Een paal bij het tolhuisje

Het tolhuis aan de Eemweg bij de Kerkstraat in Baarn is zonder twijfel één van de meest gefotografeerde plekjes van Baarn, zo niet het meest gefotografeerde plekje. Honderden, misschien wel duizenden verschillende afbeeldingen heb ik al gezien. En terecht, het was ook een schilderachtig tafereeltje. Honderden keren is het geschilderd, getekend, geëtst, gekalligrafeerd en gefotografeerd. Het tolhuisje in de sneeuw, het tolhuisje in het water (tijdens overstromingen), de afbraak van het tolhuisje, op ansichten, in oude toeristische boekjes. Prachtig allemaal. Jammer dat het in de jaren vijftig moest verdwijnen.

Onlangs vond ik op marktplaats een prachtig album. In dat album zijn 45 prachtige foto's te vinden, naar schatting rond 1910 gemaakt. Ik heb de locatie waar die foto's gemaakt zijn nog niet allemaal kunnen traceren, maar volgens mij zijn ze allemaal, op één na, in Baarn en directe omgeving genomen. Binnenkort zal ik u on ons weblog trakteren op deze foto's. Misschien kunt u ons helpen de locatie van alle foto's te achterhalen.

De hierboven afgebeelde foto is afkomstig uit het genoemde album. Ondanks dat het tolhuisje al zo vaak gefotografeerd is, vind ik juist deze foto heel erg bijzonder. Het tolhuisje staat er in volle glorie op, rechts achter de boom zijn nog net de contouren van het huis Eemwijk. De beroemde kunstenaar, schilder en beeldhouwer Frans Stracké had er zijn atelier en stierf er ook in 1898. Links is nog net de eerste bebouwing van de Kerkstraat te zien. De foto is genomen vanuit de Faas Eliaslaan. Rond 1910 zal die laan nog maar net zo geheten hebben. Pas na het overlijden van Freule Faas Elias in 1902 werd de laan omgedoopt van Noorderlaan naar Faas Eliaslaan. Dat had deze bewoonster van het huis Schoonoord ook wel verdiend, want na haar overlijden liet zij de Hervormde Gemeente een bedrag van 100.000 gulden en het hofje aan de Oosterdwarsstraat (nu Westerstraat) na. Tegenwoordig is 100.000 gulden nog steeds een enorm bedrag, maar een eeuw geleden was zo'n bedrag echt onvoorstelbaar groot!

Maar goed, ik dwaal af. De reden waarom ik deze foto zo bijzonder vind, is omdat er op de voorgrond bij de ingang van de Faas Eliaslaan een enorme paal te zien is. Ondanks dat  het tolhuisje ontelbare keren afgebeeld is, is die paal mij nooit opgevallen. Ik heb ons fotoarchief er nog eens op nageslagen, maar op vrijwel geen enkele foto waarop het tolhuis afgebeeld is, is deze paal te zien. Waarschijnlijk hebben de fotografen flink hun best gedaan om de paal uit beeld te houden. Op een enkele ansichtkaart is de paal ook te zien.

Ik vraag me nu af wat dat voor paal was. Was het wellicht een grenspaal? De bebouwde kom van Baarn hield hier wel op. Hier ging je de polder richting Eembrugge en Bunschoten-Spakenburg in. Of was  deze paal misschien een deel van een toegangshek tot het landgoed van Schoonoord van Freule Faas Elias geweest? Ik heb geen idee. Mogelijk had het nog een andere functie. Weet u het? Laat het ons dan weten.

UPDATE: Inmiddels hebben we het antwoord op deze vraag ontvangen. Klik hier voor het antwoord.

Eric van der Ent

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op  Facebook en Twitter