maandag 26 februari 2018

Een verdwenen droomplekje

door Johan Hut




Een kapel, midden in het bos, met een glazen voor- en achterwand zodat de kerkgangers achter de dominee ook tegen de bomen aankijken. Waar heeft deze kapel in Baarn gestaan? Wie het niet weet, zou denken aan Lage Vuursche. De kapel stond echter niet ver van het centrum van Baarn vandaan, achter het Zendingscentrum. Dat landelijk centrum van de Gereformeerde Kerken in Nederland was gevestigd in de kolossale villa Parkwijk, Wilhelminalaan 3. Dat is een van de grootste villa’s van Baarn, de kapel staat er helaas niet meer.


Het Zendingscentrum was beslist groot genoeg om de
mysterieuze kapel aan het oog te onttrekken.
Het Zendingscentrum werd in 1946 opgericht door ds. B. Richters en was onder andere bedoeld voor opleiding van zendingswerkers in verre oorden en advies en training voor plaatselijk zendingswerk. De oprichting van zo’n centrum was niet vanzelfsprekend. Bij gereformeerden staat vanouds plaatselijke zelfstandigheid voorop en dat gold ook voor het zendingswerk. Plaatselijke kerken zochten projecten in den vreemde en zaten niet te wachten op sturing door een landelijke organisatie. Dominee Richters wist de diverse kerken er toch van te overtuigen dat begeleiding heel nuttig kon zijn.
De villa heeft een schuine oprijlaan, omdat bijna recht voor de villa een  woonhuis staat. Dat lijkt raar, maar dat huis werd kort na 1946 gebouwd als woning voor de familie Richters. Het gezin woonde aanvankelijk in de grote villa, maar toen de kinderen opgroeiden vond men dat niet verstandig meer. In het Baarnse kerkblad schreef dominee Zeyl dat als dominees enkele dagen op cursus waren en ’s avonds in de villa bijeen zaten, het geen goed idee was als daar kinderen rondliepen. Een intrigerende verklaring.

Kort na de oprichting van het Zendingscentrum werd voor de grote villa
een woning gebouwd voor de directeur en zijn gezin.


Trouwkapel
De inmiddels verdwenen kapel
In 1963 werd achter de villa de kapel gebouwd, bedoeld voor dagopeningen en -sluitingen, korte kerkelijke vieringen. Deze was vanaf de weg niet te zien en stond met de achterzijde tegen het Bosje van IJsendijk, later Maarschalksbos geheten. Links en rechts ervan stonden bomen op eigen terrein, de kapel stond dus echt tussen de bossen.
De kapel kreeg al snel een nevenfunctie, het werd een populaire trouwkapel. In november 1963 trouwden mijn oom en tante Herman en Sjoek Hut-Wynia. Zij verwachtten aan de Oude Utrechtseweg een trouwdienst in een grote kerkzaal met familie en vrienden achter zich, maar ook heel veel lege banken. Dat vonden ze niet zo romantisch. Dan heb ik een verrassing voor jullie, zei dominee Zeyl. Mijn oom en tante werden het eerste echtpaar dat trouwde op deze droomlocatie. Het feest vierden ze in de villa en daar zijn in de loop der jaren nog heel wat meer feesten gevierd door vooral leden van de Gereformeerde Kerk van Baarn. Mijn ouders vierden er in 1971 hun 12,5-jarig huwelijk, met ook een korte kerkdienst in de kapel. Een kerkdienst bij zo’n huwelijksjubileum komt tegenwoordig nauwelijks meer voor,  maar misschien was het juist de aanwezigheid van die romantische kapel die mijn ouders daartoe bracht. Ik kan het ze niet meer vragen.

