Er hangen "AAPJES" aan het gemeentehuis

een aapje aan de gevel van het gemeentehuis

Recentelijk waren Ton van den Oudenalder, van de Historische Kring Baerne, en ik bezig om de voorbereidingen te treffen voor de expositie "Brand" - historische branden in Baarn in beeld. Ton vertelde mij dat hij al een tijd op zoek was naar de vraag "wat betekenen de aapjes aan het gemeentehuis in Baarn".

Verbaasd dat ik was
Ik was verbaasd toen ik dat hoorde. Ik heb zelf ruim 26 jaar bij de gemeente Baarn gewerkt waarvan 20 jaar bij de afdeling Beheer en Onderhoud. Ik ben begonnen als krullenjongen in 1965, en ik kan U verzekeren ik wist alles van de openbare gebouwen - maar van die aapjes aan de buitenkant van het gemeentehuis - daar wist ik echt niets van.

Rijksgebouwendienst
Als eerste eens uitgezocht hoe de beschrijving van het gemeentehuis er uit ziet volgens het Monumentenregister van de Rijksgebouwendienst. Het gemeentehuis in Baarn staat er geregistreerd onder het Monumentnummer: 511746. Daarin staat het gemeentehuis als volgt omschreven:

Inleiding
Het gemeentehuis van Baarn werd in 1906 ontworpen door gemeentearchitect J.J. de Boois en voltooid in 1908. Het pand heeft het karakter van een villa en is uitgevoerd met art nouveau-elementen in zowel het exterieur als het interieur. Het pand is gelegen op de hoek van de Laanstraat naast de Hervormde kerk. De nieuwbouw die door een aanbouw aan de achtergevel met het pand is verbonden valt buiten de bescherming.

Omschrijving
Het op de hoek van de Brink en de Laanstraat gelegen RAADHUIS is opgetrokken op een in hoofdzaak L-vormige plattegrond en telt twee bouwlagen onder een samengesteld afgeplat schilddak, dat is afgedekt met in maasdekking gelegde leien en is voorzien van zinken pirons. De overstekende houten goten rusten op klossen. Het dakvlak bevat een aantal dakkapellen onder leien gedekte spitsdaken. De hoek Laanstraat/Brink bezit een accent in de vorm van een torentje met een vierkante spits en smalle verticale vensters. De lateien boven de vensters, de pinakels en dergelijken zijn uitgevoerd met art nouveaumotieven. De vensters in de voorgevel zijn bovendien voorzien van (boog)strekken in rode strengperssteen.

De topgevels aan de Laanstraat en de Brink bevatten gebeeldhouwde aapjes.


De aapjes op de zijgevel van het gemeentehuis



De aapjes op de voorgevel van het gemeentehuis

De voorgevel aan de Laanstraat is asymmetrisch van opzet met twee risalerende bouwdelen, die zijn voorzien van Vlaamse gevels. De hoeken van de risalieten zijn ter hoogte van de eerste bouwlaag afgeschuind en voorzien van vensters. De risalieten zijn uitgevoerd met Vlaamse gevels. Het geveldeel tussen de risalieten bevat in een portiek de hoofdentree met dubbele deuren. Ter weerszijden van het portiek is een venster geplaatst. De overkapping valt buiten de bescherming. De tweede bouwlaag bevat in het midden een drielichtsvenster met bovenlichten en ter weerszijden een venster. Boven het drielichtsvenster is een topgevel gezet met vierkante pinakels en een boogstrek met een sluitsteen die een hand voorstelt. Rechts van het rechter risaliet bevat de gevel in beide bouwlagen een venster. De linker zijgevel heeft een risalerend middengedeelte met een topgevel. In de eerste bouwlaag zijn drie vensters, gescheiden door muurdammen, gezet. Erboven bevindt zich een kozijn met openslaande deuren, zij- en bovenlichten en een balkon. De topgevel bevat een venster met bovenlicht en zijlichten. Ter weerszijden bevinden zich in beide bouwlagen twee vensters. De linkerhoek van deze gevel is afgeschuind ter hoogte van de eerste bouwlaag en bevat een venster. De rechter zijgevel heeft rechts een vooruitstekend bouwdeel met topgevel. De eerste en tweede bouwlaag bevatten elk een drielichtsvenster onder een boogstrek. De topgevel bevat een rond venster. De zijgevel van het vooruitstekende bouwdeel alsmede het terugliggende deel zijn voorzien van vensters. De achtergevel springt links terug ten opzichte van het rechter deel. De gevel bevat een aantal vensters. Tegen de achtergevel is een aanbouw gezet die buiten de bescherming valt.

