkamplaan. Vanaf die tijd werden de meeste Baarnaars op de nieuwe begraafplaats begraven, maar ook werd er nog regelmatig op de oude begraafplaats begraven. De laatste begrafenis op de oude begraafplaats vond plaats in 1974. In 1986 lag de begraafplaats er volledig verwaarloosd bij en besloot de gemeente om over te gaan tot sanering van de begraafplaats. Ongeveer 500 grafmonumenten (vooral van huurgraven) werden weggehaald. De graven zelf zijn er nog. Op 1 januari 1987 werd de begraafplaats definitief gesloten. 

Waarschijnlijk is in die tijd ook het baarhuis  gesloopt..

Op grond van de Wet op de Lijkbezorging moet een begraafplaats gedurende tien jaar na sluiting onaangeroerd blijven, dat was dus tot 1997. Daarna mag de grond voor bezaaiing of beplanting worden gebruikt, mits men niet meer dan vijftig centimeter diep graaft. Deze bepaling geldt tot dertig jaar na de sluitingsdatum, dus voor onze begraafplaats tot 2017. Verder moeten eigen graven, die behoorlijk onderhouden worden, onaangeroerd worden gelaten.

 Baarnsche Villa'

Aan de rand van Baarn ligt de Emmalaan: een brede laan met in het midden een langgerekte vijver. Aan beide kanten staan rijen bomen die de huizen aan de overkant grotendeels aan het zicht onttrekken. Midden in de vijver is een fontein te zien en daarachter, tussen de bomen door, een grote oude villa met een spits torentje, een rijksmonument. In de straat staan meer van dit soort villa’s, een aantal daarvan is omheind met monumentaal hekwerk. Een straat als de Emmalaan is er een zoals Baarn er vele kent.

Tot laat in de negentiende eeuw was Baarn een klein boerendorp, maar dat veranderde in 1874 met de komst van het treinstation aan de spoorlijn tussen Amsterdam en Amersfoort. Hierdoor werd Baarn veel beter bereikbaar. Vooral welgestelde Amsterdammers hadden interesse in een zomerhuis in de mooie omgeving. Later bleven deze mensen zelfs het hele jaar in Baarn wonen. Baarn transformeerde van boerendorp tot villapark.

VILLAPARKEN 

Omdat er zoveel interesse was om in Baarn te wonen, begonnen projectontwikkelaars aan het einde van de negentiende eeuw met de aanleg van villaparken. Kenmerkend daarvoor zijn de grote villa’s op ruime percelen met daartussen gebogen lanen. Er was veel concurrentie tussen projectontwikkelaars. Ze probeerden hun park het meest aantrekkelijk te maken. Zo pakte men in het Wilhelminapark uit met een langgerekte vijver en in het Prins Hendrikpark werd een sanatorium aangelegd. Veel van de toekomstige bewoners huurden bekende architecten in voor het ontwerpen van hun villa’s. Baarn telt vier villaparken. De eerste werd in opdracht van Prins Hendrik aangelegd. Dat werd het Amaliapark, tussen het station en het centrum. Dit plantsoen, dat reizigers die met de trein aankwamen in Baarn, direct zagen, zou een visitekaartje voor Baarn zijn. Daarna werden het Prins Hendrikpark, het Wilhelminapark en het Emmapark aangelegd in het westen van Baarn.

TE KOOP

 Het aanleggen van villaparken kon veel geld opleveren, dus werden de parken snel na elkaar gebouwd. Hierdoor was er aan het einde van de negentiende eeuw zelfs sprake van een overproductie van percelen voor villa’s. De exploitatie van het laatste park, het Emmapark, ging vooral heel moeizaam en dit park was pas in de jaren zestig volgebouwd. Een aantal lege percelen in de villaparken werden dan ook in de loop van de twintigste eeuw gesplitst en delen van de tuinen van de grote villa’s werden verkaveld om hier kleinere villa’s neer te zetten. Ook werden er een aantal moderne appartementencomplexen neergezet. Villa’s werden voor een steeds kleinere groep betaalbaar en de eigenaren begonnen de woningbouw steeds minder te domineren in de loop van de twintigste eeuw. Veel villa’s kwamen leeg te staan.

Vooral in het Amaliapark werden veel villa's afgebroken. In alle parken kregen woningen ook andere functies, zoals kantoorruimte. Nog steeds is echter overal het ruime stratenpatroon goed herkenbaar en een groot deel van de villaparken is dan ook in 2011 aangewezen als rijks beschermd dorpsgezicht.

In 2018 is door RAAP en het Monumenten Advies Bureau het cultureel erfgoed van de gemeente Baarn geïnventariseerd voor het maken van een cultuurhistorische waardenkaart. Dit verhaal is gebaseerd op informatie uit dat onderzoek. De afgebeelde villa is 1 van de bijzonder mooie villa's die Baarn rijk is.

Wilt u uw herinneringen delen? U kunt hierop reageren via internet: www.geheugen.groenegraf.nl, of stuur een e-mail naar: bakker.groenegraf@gmail.com. Heeft u geen internet? Stuur een briefje aan:

Stichting Groenegraf.nl
T.a.v. Baarnsch Geheugen
Marisstraat 4 3741 SK BAARN

 

 Antwoord vorige week: Wim Velthuizen

(In 2017 geschreven door Wim Velthuizen)

Oorlogsdreiging

Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) hadden enkele landen, waaronder Nederland en Zwitserland een neutrale status. Die landen hadden niets te duchten van het oorlogsgeweld. Dat geluk was ons land helaas niet beschoren in de Tweede Wereldoorlog. Nadat Adolf Hitler (1889-1945) in 1933 rijkskanselier werd, ontstond er oorlogsdreiging in Europa. In 1938 werd Oostenrijk geannexeerd. Een jaar later viel Duitsland Polen aan. In april 1940 troffen Noorwegen en Denemarken het zelfde lot. Wat zou er met ons land gebeuren? 

Toen kwam de onvermijdelijke mobilisatie: mannen moesten in militaire dienst komen om in geval van oorlog het land te verdedigen. Baarn, met in die tijd ongeveer 13.000 inwoners, was een verdedigingspunt in de Grebbelinie van de Neder-Rijn bij de Grebbeberg via de Eem tot de vroegere Zuiderzee, het huidige Gooimeer. De polder aan de oostkant van de Eem zou onder water gezet worden. Deze ‘Bunschoterkom’ liep via Hoogland tot Amersfoort. In Hoogland zouden burgers en boeren met vee en al naar Volendam moeten evacueren in geval van oorlog. Bunschoters en Spakenburgers zouden per boot naar Enkhuizen varen. Een deel van de Soesters moest per trein naar Hoogkarspel en dorpen in de omgeving zoals Lutjebroek. Daar waren toen nog nooit zo veel mensen van buiten dat dorp geweest. Baarnaars zouden in Laren, Blaricum en Huizen worden ondergebracht. 

De Eembrug aan de Bisschopsweg bij Baarn was de enige brug in de Oost-West verbinding over de Eem tussen Amersfoort en het toenmalige IJsselmeer. Om een beter schootsveld te hebben, werden enkele boerderijen aan het Zuidereind platgebrand. De steen ‘de rijzende leeuw’ op de rechter afbeelding geeft nu nog aan waar een boerderij werd platgebrand. 

De mobilisatie verliep vlot: vanaf het najaar van 1939 vonden de soldaten, die hier de Grebbelinie moesten verdedigen, onderdak in scholen en gebouwen zoals Huize Peking aan de Torenlaan. Het café “Onder de Linden” in de Hoofdstraat werd hun kantine; een situatie die nog maanden zou duren. Thans is daar de Miedemahof. 

Inmiddels verschenen bonnenboekjes en kwam er een ‘suikerbieten en erwtenbeschikking’. Geruchten dat Nederland in oorlog met Duitsland zou komen werden sterker. 

En dan … In de vroege ochtend van 10 mei 1940 worden veel Baarnaars wakker van het geronk van honderden overkomende vliegtuigen. Niemand beseft dat ze vliegvelden in het westen gaan bombarderen en parachutisten gaan afwerpen. Niemand weet dan nog dat de Duitsers die nacht de Maas in Limburg al zijn overgetrokken en ook in het noorden zijn binnengevallen. In Baarn klinken alarmsignalen. Zou het dan toch echt oorlog worden? Gehaast nemen de militairen hun posities in langs de Eem; het is dan nog geen zes uur.

Het boek is te bestellen via e-mail bij het Baarnsch Geheugen via: bakker.groenegraf@gmail.com voor 19,50 euro exclusief verzendkosten (5,95 euro). In Baarn wordt het gratis bezorgd. Het bedrag kan worden overgemaakt op NL70 KNAB 0725 0657 88 t.n.v. Stichting Groenegraf.

Het boek is daarnaast te koop bij de Bruna in de Laanstraat 32 in Baarn.

De winnaar is: Corna Bavinck uit Baarn

 Zoekplaatje in Baarn

1: Wie  heeft het boek Baarn in de Tweede Wereldoorlog ,,,,,,, terugblik geschreven?

U kunt hierop reageren via het sturen van een briefje aan: 

Stichting Groenegraf.nl

T.a.v. Baarnsch Geheugen
Marisstraat 4
3741 SK BAARN

of stuur een e-mail naar: bakker.groenegraf@gmail.com. 

Onder de goede inzenders verloten we het boek "Baarn in de Tweede wereldoorlog ……..terugblik". Dit boek is geschreven door ....... en uitgegeven door de stichting Groenegraf.nl

Daarnaast ontvangt de winnaar ook nog een en een fles wijn voorzien van een ansichtkaart uit Baarn, beschikbaar gesteld door Mitra Baarn - Van de Steeg Laanstraat 72, 3743 BH Baarn tel; 035-5426063.

Gijsbertus van Kesteren

 Gijsbertus van Kesteren (1876-1931)

Leeuwarder Nieuwsblad van 24 januari 1931 

Het was een gevaarlijk beroep: treinrangeerder. Snuffelend door de oude kranten van de vorige eeuw kom je regelmatig ongelukken met spoorwegpersoneel tegen. Met name treinrangeerders waren vaak slachtoffer. Zo ook op 24 januari 1931. 

Gijsbertus,  Karel en Fredrik Jan

Treinrangeerder Gijsbertus van Kesteren was bezig met zijn dagelijkse werkzaamheden op het spoorwegemplacement bij station Baarn. Terwijl hij op de treeplank stond van één van de rangerende wagens, kwam zijn hoofd tegen een plank aan, die als rijplank diende bij het lossen van cokes. De plank was per ongeluk blijven staan, en dat werd Gijsbertus noodlottig. Hij viel met zwaar hoofdletsel van de wagen en overleed aan de gevolgen van zijn verwondingen. 

Maria Klaver en Gijsbertus van Kesteren

Het overlijdensbericht van Gijsbertus van Kesteren 

Gijsbertus van Kesteren werd geboren op 6 juli 1876 in Baarn, als zoon van schoenmaker (in de Leestraat) Gijsbertus van Kesteren en Anna Catharina Elisabeth Garnjobst. Hij trouwde op 13 juni 1906 in Baarn met Maria Klaver uit Bunschoten. Het gezin woonde in de Johannalaan in Baarn. Die straat is inmiddels verdwenen, maar lag parallel aan de Eikenlaan, ongeveer op de plek waar nu de Essenlaan te vinden is. 

In het krantenbericht wordt vermeld dat Gijsbertus een vrouw en enkele kinderen naliet. Van kinderen heb ik echter geen bewijs gevonden. Ook op de rouwkaart wordt niet over kinderen gesproken. Maria Klaver verhuist na het overlijden van haar echtgenoot naar de Mauvestraat. In 1949 zou ook zij komen te overlijden. Het echtpaar is begraven op de nieuwe algemene begraafplaats aan de Wijkamplaan in Baarn. 

Gijsbertus van Kesteren was overigens niet de enige treinrangeerder in het gezin Van Kesteren-Garnjobst. Ook zijn oudste broer Hendrikus van Kesteren oefende dat beroep uit. 

Op de linker afbeelding staan de broers Gijsbertus, Karel en Fredrik Jan van Kesteren, zoons van Gijsbertus van Kesteren en Anna Catharina Elisabeth Garnjobst. 

Hendrikus is overleden in Almelo, 73 jaar oud. Beroep: rangeerder. Hendrikus trouwde met Reintje Steunenberg. Reintje is geboren  in Diepenheim, dochter van Frederik Jan Steunenberg en Hendrika Gezina (Hendrika Gezina) Kremers. 

 Met dank aan: 

Dhr. H. van Kesteren, Almelo voor de foto's en mevr. M. Duister-Van de Meent voor de rouwkaart. Het krantenbericht is afkomstig van de website van de Koninklijke Bibliotheek. 

Wilt u uw herinneringen delen, stuur een e-mail naar: bakker.groenegraf@gmail.com. Of een briefje aan: Baarnsch Geheugen Marisstraat 4, 3741 SK BAARN

Voor meer dan 1545 verhalen over Baarn lezen. Kijk dan op Https://Groenegraf.blogspot.com

 [Baarn in de Tweede Wereldoorlog]

(In 2017 geschreven door Wim Velthuizen)

,,De Historische Kring Baerne (HKB) besloot ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan om een aantal markante perioden en gebeurtenissen in Baarn te verwoorden in het boek 'Duizend Jaar Baarn'. Daarin schreef ik het hoofdstuk over de Tweede Wereldoorlog. Tijdens mijn voorzitterschap van het Comité 4 en 5 Mei Baarn had ik samen met Chris Jenner dvd’s gemaakt met interviews en over feiten uit WO2. Daardoor was ik vertrouwd geraakt met het onderwerp."

,,Eric van der Ent van Stichting Groenegraf.nl vroeg of hij het verhaal, dat ik voor de HKB had geschreven, mocht uitgeven in een boekje. Hoewel ik overtuigd was - en nog steeds ben - dat over deze periode nooit een compleet verhaal is te schrijven, nam ik de uitdaging toch aan. Ik ging gegevens zoeken, die samen een beeld moesten geven van het dagelijks leven in Baarn in de jaren 1940-1945."

,,Waar te beginnen? Het archief van de HKB heeft veel informatie over het verleden van Baarn. De Baarnsche Courant was in 1941 opgeheven, maar vervangen door 'Het Nieuwsblad voor Soest en Baarn'. Gelukkig had de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag daar nog de meeste exemplaren van. Het was een politiek getint blad met een ‘foute’ redactie, waarbij alleen de door hen gewenste feiten werden gepubliceerd, meestal verdraaid om Duitsland te verheerlijken. Een hoofdstuk heb ik uit die kranten gehaald. Om de lezer nog meer bij deze herinneringen aan de oorlog te betrekken, schrijf ik af en toe gedeelten in de tegenwoordige tijd."

,,Bij de voorbereiding sprak ik met tientallen oude Baarnaars over hun herinneringen. Desgevraagd onthulden het Deutsche 6 Bundesarchiv en het archief van Freiburg bijzondere feiten, die het boekje authentiek maken. Ook nam ik contact op met concentratiekampen in binnen- en buitenland. De meeste kampen beschikken nog over veel gegevens uit die gruwelijke tijd. Het internet bleek een geweldige bron van informatie over de oorlogsjaren. Oproepen in de lokale media en de website Groenegraf.nl hielpen mij verder aan contacten. Dit leverde veel herinneringen op. Langzaam ontstond een legpuzzel, waarvan uiteraard veel stukjes nooit meer zullen worden gevonden."

,,Al die losse puzzelstukjes uit het verleden van Baarn vormen een mozaïek, dat een beeld geeft van het leven in Baarn in de oorlogsjaren. Een boek biedt woorden en beelden. Iedereen die leest heeft daarbij altijd de eigen kennis, de eigen gedachten en de eigen beelden. Deze combinatie maakt ook dit boekje uniek voor iedere lezer(es). Door de Historische Kring Baerne, de medewerking van Drukkerij Bakker Baarn, maar vooral dankzij het initiatief en de inspanning van Eric van der Ent ligt hier nu voor u: 'Baarn in de Tweede Wereldoorlog... terugblik'."

Het boek is te bestellen via e-mail bij het Baarnsch Geheugen via: bakker.groenegraf@gmail.com voor 19,50 euro exclusief verzendkosten (5,95 euro). In Baarn wordt het gratis bezorgd. Het bedrag kan worden overgemaakt op  NL70 KNAB 0725 0657 88 t.n.v. Stichting Groenegraf.

Het boek is daarnaast te koop bij de Bruna in de Laanstraat 32 in Baarn.

 Het hutje van Ome Jan

(Uit de Baarnsche Courant 2011-2016 door Cees Roodnat)

Ongeveer op de plaats waar nu het nieuwe horecapaviljoen in de Kuil van Drakestein is verrezen stond vroeger het 'hutje' van Ome Jan Scholten. Een wrakkig houten bouwsel dat het midden hield tussen een cafetaria met terras uit de jaren vijftig en een uit de hand gelopen frietkot. 

Het hutje van Ome Jan

Tijdens onze zondagse wandelingen of fietstochtjes in de regio legden mijn vrouw en ik er wel eens aan voor een broodje kroket of in de winter een heerlijke kop snert. Een gesprek hoefde je niet te bestellen want dat kreeg je er gratis bij. Als Ome Jan zijn frituren bij je had afgeleverd schoof hij de stoel van het belendende tafeltje naderbij, nam daar pontificaal op plaats en gaf recht voor zijn raap zijn visie op het leven in het algemeen en het zijne in het bijzonder. Wie hem voor het eerst ontmoette moest daar wel even aan wennen. Maar met de tijd leerde je in die bonkige gestalte en tussen die grote woorden dat kleine hartje te ontdekken. Zijn zwakke plek bleek later.

Op 15 april 2009 vonden vroege fietsers en dagrecreanten de houten luiken van 't hutje gesloten. De avond ervoor sloot Scholten (1938) voorgoed zijn ogen en grote mond en stierf thuis op de bank in Montfoort onverwacht aan een hartinfarct. Bij de gesloten kiosk werd dat weekend door trouwe vaste klanten nog lang en mistroostig nagepraat. Want Ome Jan was me d'r één! Zevenentwintig jaar had deze gewezen scheepskok, “overeind gehouden door een schoenendoos vol medicijnen”, aldus een Utrechtse fan, bij wijze van hobby zijn hutje bestierd. Want rijk werd hij er niet van en met vakantie gaan vond hij maar niks. Zijn hutje was het hele jaar zeven dagen per week open.

In een interview in de Gooi & Eemlander zei Scholten in 2006 dat hij 't hutje tot zijn dood wilde bestieren. "Dit is de hemel op aarde. Als ik s'morgens begin ligt er dauw op het veld, hoor ik vogels en zie ik hertjes. Wat wil een mens nog meer?” Dat "tot de dood” werd hem gegund volgens Rein Berends van Staatsbosbeheer. Dat het hutje allang niet meer aan de eisen van onze tijd voldeed werd voor lief genomen. Het duurde drie en een half jaar voor er eindelijk zicht kwam op een opvolger. Er bleek al snel ruime belangstelling om in de Kuil iets vergelijkbaars te beginnen. Een uitgebreide selectieprocedure bracht zo'n 25 kandidaten terug tot een kansrijk trio, waarvan er uiteindelijk één aan het langste eind trok: Han Goossens en zijn kompaan Bart ter Welle. Maar zoals alle plannen in Baarn eerst worden omarmd; vervolgens als niet passend in een bestemmingsplan worden afgeblazen. Of door bezwaarde omwonenden tot acceptabeler proporties worden terug gebracht, is ook hun paviljoen er niet zonder slag of stoot gekomen. Maar goed, het is er, en het kon beroerder, hoor ik Ome Jan brommen. Als wij met onze drie kleinzonen deze zomer voor de -tigste keer op Camping De Zeven Linden vertoeven, gaan we natuurlijk ook weer eens naar de Kuil. Bij voorkeur tijdens het Houthakkersfeest in augustus. Even een kroketje scoren in dat nieuwe paviljoen. En wie weet zal de oudste dan door het geronk van kettingzagen heen brullen: "Deze kroketten zijn niet zo lekker als die van Ome Jan, opa.” En ik zal een beetje meewarig maar bevestigend terug knikken en denken: "Zo is het maar nét, jongen!” Links het gesloten hutje (BC 28-11-2011) en rechts het paviljoen in opbouw (BC 29-1-2016)

Het nieuwe paviljoen in aanbouw

De Jelburg in 1960

 De Jelburg op 1-12-1960

De Jelburg, het opleidingsinternaat voor jeugdleidsters en -leiders van de Stichting Gereformeerde Opleidingen, is gisteren (1-12-1960) een belangrijke stap nader gekomen tot de verwezenlijking van de totaalplannen, die er voor dit instituut bestaan.

de Nijenburg

In aanwezigheid van de heer H. M. L. H. Stark die de minister van O.K.W. vertegenwoordigde, van burgemeester mr F. J. van Beeck Calkoen en de wethouder van Onderwijs, mevr. G. Wafelbakker, had de opening plaats van de z.g. woonruimte voor de interne leerlingen, waarvoor de villa Amsterdamse straatweg 41 gebruikt zal worden en waardoor het front aan deze weg is uitgebreid tot de nummers 37-39-41. Ds H. U. Buitink, directeur van „de Jelburg”, verklaarde in zijn welkomstwoord, dat hij met bijzondere vreugde deze informele bijeenkomst opende, daar hiermee een verlangen in vervulling gaat, de completering van „de Jelburg”.

Het is voor het bestuur prettig, dat er tussen het Departement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, de gemeente Baarn en het schoolbestuur goede betrekkingen bestaan, waardoor deze droomwens in vervulling kon gaan.

Ds J. M. van Krimpen, voorzitter van de commissie, waaraan door de S.G.O. het toezicht op „de Jelburg” is toevertrouwd, zei de eveneens van mening te zijn, dat de uitbouw van de Geref. Jeugdopleiding aan de buitengewone samenwerking tussen het Gemeentebestuur, het Departement van O.K.W. en het schoolbestuur moet worden toegeschreven. Er staat echter nog meer op stapel. Kennelijk bedoelde ds. van Krimpen hiermede de school, die in de toekomst het totaalplan van „de Jelburg” zal afronden.

Ds. van Krimpen wilde tegenover allen, die aan de totstandkoming van deze completering hadden medegewerkt, zijn erkentelijkheid betuigen. Hij deed dit op de volgende wijze: Onder een groot laken was een miniatuur bungalowpark verborgen, compleet met zelfs een kerkje. Aan de heer Sark, de burgemeester, de heren Freeriks, van Oostrom en de Jong werd een miniatuur bungalow aangeboden en de heer Freeriks kreeg het kerkje, waarop deze zich als binnenhuisarchitect zal kunnen uitleven. Dit was handenarbeid van de leerlingen der school.

De architecten Freeriks en Van Oostrom

De architecten Freeriks en Van Oostrom hadden geen gemakkelijke taak, het interieur van de villa Amsterdamse straatweg 41 zodanig te veranderen, dat deze een prettige indruk zou maken en toch voldoen zou aan de eisen, die het onderwijs stelt. Dat zij hierin geslaagd zijn, getuigt voor het praktisch inzicht en de kunstzinnigheid van beide heren. In deze, voor het onderwijs geschikt gemaakte villa, zullen in de toekomst 50 jongelui al de toewijding die zij hebben, kunnen omzetten in kundigheid, om de jeugd de weg te leren vinden naar nieuwe levensvreugde. 

Fusies

Kamperen in de tuin

Na 1987 treedt de verzakelijking in en tegelijkertijd loopt ook het aantal studenten terug. De Jelburg is dan te klein om zelfstandig te blijven. De opleiding vormde in 1987 met het Middeloo (Amersfoort) en de Kopse Hof in Nijmegen tot de 'Mikojelopleidingen'. Dit Instituut voor Sociale Beroepen Jelburg Middeloo-Nijenburgh gaat eerst op in de Hogeschool Midden-Nederland en heet vanaf 2005 de Hogeschool van Utrecht. Links 1 van de villa's "de Nijenburg" Rechts tijdens hun opleiding ook kamperen in de tuin.

zoekplaatje in Baarn

de Salon

 Zoekplaatje in Baarn

1: Waar kan je dit bezichtigen in Baarn?

U kunt hierop reageren via het sturen van een briefje naar: 

Stichting Groenegraf.nl

T.a.v. Baarnsch Geheugen

Marisstraat 4

3741 SK BAARN

Of stuur een e-mail naar : bakker.groenegraf@gmail.com

Onder de goede inzenders verloten we het boek “Waarom Redden; de mens achter de brandweer van Baarn". Dit boek is geschreven door Maartje Hormes en Leen Bakker en uitgegeven door de personeelsvereniging van Brandweer Baarn in 2007.

Daarnaast ontvangt de winnaar ook nog een fles wijn voorzien van een ansichtkaart uit Baarn, beschikbaar gesteld door Mitra Baarn – Van der Steeg Laanstraat 72, 3743 BH Baarn, tel: 035-5426063.

Boer Beukeboom

Boer Beukeboom

Tot ver in deze eeuw stonden er boerderijen langs de Zandvoortweg. Van sommige van deze families heeft de naam (v.d. Vuurst, Staal, Zonneveld en Schothorst) nog altijd een vertrouwde klank in ons dorp. Ook boer Beukeboom woonde daar, hoewel zijn bouwland langs de Eemnesserweg lag. Een flinke strook, van wat nu de Wilhelminalaan heet tot aan de v. Heemstralaan.

Zijn land werd doorsneden door een bosje van eikenhakhout, waar nu de Ferd. Huycklaan loopt. Die grond was eigendom van Prins Hendrik.

Een hoek van zijn grond had een andere bestemming gekregen, die was namelijk in gebruik bij de bekende tuinarchitekt Ant. van der Helden als kwekerij. 

Boerderij eukeboom

Nadat een spoorlijn ons dorp rechtstreeks met Amsterdam verbond, werden er overal in Baarn villa’s gebouwd en ook landbouwer Beukeboom verkocht daarvoor een stuk van zijn grond. Op 17 oktober 1879 kocht de heer Redeker Bisdom 4,6 hectare in de hoek van die kwekerij. Toch zou het tot najaar 1881 duren, voor er met bouwen begonnen werd.

Waarschijnlijk zal de heer Redeker Bisdom de centjes goed hebben kunnen gebruiken, toen hij op 19 januari 1882 een halve hectare grond doorverkocht aan de heer J.C. Boldoot, de bekende fabrikant van (zoals men toen zei) reukwater. Op dat stuk aan de Eemnesserweg liet hij voor eigen bewoning de villa "Courbevoie" neerzetten. Later heeft vooral de tapijtknoperij van Edmont de Cneudt er vermaardheid gekregen.

Door financiële omstandigheden moest de heer Redeker Bisdom in 1889 zijn gehele Baarnse bezit verkopen aan de heer Bunge en aan een bouwmaatschappij.

Deze firma had namelijk inmiddels het bosje in het land van Beukeboom van Prins Hendrik gekocht. Het voetpad, dat door dit bosje liep, werd veranderd in een brede laan, door de gemeente vervolgens Ferd. Huycklaan gedoopt. Kort daarvoor was op 't Hoogt ook een laan tot Jacob van Lenneplaan aangewezen.

Om de tuin te kunnen besproeien liet de heer Bunge in 1890 een hoge ijzeren toren bouwen met een windrad, omdat het water oorspronkelijk met behulp van windkracht tot in het hoge reservoir opgepompt werd. Later werd aan de onderzijde een motor geplaatst, maar men bleef de tuin via de installatie besproeien.

De Baarnaars hebben jarenlang overigens hun eigen gedachte hierover gehad. Zij hebben dat privé-watertorentje nog jaren zien staan en dachten, dat het huis een eigen watervoorziening bezat. In werkelijkheid was de villa evenwel gewoon op de waterleiding aangesloten.

De heer Bunge overleed op 3 november 1904. Weduwe Mevr. Bunge-Cruys heeft nog 16 jaar in dit huis gewoond. Via via kwam het landgoed toen in bezit van F.E. Baron van Heerdt, die er in 1920 ging wonen en de naam veranderde in Benthuys. De overgrootvader van de nieuwe eigenaar heette Baron van Heerdt van ’t Benthuys en bezat de Havezathe ’t Benthuys in de omgeving van Vollenhove.

Overigens had mevr. Bunge eerder reeds (15 oktober 1907) niet ver van de Ferd. Huycklaan aan de Eemnesserweg een stuk grond verkocht aan de heer G. van Woudenberg, die er een huis op bouwde en een bloemisterij begon. Op 30 september 1919 kocht hij van haar ook nog een groot terrein achter de toenmalige Westerschool aan die Ferd. Huycklaan. Links Villa van de heer Bunge en rechts de boerderij Beukeboom.

villa van de familie Bunge