Weg uit Baarn
Behalve het Zendingscentrum was er in Baarn ook een Evangelisatiecentrum, aan de Amsterdamsestraatweg tegenover de Hertog Hendriklaan, in een van de drie villa’s die bekend stonden als de Jelburgvilla’s. Evangelisatie zou je kunnen omschrijven als zending in Nederland. Eind jaren zeventig gingen beide centra op in een groot landelijk gereformeerd dienstencentrum in Leusden, van waaruit ook andere taken werden uitgevoerd. Villa Parkwijk werd verkocht en er kwamen ‘wereldse’ kantoren in. Eerst een bond voor ondernemers in de bouwnijverheid, later diverse brancheorganisaties. Vanwege ruimtegebrek werden rechts van de villa ‘tijdelijke’ kantoren ingericht in foeilelijke bouwketen. Tijdelijk leek permanent te worden en kennelijk kon de gemeente daar niets tegen doen. De gemeenteraad was daarom maar wat blij toen de eigenaar voorstelde de lelijke keten weg te halen in ruil voor een nieuwe vleugel achter de villa, die vanaf de weg niet zou zijn te zien. Daarvoor moest de kapel wijken, maar ja, wat moet een bedrijf nou met een kapel?
Met de kapel van het Zendingscentrum verloor Baarn een van zijn mooiste kerkgebouwen.

Dit is een iets uitgebreide versie van een verhaal dat onlangs in Paaspartout stond, het kerkblad van de Paaskerk, voorheen Gereformeerde Kerk van Baarn.






Johan Hut



Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter

Bent u geïnspireerd geraakt door dit oud-Baarn verhaal en wilt u zelf eens wat 
schrijven voor onze website? Stuur uw verhaal dan
 per email aan groenegraf.baarn@gmail.com

donderdag 22 februari 2018

1.Verhalen over Oud Baarn "De Emmabrug"


Even in de buurt van de spoorlijn. Diverse plaatjes van de voormalige spoorbrug (Emmabrug) over het ravijn bij de Amsterdamsestraatweg.



de eerste "Emmabrug"

De eerste foto toont de brug in zijn oorspronkelijke vorm met een zeer open en lage leuning. U kunt het waarschijnlijk op de afdruk niet zo goed zien, maar zelfs de kinderen die op de brug staan, konden gemakkelijk over de leuning been kijken. Dat was voor het uitzicht op de spoorlijn prachtig, maar aan de andere kant ook gevaarlijk.

Er is in het begin van deze eeuw aldaar dan ook een ernstig ongeluk gebeurd. Een rijtuig met paard bespannen reed op de brug, toen er juist een trein passeerde. Het paard schrok van het geraas van de trein en sprong met rijtuig en al over de leuning en stortte in het ravijn. Zo vertelt ons de overlevering. Er viel daarbij een dode te betreuren. Of dit nu de koetsier was of de inzittende betrof weten wij niet.
de tweede "Emmabrug"

Hoe het zij, de autoriteiten namen terstond maatregelen en lieten de leuning van de brug verhogen en met een houten schutting afsluiten om meerdere ongelukken te voorkomen. Op de bovenstaande foto ziet u het resultaat. Het uitzicht vanaf de brug was daarmee echter verdwenen en het geheel geeft nu niet direct een fraaie aanblik. U kunt op de eerste foto ook zien, dat de oude brug niet in het verlengde van de Amsterdamse staatweg was gelegd, men moest een bocht naar links maken, om op genoemde weg te komen; u ziet het aan de bomenrij. Dat was in die tijd met z'n geringe verkeer echter geen bezwaar en de brug was daardoor korter (dus goedkoper). Door het steeds toenemende verkeer daartoe gedwongen, bouwde men later onze huidige Emmabrug in het verlengde van de straatweg met aan weerszijden een rijwielen wandelpad. Maar voor het "grote" verkeer wordt de brug bijna alweer te smal. In 1934 werd de Emmabrug weer vernieuwd zoals te zien op de bruine plaatjes.
de bouw van de derde "Emmabrug in 1934"





Geplaatst door L.J.A.Bakker

http://www.grijsvuur.nl

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter  



maandag 19 februari 2018

Van Paardenbit naar Bitcoin, het geheim van het Koetshuis van Hoog Wolde

door Ed Vermeulen

Het Koetshuis ligt er stralend bij 
Bitcoins
Waar ooit de paarden en rijtuigen van Villa Favorita , het latere Hoog Wolde, werden gestald en de rijtuigen onderhouden, huizen nu een vijftal firma’s waaronder IWAL, instituut voor leerproblemen en Bitonic, handelshuis in het digitale geld Bitcoins, ook wel cryptomunten geheten.
             
Nu hoor ik u denken: bitcoins? Twee vragen doemen op: ’Hoe weet uw schrijver dit’ en ’Weet hij daar iets van dan?’ Het antwoord op de eerste vraag: ’U leest toch ook de Baarnsche Courant?’ In dit geval editie 24 november 2017. Duidelijk! Tweede vraag: ’Nee, ik weet daar niets van’. Verwacht dus  geen verhandeling over de achtergronden van dit door mij alleen bij naam gekende beleggingsmiddel. Mij intrigeerde de kop van het verhaal: ’Bitonic is ontstaan uit een hobby door mensen met een passie’. In deze woorden herken ik mijzelf: hobbyschrijver met een passie: het vastleggen van de verhalen uit andere tijden. Het is daarom dat ik met u de geschiedenis van het Koetshuis van Hoog Wolde, een Gemeentelijk monument wil delen. Het was gedurende een zestal jaren beginnende in 1987 mijn werkplek bij Polygram. Van hieruit deden wij, een klein  groepje repertoire gerichte collega’s verwoede, dikwijls succesvolle pogingen het ons ter beschikking staande Polygram repertoire aan de man te brengen. Dat we binnen het Polygram Baarn bestel de laatsten der Mohikanen waren, de harde kern van ons repertoire beleid was al in 1986 naar Londen verhuisd, werd steeds meer duidelijk.

1991. De laatsten der Mohikanen: v.l.n.r. Marjan Vijver, Ed Vermeulen,
Paul Jansen, Cees Schrama  (Coll. Ed Vermeulen)

In het Koetshuis deelden we lief en leed, bedachten marketingcampagnes, vierden verjaardagen, het Sint Nicolaasfeest en Kerst, om uiteindelijk na de definitieve sluiting allemaal een plek elders te verwerven.

Alles werd gevierd: Sinterklaas, Kerst en verjaardag! (Coll. Ed Vermeulen)



1981 Ed's Cleaning Service (Coll. Ed Vermeulen)
1991: Kerstgroet uit Het Koetshuis (Ontwerp: Mayke Brands) 


Genoeg over ’mijn’ vroeger: u komt immers voor de ‘echte’ geschiedenis van het Koetshuis.

Villa Hoog Wolde, de muzikaalste villa van Baarn (Coll. Groenegraf.nl)  

Deze is onlosmakelijk verbonden met die van Villa Hoog Wolde, ooit in 1874 gebouwd in opdracht van de heer W. E. Matthes als Villa Favorita, Oude Utrechtse weg hoek Spoorweglaan, de latere Gerrit van der Veenlaan.  Rond 1900 kwam deze villa, één van de grootste ooit in Baarn gebouwd, in bezit van de bankier Theodorus A. J. Gilissen. Na zijn tragische dood bij de treinramp in Weesp in 1918 werd de villa eigendom van Jonkheer F.E.P. Sandberg. Hij veranderde de naam van ’Favorita’ naar ’Hoog Wolde’. Zijn koetsier en chauffeur Jurrie Frederik Bekker nam met zijn gezin intrek in de woning in het rechter gedeelte van Het Koetshuis.

V.l.n.r. mevrouw Sandberg, koetsier-chauffeur de heer Jurrie Frederik Bekker en Theo Sandberg (Coll.Groenegraf.nl)

Na het vertrek van de familie Sandberg in 1950 kwam de villa in gebruik bij Philips Phonografische Industrie, Polygram, ooit Baarns grootste werkgever. Dit leverde de villa de eretitel ’muzikaalste villa van Baarn’ op. Hoog Wolde werd in 1995 gesloopt ten behoeve van de bouw van het huidige kantorencomplex. Hier huist nu onder meer Universal Music B.V, evenals indertijd Polygram een topspeler in de wereld van muziek en entertainment. Wat er ook gesloopt werd en veranderde het prachtige witte koetshuis, Oude Utrechtseweg 17, bleef bestaan en straalt nu dankzij de huidige eigenaar, P.O.G. BV  van de heer Mathile Brandts, mooier dan ooit tevoren op de plek waar het in 1878 naar een ontwerp van architect Van Gendt werd gebouwd.

Het Koetshuis van Villa Hoog Wolde in zwart/wit (Coll. Groenegraf.nl)

Verscholen achter een bomenrij en voor wie het wil zien slechts een paar stappen verwijderd van de Oude Utrechtseweg ligt het langgerekte pand van deels één en deels twee bouwlagen op ’bouwkundige’ bewonderaars te wachten. Van het huidige koetshuis werd oorspronkelijk eerst alleen het meest rechtse gebouw neergezet met daarin een paardenstal, mangelkamer en woning voor de koetsier. Rond 1900 werd ter linkerzijde een rijtuigenremise toegevoegd en nog weer later de lage aanbouw. Er ontstond een langwerpig koetshuis met bijzondere vakwerkbetimmeringen. De muren van het gebouw zijn gepleisterd met daarin een ruitmotief gekerfd. De woning (rechts), waar in mijn Polygram jaren de familie van Anton Pruijssers , werkzaam bij de bedrijfsbeveiliging woonde, heeft tot voor kort nog haar oude woonfunctie behouden, terwijl het linker gedeelte al sinds de ingebruikname door PPI in 1950 geheel verbouwd werd tot opslagruimte en later kantoorruimte. Toen ik in 1969 bij Polygram kwam huisde hier de afdeling Advertising. Hier werd ondersteunend materiaal voor verkoopcampagnes bedacht en ontworpen: posters, displays en allerhande andere zaken. Ook een boekhoudkundige afdeling verantwoordelijk voor de kostprijzen van alle door de firma gebruikte verpakkingsmaterialen, zoals platenhoezen, vond hier onderdak. Midden jaren tachtig van de vorige eeuw werd het koetshuis, na jarenlang als opslagruimte voor het hoezenarchief gebruikt te zijn, door Polygram aan een grondige inwendige verbouwing en herindeling onderworpen. De bekende Baarnse architect Joop Moolhuysen verzorgde het tekenwerk, namens Polygram trad Leo van As als verbouwcoördinator op. Het uiteindelijke (fraaie) resultaat was dat er boven en beneden in totaal tien werkruimtes ontstonden waarin in onze hoogtijdagen soms wel zestien werknemers een zeker niet ongezellige werkplek vonden.

’Koetshuis’ ladies, v.l.n.r. NN, Niesje Venema, Marjan Vijver, Mayke Bouwmeester, Gerda Gloddek
met op de achtergrond Charles Shiddell Polygram Int. UK. Kerstparty 1989   (Coll. Ed Vermeulen)
Kerst 1989: v.l.n.r. Mayke Brands, tweetal Engelse collega’s en uw schrijver (Coll. Ed Vermeulen)
             
Waar het uiterlijk van het koetshuis in tact bleef,   herinnerde binnen na deze verbouwing en herindeling niets meer aan de tijden van weleer, één uitzondering daargelaten: in de achterkamer links van de ingang was onder de vloer van de voormalige koetsenstalling of garage, afgedekt door een metalen plaat nog steeds een oude smeerput verborgen. Of die tegenwoordig gevuld is met bitcoins? Wie het weet mag het zeggen!

Inspiratie: Baarnsche Courant; F.Gaasbeek e.a.: Baarn, Geschiedenis en Architectuur; Prins Makelaars: 25 Baarnsche Koetshuizen.

Met dank aan Marieke en Jur(rie) Bekker voor de informatie over hun grootvader koetsier-chauffeur Jurrie Frederik Bekker.

Ed Vermeulen (1942)










Dit verhaal verscheen op maandag 19 februari 2018 in de Baarnsche Courant  in de rubriek

  ’Vandaag is morgen alweer gisteren (bruggetjes naar vroeger)’

Deze rubriek is een samenwerking tussen de Historische Kring Baerne en Groenegraf.nl    


Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter

Bent u geïnspireerd geraakt door dit oud-Baarn verhaal en wilt u zelf eens wat 
schrijven voor onze website? Stuur uw verhaal dan
 per email aan groenegraf.baarn@gmail.com

zaterdag 17 februari 2018

Wie, wat, waar: Klassenfoto Oorsprong 1943

Speurder, de speurhond van Groenegraf.nl
In de rubriek Wie, Wat, Waar zoeken we in samenwerking met RTV Baarn naar oplossingen voor vragen over oude foto's van Baarn.  U kent inmiddels onze speurhond "Speurneus". Tijdens de uitzending van de rubriek Wie, Wat, Waar? graaft Speurneus telkens een foto van Groengraf.nl op. Wij hopen dan dat de kijkers van RTV Baarn en de volgers van Groenegraf.nl de vragen die we hebben over de foto kunnen beantwoorden.


Tijdens de Tweede Wereldoorlog moet Teun Hoek en zijn moeder evacueren uit IJmuiden. Op voorspraak van commissaris Kipp werden de twee ondergebracht bij politieagent Weusthof, Acacialaan 11. In 1943 werd de 3e klas van de Oorsprong, toen nog als openbare school in gebruik, gefotografeerd. Deze foto staat hier afgebeeld.

Teun Hoek is vrijwel alle namen van de kinderen op de foto vergeten, maar is heel erg benieuwd of iemand hem kan helpen identificeren. Hij is benieuwd wie van deze 36 leerlingen nog in leven is. Wie kan helpen?

Wat we precies willen weten leest u op onze site via deze link, of bekijkt u op RTV Baarn. De uitzending blijft ook te zien op onze site via deze link. Op die plek kunt u gelijk ook uw reacties plaatsen.

We zijn heel erg benieuwd of u ons kunt helpen!


De uitzendingen van RTV Baarn zijn te zien via het digitale pakket van Ziggo op kanaal 42 of via de stream op www.rtvbaarn.nlYouTube en Facebook

Ook via Xs4all en Telfort met de witte afstandsbediening op kanaal 626 en via XMS, Edutel, Fiber.nl, Stipte, Lybrandt en Telfort met de zwarte afstandsbediening op kanaal 2125.

Op onze site is deze rubriek te volgen via www.groengraf.nl/wiewatwaar

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter

Geïnspireerd geraakt door onze oud Baarn-verhalen?

donderdag 15 februari 2018

Van Holleweg tot Laanstraat


Van Holleweg tot Laanstraat

Er is maar weinig fantasie voor nodig om te beseffen, dat wat nu de Oude Utrechtseweg heet ooit een opvallende rol als in- en uitvalsweg gespeeld moet hebben. Een functie die al bij de Brink begonnen blijkt te zijn.

Rietendakjes Laanstraat
Waar nu onze schilderachtige „rieten dakjes" nabij het gemeentehuis aan het landelijke Baarn van vroeger doen geloven, begon toen de Utrechtsestraat. Het puin voor deze weg schijnt nog afkomstig geweest te zijn van de fundamenten van het Huis ter Eem.