Ter weerszijden van de voorgevel is een smeedijzeren hekwerk in art nouveaustijl gezet op een muurtje met ezelsrug. De hekpijlers zijn in dezelfde stijl uitgevoerd.

Het interieur bevat een aantal kamers met paneeldeuren die gelegen zijn rond een centrale hal. De kamers op de verdieping komen uit op een overloop. In de hal is een dubbele scheluwe bordestrap geplaatst met houten leuningen, die uitkomt op een rondom lopende overloop in de eerste bouwlaag. De hal wordt overkapt door een zadeldak met een lichtbeuk, rustend op houten schoren waarvan een aantal zijn verstevigd met ijzeren trekstangen. De gehele hal is uitgevoerd met veel houtwerk in art nouveaustijl.

Waardering
Het pand is van architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een gemeentehuis in villastijl met art nouveau-elementen en vanwege de gaafheid van het exterieur alsmede het interieur. Het object is tevens van ensemblewaarde vanwege de ligging aan de brink.

Een onderzoek ingesteld

Ik op onderzoek uit naar de aapjes, want het zat mij toch niet lekker. Fototoestel met telelens mee om mooie plaatjes van de aapjes te maken.

Bij aankomst van het gemeentehuis was het raadsel snel opgelost want; 

- de topgevel aan de Laanstraat bevat: 2 gebeeldhouwde meisjes

De afbeelding van de meisjes zijn gelijk, zittend en met beide handen onder het hoofd.

- de topgevel aan de Brink bevat: 2 gebeeldhouwde jongetjes

De afbeelding van de jongetjes zijn verschillend, het jongetje aan de linkerzijde ondersteunt zijn hoofd met zijn rechter hand. Daarin tegen het jongetje aan de rechterzijde ondersteunt zijn hoofd met zijn linker hand.

Het jongetje aan de linkerkant van de zijgevel



Het jongetje aan de rechterzijde van de zijgevel



Het meisje aan de linkerkant van de voorgevel



Het meisje aan de rechterkant van de voorgevel



De hand in het midden van de voorgevel en de zijgevel

Het lijken echt aapjes

een aapje 

De aapjes waren dus toch nergens te vinden, gelukkig dacht ik. Maar als je de topgevels bekijkt, dan kan ik me de verwarring voorstellen, het lijken toch echt aapjes.

Maar ja, in het hierboven omschreven uittreksel van het monumenten-register staat toch duidelijk dat De topgevels aan de Laanstraat en de Brink bevatten gebeeldhouwde aapjes.

- Ik heb mijn conclusie in ieder geval doorgegeven aan de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort.

- Daarnaast heb ik ook de teksten aangepast op Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Gemeentehuis_van_Baarn

De achtergrond van de jongens en de meisjes
Wat nu de achtergrond is van de jongens en de meisjes, daar komen we later nog wel eens op terug. Om daar achter te komen hebben we het archief nodig van de gemeente Baarn. En daarover zullen de nodige gesprekken nog over moeten worden gevoerd. Wie weet!.

bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort.

 

Leen Bakker

Geplaatst door L.J.A.Bakker

http://ljabakker.magix.net/website

http://knipselsuitkranten.nl

http://www.grijsvuur.nl

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter