door Ton Hartman
Onderlaatst kregen we weer een nieuwsbrief met ‘Bruine Plaatjes’, verzameld en geplaatst door de heer L.J.A. Bakker. Een van deze sepiakleurige foto’s had het bijschrift: “Soestdijkerstraatweg nabij het Spiegelhuis”. Het is een prachtige foto van een brug over een gracht met op de achtergrond een florissant landhuis. Helaas klopt het bijschrift niet, want het huis is niet gelegen aan de Soestdijkerstraatweg (Hilversum) maar aan de Biltseweg. Tegenwoordig ligt de Biltseweg in de gemeente Soest. Verder is het landhuis op de achtergrond niet het Spiegelhuis, maar Staalwijk. Verderop richting Baarn staat wel het “Spiehuis”. De gracht is genaamd Praamgracht, maar wordt ook vaak de Pijnenburger Grift genoemd; het werd vroeger beheerd door het College van de Pijnenburger Grift. Oorspronkelijk werd deze gracht gebruikt voor de afvoer van het gestoken veen, oftewel turf, naar de Eem, dit gebeurde middels pramen.
Het huis Staalwijk is gebouwd in 1834 in opdracht van Jan Anthonie Staal (1798-1881), de gevelsteen vermeldt “S. METHORST DEN 1STE MEI 1834”. Sophia Methorst (ca.1773-1840) was de moeder van Jan Anthonie Staal, zij was na de dood van haar eerste man Jacob Staal hertrouwd met Hendrik de Ruiter (overleden in 1854). Deze Hendrik de Ruiter, wonende op Klein Drakenstein te Lage Vuursche was grootgrondbezitter en ook de landerijen om Staalwijk behoorden hem toe. Op de plek van Staalwijk stond volgens de kadastrale minuutplannen uit 1832 al een boerderij of iets dergelijks. Jan Anthonie Staal en zijn echtgenote Jacoba Jannetje van Steenbergen (1809-1890) kregen twee kinderen. Zoon Jacob overleed eerder dan zijn ouders en daarmee werd dochter Sophia Hendrika Staal (1838-1915) de erfgename. In het kwartaalblad “Van Zoys tot Soest” van de Historische Vereniging Soest/Soesterberg (winter 1996) schrijft de heer W. Otten dat de Hervormde Kerk van Lage Vuursche wel enige milde gaven van de erflaatster verwachtte, maar dat de tuinman Klaas Dorrestijn het huis en landerijen erfde. In de gele architectuurgids van Soest wordt nog gememoreerd dat er vroeger een ‘hondenkerkhof’ op het terrein geweest is.
Op de foto staan redelijk hoge bomen vrij dicht bij het huis, bij een storm in de jaren tachtig van de vorige eeuw is een van deze bomen op het huis gevallen. De boom werd verwijderd en de kap werd provisorisch hersteld, het rechter gedeelte van de bovenverdieping werd min of meer geamputeerd. Gelukkig heeft een latere eigenaar de symmetrie van het huis weer hersteld waarmee een beeldbepalend pand weer getoond kan worden.
Geplaatst door Ton Hartman, Soest
Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter
Bent u geïnspireerd geraakt door dit oud-Baarn verhaal en wilt u zelf eens wat
schrijven voor onze website? Stuur uw verhaal dan
per email aan groenegraf.baarn@gmail.com