In 1863 kreeg deze weg de naam Oranjestraat en liep met een elleboog naar de huidige Stationsweg. Pas na de uitbreiding van Baarn (begonnen in 1874 met de aanleg van de spoorlijn Amsterdam-Amersfoort) werd de holle zandweg die daar liep herschapen in wat nu de belangrijkste centrumstraat is geworden: de Laanstraat.
Voor alle duidelijkheid, die begon toen dus op de hoek van de Oranjestraat. Van de Brink af hadden we eerst een stukje Oranjestraat en daarna pas de Laanstraat, die daarvoor zeer toepasselijk de Holleweg heette.
Ten gerieve van de vreemdelingen die Baarn nu wisten te vinden - voor 1874 was dit door de povere vervoersmogelijkheden die ons dorp aandeden eigenlijk onmogelijk - werd in juli 1899 dit stuk Oranjestraat ook omgedoopt in Laanstraat.
Laten de Brinkstraat-winkeliers hun collega's uit de Laanstraat niet om die Holleweg-voorgeschiedenis uitlachen. Hun promenade heette vroeger (in ieder geval nog in 1750) ook niet anders dan Brinksteeg. Hoewel dit zo'n beetje de oudste straatnaam van Baarn schijnt te zijn.
Brinkstraat voorheen de Brinksteeg
Kleine kern
De dorpskern bestond in het begin van de vorige eeuw uit nauwelijks meer dan de tegenwoordige Brinkstraat, Kerkstraat, Hoofdstraat en Bos(ch)straat. Met dus voorbij de Oranjestraat de holle zandweg met eikenhakhout omzoomd, die nu de Laanstraat vormt.
Langs de Eemnesserweg (links gezien van de Brink) strekte zich het landgoed „Lommeroord" uit (dat oorspronkelijk peelberg geheten moet hebben) tot aan de Nieuwstraat. Bij de uitbreiding van Baarn is dat landgoed in kleinere kavels verdeeld.
Aan de tegenwoordige Eemnesserweg schijnt de vijver bij een van de oude villa's een overblijfsel te zijn van een diep gat waar ooit Bunschoter boeren zand kwamen halen. Een tweede zandgat - maar dan het doelwit van de Eemnesserweg boeren die zand nodig hadden - vormt nu de plaats, waar „Berg en Dal" aan de Jacob van Lenneplaan gelegen is.
Overigens is Mr. J.C.G.C. Laan, burgemeester van Baarn van 11 oktober 1858 tot 28 november1867, peetvader van onze centrumstraat geworden. Als men daar tenminste van spreken mag, wanneer een straat - in dit geval de Holleweg - naar iemand vernoemd wordt. Het Baarnse bos lag tot dicht bij de Brink. Daaraan herinnert ook onze straatnaam Leestraat. Afgeleid van 't oude „Leetje", waarmee weer het Alleetje of laantje dat daar door het bos liep bedoeld werd.
De Brink in 1947
Brink is 'n kenmerkend Saksisch woord (ring) en omdat ons centrumplein eeuwenoud is, mogen we daaruit afleiden dat Baarn een Saksisch dorp is. Er zijn er meer in het Gooi (Laren, Bussum en Hilversum).
Maar de rest stamt van de Friezen af. Met zuidelijker de Frankische. De Penstraat is eveneens naar een burgemeester genoemd, maar vroeger - het is ook een zeer oude straat - heette het hier de Achterstraat.

Burgemeesters
Over burgemeesters gesproken, ook Teding van Berkhout en Baron Mollerus van Westkerke leverden hun naam voor een straat.

 Bron:

BAARNSCHE COURANT VAN WOENSDAG 6 JUNI 1979


donderdag 8 februari 2018

1. Bruine plaatjes uit Baarn

Regelmatig kom ik losse foto's en ander soortig afbeeldingen van Baarn tegen waar je geen verhaal over kunt schrijven. Hierbij weer zo'n verzameling van deze plaatjes.

Bloemencorso in Baarn
Op initiatief van de Oranje- en Vervraaingscommissie werd H.M. de Koningin, ter ere van haar 50 ste verjaardag in 1908 een hulde gebracht.
Aankomst van H.M. Moeder bij het Station in Baarn
Bloemencorso in Baarn in 1908
Bloemencorso in Baarn in 1908


Brinkstraat
Melkboer Cees van de Vuurst (had altijd een borreltje bij zich)

Bloemencorso in 1920 in de Laanstraat

De nieuwbouw van de Emmabrug in 1934

Het herplaatsen van de Koninklijke bank op de brink
(was in de 2e wereldoorlog verplaatst naar de G.v.d. Veenlaan)





Bosstraat en links de Nijverheidstraat en geheel links het oude politiebureau









Garage Messing tegenover het gemeentehuis


Geplaatst door L.J.A.Bakker

http://www.grijsvuur.nl

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter