Begraafplaats Baarn

Tot in de negentiende eeuw begroeven de mensen hun doden in de kerk of op het kerkhof eromheen. De rijken lieten zich in de kerk en liefst zo dicht mogelijk bij het altaar begraven. Omdat de kerkvloeren nogal eens scheurden en verzakten, waardoor er in de kerk een penetrante lucht van ontbinding ontstond - hier komt de uitdrukking 'rijke stinkerd' vandaan - besloot men uit hygiënische overwegingen voortaan buiten de bebouwde kom te begraven. De gemeenten waren niet enthousiast, want het aanleggen van een begraafplaats was kostbaar. Ook de kerken zagen door deze maatregel een groot deel van hun inkomsten verdwijnen.

De oude begraafplaats aan de Berkenweg te Baarn

De oude begraafplaats aan de Berkenweg

In een raadsvergadering van 1 februari 1828 wees burgemeester Frans Pen op de gevolgen voor Baarn van een Koninklijk Besluit van 24 mei 1825, waardoor het begraven in kerken niet meer was toegestaan. 'Steden, Dorpen en Vlekken van meer dan Duizend zielen' moesten hun doden vanaf 1 januari 1829 buiten de bebouwde kom ter aarde bestellen. Aangezien Baarn op dat moment 1316 zielen telde, moest er dus een begraafplaats worden aangelegd. De totale kosten van grond en aanleg, inclusief de stenen muur, bedroegen 2400 gulden. De oude algemene begraafplaats aan de Berkenweg/Acacialaan werd in 1828 aangelegd. De begraafplaats is nog steeds te vinden tussen Berkenweg / Acacialaan en Eemnesserweg. Ten tijde van de aanleg van de begraafplaats heette de Berkenweg nog Verlengde Dalweg en de Acacialaan Kerkhoflaan. Niet vanwege deze begraafplaats, maar vanwege de katholieke begraafplaats aan de andere kant van de laan (bij de Zandvoortweg). Deze begraafplaats is reeds lang verdwenen. In 1920 werd de naam van de Kerkhoflaan gewijzigd in Acacialaan. 

Een paar duizend Baarnse inwoners vonden tussen 1828 en 1975 hun laatste rustplaats op de oude algemene begraafplaats. De ingang was destijds aan de kant van de begraafplaats, maar door de bouw van het politiebureau en de brandweerkazerne naast de begraafplaats is de ingang verplaatst naar de Berkenweg. De begraafplaats is oorspronkelijk aangelegd met een slingerend middenpad over een gazon, voorzien van randbeplanting, bestaande uit liguster- en taxushagen. Door ruimtegebrek was het nodig om in 1919 een nieuwe begraafplaats te openen aan de Wijkamplaan. Vanaf die tijd werden de meeste Baarnaars op de nieuwe begraafplaats begraven, maar ook werd er nog regelmatig op de oude begraafplaats begraven. De laatste begrafenis op de oude begraafplaats vond plaats in 1974. In 1986 lag de begraafplaats er volledig verwaarloosd bij en besloot de gemeente om over te gaan tot sanering van de begraafplaats. Ongeveer 500 grafmonumenten (vooral van huurgraven) werden weggehaald. De graven zelf zijn er nog. Op 1 januari 1987 werd de begraafplaats definitief gesloten. 

Waarschijnlijk is in die tijd ook het baarhuis  gesloopt..

Op grond van de Wet op de Lijkbezorging moet een begraafplaats gedurende tien jaar na sluiting onaangeroerd blijven, dat was dus tot 1997. Daarna mag de grond voor bezaaiing of beplanting worden gebruikt, mits men niet meer dan vijftig centimeter diep graaft. Deze bepaling geldt tot dertig jaar na de sluitingsdatum, dus voor onze begraafplaats tot 2017. Verder moeten eigen graven, die behoorlijk onderhouden worden, onaangeroerd worden gelaten.

 Baarnsche Villa'

Aan de rand van Baarn ligt de Emmalaan: een brede laan met in het midden een langgerekte vijver. Aan beide kanten staan rijen bomen die de huizen aan de overkant grotendeels aan het zicht onttrekken. Midden in de vijver is een fontein te zien en daarachter, tussen de bomen door, een grote oude villa met een spits torentje, een rijksmonument. In de straat staan meer van dit soort villa’s, een aantal daarvan is omheind met monumentaal hekwerk. Een straat als de Emmalaan is er een zoals Baarn er vele kent.

Tot laat in de negentiende eeuw was Baarn een klein boerendorp, maar dat veranderde in 1874 met de komst van het treinstation aan de spoorlijn tussen Amsterdam en Amersfoort. Hierdoor werd Baarn veel beter bereikbaar. Vooral welgestelde Amsterdammers hadden interesse in een zomerhuis in de mooie omgeving. Later bleven deze mensen zelfs het hele jaar in Baarn wonen. Baarn transformeerde van boerendorp tot villapark.

VILLAPARKEN 

Omdat er zoveel interesse was om in Baarn te wonen, begonnen projectontwikkelaars aan het einde van de negentiende eeuw met de aanleg van villaparken. Kenmerkend daarvoor zijn de grote villa’s op ruime percelen met daartussen gebogen lanen. Er was veel concurrentie tussen projectontwikkelaars. Ze probeerden hun park het meest aantrekkelijk te maken. Zo pakte men in het Wilhelminapark uit met een langgerekte vijver en in het Prins Hendrikpark werd een sanatorium aangelegd. Veel van de toekomstige bewoners huurden bekende architecten in voor het ontwerpen van hun villa’s. Baarn telt vier villaparken. De eerste werd in opdracht van Prins Hendrik aangelegd. Dat werd het Amaliapark, tussen het station en het centrum. Dit plantsoen, dat reizigers die met de trein aankwamen in Baarn, direct zagen, zou een visitekaartje voor Baarn zijn. Daarna werden het Prins Hendrikpark, het Wilhelminapark en het Emmapark aangelegd in het westen van Baarn.

TE KOOP

 Het aanleggen van villaparken kon veel geld opleveren, dus werden de parken snel na elkaar gebouwd. Hierdoor was er aan het einde van de negentiende eeuw zelfs sprake van een overproductie van percelen voor villa’s. De exploitatie van het laatste park, het Emmapark, ging vooral heel moeizaam en dit park was pas in de jaren zestig volgebouwd. Een aantal lege percelen in de villaparken werden dan ook in de loop van de twintigste eeuw gesplitst en delen van de tuinen van de grote villa’s werden verkaveld om hier kleinere villa’s neer te zetten. Ook werden er een aantal moderne appartementencomplexen neergezet. Villa’s werden voor een steeds kleinere groep betaalbaar en de eigenaren begonnen de woningbouw steeds minder te domineren in de loop van de twintigste eeuw. Veel villa’s kwamen leeg te staan.

Vooral in het Amaliapark werden veel villa's afgebroken. In alle parken kregen woningen ook andere functies, zoals kantoorruimte. Nog steeds is echter overal het ruime stratenpatroon goed herkenbaar en een groot deel van de villaparken is dan ook in 2011 aangewezen als rijks beschermd dorpsgezicht.

In 2018 is door RAAP en het Monumenten Advies Bureau het cultureel erfgoed van de gemeente Baarn geïnventariseerd voor het maken van een cultuurhistorische waardenkaart. Dit verhaal is gebaseerd op informatie uit dat onderzoek. De afgebeelde villa is 1 van de bijzonder mooie villa's die Baarn rijk is.

Wilt u uw herinneringen delen? U kunt hierop reageren via internet: www.geheugen.groenegraf.nl, of stuur een e-mail naar: bakker.groenegraf@gmail.com. Heeft u geen internet? Stuur een briefje aan:

Stichting Groenegraf.nl
T.a.v. Baarnsch Geheugen
Marisstraat 4 3741 SK BAARN

 

 Antwoord vorige week: Wim Velthuizen

(In 2017 geschreven door Wim Velthuizen)

Oorlogsdreiging

Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) hadden enkele landen, waaronder Nederland en Zwitserland een neutrale status. Die landen hadden niets te duchten van het oorlogsgeweld. Dat geluk was ons land helaas niet beschoren in de Tweede Wereldoorlog. Nadat Adolf Hitler (1889-1945) in 1933 rijkskanselier werd, ontstond er oorlogsdreiging in Europa. In 1938 werd Oostenrijk geannexeerd. Een jaar later viel Duitsland Polen aan. In april 1940 troffen Noorwegen en Denemarken het zelfde lot. Wat zou er met ons land gebeuren? 

Toen kwam de onvermijdelijke mobilisatie: mannen moesten in militaire dienst komen om in geval van oorlog het land te verdedigen. Baarn, met in die tijd ongeveer 13.000 inwoners, was een verdedigingspunt in de Grebbelinie van de Neder-Rijn bij de Grebbeberg via de Eem tot de vroegere Zuiderzee, het huidige Gooimeer. De polder aan de oostkant van de Eem zou onder water gezet worden. Deze ‘Bunschoterkom’ liep via Hoogland tot Amersfoort. In Hoogland zouden burgers en boeren met vee en al naar Volendam moeten evacueren in geval van oorlog. Bunschoters en Spakenburgers zouden per boot naar Enkhuizen varen. Een deel van de Soesters moest per trein naar Hoogkarspel en dorpen in de omgeving zoals Lutjebroek. Daar waren toen nog nooit zo veel mensen van buiten dat dorp geweest. Baarnaars zouden in Laren, Blaricum en Huizen worden ondergebracht. 

De Eembrug aan de Bisschopsweg bij Baarn was de enige brug in de Oost-West verbinding over de Eem tussen Amersfoort en het toenmalige IJsselmeer. Om een beter schootsveld te hebben, werden enkele boerderijen aan het Zuidereind platgebrand. De steen ‘de rijzende leeuw’ op de rechter afbeelding geeft nu nog aan waar een boerderij werd platgebrand. 

De mobilisatie verliep vlot: vanaf het najaar van 1939 vonden de soldaten, die hier de Grebbelinie moesten verdedigen, onderdak in scholen en gebouwen zoals Huize Peking aan de Torenlaan. Het café “Onder de Linden” in de Hoofdstraat werd hun kantine; een situatie die nog maanden zou duren. Thans is daar de Miedemahof. 

Inmiddels verschenen bonnenboekjes en kwam er een ‘suikerbieten en erwtenbeschikking’. Geruchten dat Nederland in oorlog met Duitsland zou komen werden sterker. 

En dan … In de vroege ochtend van 10 mei 1940 worden veel Baarnaars wakker van het geronk van honderden overkomende vliegtuigen. Niemand beseft dat ze vliegvelden in het westen gaan bombarderen en parachutisten gaan afwerpen. Niemand weet dan nog dat de Duitsers die nacht de Maas in Limburg al zijn overgetrokken en ook in het noorden zijn binnengevallen. In Baarn klinken alarmsignalen. Zou het dan toch echt oorlog worden? Gehaast nemen de militairen hun posities in langs de Eem; het is dan nog geen zes uur.

Het boek is te bestellen via e-mail bij het Baarnsch Geheugen via: bakker.groenegraf@gmail.com voor 19,50 euro exclusief verzendkosten (5,95 euro). In Baarn wordt het gratis bezorgd. Het bedrag kan worden overgemaakt op NL70 KNAB 0725 0657 88 t.n.v. Stichting Groenegraf.

Het boek is daarnaast te koop bij de Bruna in de Laanstraat 32 in Baarn.

De winnaar is: Corna Bavinck uit Baarn

 Zoekplaatje in Baarn

1: Wie  heeft het boek Baarn in de Tweede Wereldoorlog ,,,,,,, terugblik geschreven?

U kunt hierop reageren via het sturen van een briefje aan: 

Stichting Groenegraf.nl

T.a.v. Baarnsch Geheugen
Marisstraat 4
3741 SK BAARN

of stuur een e-mail naar: bakker.groenegraf@gmail.com. 

Onder de goede inzenders verloten we het boek "Baarn in de Tweede wereldoorlog ……..terugblik". Dit boek is geschreven door ....... en uitgegeven door de stichting Groenegraf.nl

Daarnaast ontvangt de winnaar ook nog een en een fles wijn voorzien van een ansichtkaart uit Baarn, beschikbaar gesteld door Mitra Baarn - Van de Steeg Laanstraat 72, 3743 BH Baarn tel; 035-5426063.

Gijsbertus van Kesteren

 Gijsbertus van Kesteren (1876-1931)

Leeuwarder Nieuwsblad van 24 januari 1931 

Het was een gevaarlijk beroep: treinrangeerder. Snuffelend door de oude kranten van de vorige eeuw kom je regelmatig ongelukken met spoorwegpersoneel tegen. Met name treinrangeerders waren vaak slachtoffer. Zo ook op 24 januari 1931. 

Gijsbertus,  Karel en Fredrik Jan

Treinrangeerder Gijsbertus van Kesteren was bezig met zijn dagelijkse werkzaamheden op het spoorwegemplacement bij station Baarn. Terwijl hij op de treeplank stond van één van de rangerende wagens, kwam zijn hoofd tegen een plank aan, die als rijplank diende bij het lossen van cokes. De plank was per ongeluk blijven staan, en dat werd Gijsbertus noodlottig. Hij viel met zwaar hoofdletsel van de wagen en overleed aan de gevolgen van zijn verwondingen. 

Maria Klaver en Gijsbertus van Kesteren

Het overlijdensbericht van Gijsbertus van Kesteren 

Gijsbertus van Kesteren werd geboren op 6 juli 1876 in Baarn, als zoon van schoenmaker (in de Leestraat) Gijsbertus van Kesteren en Anna Catharina Elisabeth Garnjobst. Hij trouwde op 13 juni 1906 in Baarn met Maria Klaver uit Bunschoten. Het gezin woonde in de Johannalaan in Baarn. Die straat is inmiddels verdwenen, maar lag parallel aan de Eikenlaan, ongeveer op de plek waar nu de Essenlaan te vinden is. 

In het krantenbericht wordt vermeld dat Gijsbertus een vrouw en enkele kinderen naliet. Van kinderen heb ik echter geen bewijs gevonden. Ook op de rouwkaart wordt niet over kinderen gesproken. Maria Klaver verhuist na het overlijden van haar echtgenoot naar de Mauvestraat. In 1949 zou ook zij komen te overlijden. Het echtpaar is begraven op de nieuwe algemene begraafplaats aan de Wijkamplaan in Baarn. 

Gijsbertus van Kesteren was overigens niet de enige treinrangeerder in het gezin Van Kesteren-Garnjobst. Ook zijn oudste broer Hendrikus van Kesteren oefende dat beroep uit. 

Op de linker afbeelding staan de broers Gijsbertus, Karel en Fredrik Jan van Kesteren, zoons van Gijsbertus van Kesteren en Anna Catharina Elisabeth Garnjobst. 

Hendrikus is overleden in Almelo, 73 jaar oud. Beroep: rangeerder. Hendrikus trouwde met Reintje Steunenberg. Reintje is geboren  in Diepenheim, dochter van Frederik Jan Steunenberg en Hendrika Gezina (Hendrika Gezina) Kremers. 

 Met dank aan: 

Dhr. H. van Kesteren, Almelo voor de foto's en mevr. M. Duister-Van de Meent voor de rouwkaart. Het krantenbericht is afkomstig van de website van de Koninklijke Bibliotheek. 

Wilt u uw herinneringen delen, stuur een e-mail naar: bakker.groenegraf@gmail.com. Of een briefje aan: Baarnsch Geheugen Marisstraat 4, 3741 SK BAARN

Voor meer dan 1545 verhalen over Baarn lezen. Kijk dan op Https://Groenegraf.blogspot.com

 [Baarn in de Tweede Wereldoorlog]

(In 2017 geschreven door Wim Velthuizen)

,,De Historische Kring Baerne (HKB) besloot ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan om een aantal markante perioden en gebeurtenissen in Baarn te verwoorden in het boek 'Duizend Jaar Baarn'. Daarin schreef ik het hoofdstuk over de Tweede Wereldoorlog. Tijdens mijn voorzitterschap van het Comité 4 en 5 Mei Baarn had ik samen met Chris Jenner dvd’s gemaakt met interviews en over feiten uit WO2. Daardoor was ik vertrouwd geraakt met het onderwerp."

,,Eric van der Ent van Stichting Groenegraf.nl vroeg of hij het verhaal, dat ik voor de HKB had geschreven, mocht uitgeven in een boekje. Hoewel ik overtuigd was - en nog steeds ben - dat over deze periode nooit een compleet verhaal is te schrijven, nam ik de uitdaging toch aan. Ik ging gegevens zoeken, die samen een beeld moesten geven van het dagelijks leven in Baarn in de jaren 1940-1945."

,,Waar te beginnen? Het archief van de HKB heeft veel informatie over het verleden van Baarn. De Baarnsche Courant was in 1941 opgeheven, maar vervangen door 'Het Nieuwsblad voor Soest en Baarn'. Gelukkig had de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag daar nog de meeste exemplaren van. Het was een politiek getint blad met een ‘foute’ redactie, waarbij alleen de door hen gewenste feiten werden gepubliceerd, meestal verdraaid om Duitsland te verheerlijken. Een hoofdstuk heb ik uit die kranten gehaald. Om de lezer nog meer bij deze herinneringen aan de oorlog te betrekken, schrijf ik af en toe gedeelten in de tegenwoordige tijd."

,,Bij de voorbereiding sprak ik met tientallen oude Baarnaars over hun herinneringen. Desgevraagd onthulden het Deutsche 6 Bundesarchiv en het archief van Freiburg bijzondere feiten, die het boekje authentiek maken. Ook nam ik contact op met concentratiekampen in binnen- en buitenland. De meeste kampen beschikken nog over veel gegevens uit die gruwelijke tijd. Het internet bleek een geweldige bron van informatie over de oorlogsjaren. Oproepen in de lokale media en de website Groenegraf.nl hielpen mij verder aan contacten. Dit leverde veel herinneringen op. Langzaam ontstond een legpuzzel, waarvan uiteraard veel stukjes nooit meer zullen worden gevonden."

,,Al die losse puzzelstukjes uit het verleden van Baarn vormen een mozaïek, dat een beeld geeft van het leven in Baarn in de oorlogsjaren. Een boek biedt woorden en beelden. Iedereen die leest heeft daarbij altijd de eigen kennis, de eigen gedachten en de eigen beelden. Deze combinatie maakt ook dit boekje uniek voor iedere lezer(es). Door de Historische Kring Baerne, de medewerking van Drukkerij Bakker Baarn, maar vooral dankzij het initiatief en de inspanning van Eric van der Ent ligt hier nu voor u: 'Baarn in de Tweede Wereldoorlog... terugblik'."

Het boek is te bestellen via e-mail bij het Baarnsch Geheugen via: bakker.groenegraf@gmail.com voor 19,50 euro exclusief verzendkosten (5,95 euro). In Baarn wordt het gratis bezorgd. Het bedrag kan worden overgemaakt op  NL70 KNAB 0725 0657 88 t.n.v. Stichting Groenegraf.

Het boek is daarnaast te koop bij de Bruna in de Laanstraat 32 in Baarn.

 Het hutje van Ome Jan

(Uit de Baarnsche Courant 2011-2016 door Cees Roodnat)

Ongeveer op de plaats waar nu het nieuwe horecapaviljoen in de Kuil van Drakestein is verrezen stond vroeger het 'hutje' van Ome Jan Scholten. Een wrakkig houten bouwsel dat het midden hield tussen een cafetaria met terras uit de jaren vijftig en een uit de hand gelopen frietkot. 

Het hutje van Ome Jan

Tijdens onze zondagse wandelingen of fietstochtjes in de regio legden mijn vrouw en ik er wel eens aan voor een broodje kroket of in de winter een heerlijke kop snert. Een gesprek hoefde je niet te bestellen want dat kreeg je er gratis bij. Als Ome Jan zijn frituren bij je had afgeleverd schoof hij de stoel van het belendende tafeltje naderbij, nam daar pontificaal op plaats en gaf recht voor zijn raap zijn visie op het leven in het algemeen en het zijne in het bijzonder. Wie hem voor het eerst ontmoette moest daar wel even aan wennen. Maar met de tijd leerde je in die bonkige gestalte en tussen die grote woorden dat kleine hartje te ontdekken. Zijn zwakke plek bleek later.

Op 15 april 2009 vonden vroege fietsers en dagrecreanten de houten luiken van 't hutje gesloten. De avond ervoor sloot Scholten (1938) voorgoed zijn ogen en grote mond en stierf thuis op de bank in Montfoort onverwacht aan een hartinfarct. Bij de gesloten kiosk werd dat weekend door trouwe vaste klanten nog lang en mistroostig nagepraat. Want Ome Jan was me d'r één! Zevenentwintig jaar had deze gewezen scheepskok, “overeind gehouden door een schoenendoos vol medicijnen”, aldus een Utrechtse fan, bij wijze van hobby zijn hutje bestierd. Want rijk werd hij er niet van en met vakantie gaan vond hij maar niks. Zijn hutje was het hele jaar zeven dagen per week open.

In een interview in de Gooi & Eemlander zei Scholten in 2006 dat hij 't hutje tot zijn dood wilde bestieren. "Dit is de hemel op aarde. Als ik s'morgens begin ligt er dauw op het veld, hoor ik vogels en zie ik hertjes. Wat wil een mens nog meer?” Dat "tot de dood” werd hem gegund volgens Rein Berends van Staatsbosbeheer. Dat het hutje allang niet meer aan de eisen van onze tijd voldeed werd voor lief genomen. Het duurde drie en een half jaar voor er eindelijk zicht kwam op een opvolger. Er bleek al snel ruime belangstelling om in de Kuil iets vergelijkbaars te beginnen. Een uitgebreide selectieprocedure bracht zo'n 25 kandidaten terug tot een kansrijk trio, waarvan er uiteindelijk één aan het langste eind trok: Han Goossens en zijn kompaan Bart ter Welle. Maar zoals alle plannen in Baarn eerst worden omarmd; vervolgens als niet passend in een bestemmingsplan worden afgeblazen. Of door bezwaarde omwonenden tot acceptabeler proporties worden terug gebracht, is ook hun paviljoen er niet zonder slag of stoot gekomen. Maar goed, het is er, en het kon beroerder, hoor ik Ome Jan brommen. Als wij met onze drie kleinzonen deze zomer voor de -tigste keer op Camping De Zeven Linden vertoeven, gaan we natuurlijk ook weer eens naar de Kuil. Bij voorkeur tijdens het Houthakkersfeest in augustus. Even een kroketje scoren in dat nieuwe paviljoen. En wie weet zal de oudste dan door het geronk van kettingzagen heen brullen: "Deze kroketten zijn niet zo lekker als die van Ome Jan, opa.” En ik zal een beetje meewarig maar bevestigend terug knikken en denken: "Zo is het maar nét, jongen!” Links het gesloten hutje (BC 28-11-2011) en rechts het paviljoen in opbouw (BC 29-1-2016)

Het nieuwe paviljoen in aanbouw

De Jelburg in 1960

 De Jelburg op 1-12-1960

De Jelburg, het opleidingsinternaat voor jeugdleidsters en -leiders van de Stichting Gereformeerde Opleidingen, is gisteren (1-12-1960) een belangrijke stap nader gekomen tot de verwezenlijking van de totaalplannen, die er voor dit instituut bestaan.

de Nijenburg

In aanwezigheid van de heer H. M. L. H. Stark die de minister van O.K.W. vertegenwoordigde, van burgemeester mr F. J. van Beeck Calkoen en de wethouder van Onderwijs, mevr. G. Wafelbakker, had de opening plaats van de z.g. woonruimte voor de interne leerlingen, waarvoor de villa Amsterdamse straatweg 41 gebruikt zal worden en waardoor het front aan deze weg is uitgebreid tot de nummers 37-39-41. Ds H. U. Buitink, directeur van „de Jelburg”, verklaarde in zijn welkomstwoord, dat hij met bijzondere vreugde deze informele bijeenkomst opende, daar hiermee een verlangen in vervulling gaat, de completering van „de Jelburg”.

Het is voor het bestuur prettig, dat er tussen het Departement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, de gemeente Baarn en het schoolbestuur goede betrekkingen bestaan, waardoor deze droomwens in vervulling kon gaan.

Ds J. M. van Krimpen, voorzitter van de commissie, waaraan door de S.G.O. het toezicht op „de Jelburg” is toevertrouwd, zei de eveneens van mening te zijn, dat de uitbouw van de Geref. Jeugdopleiding aan de buitengewone samenwerking tussen het Gemeentebestuur, het Departement van O.K.W. en het schoolbestuur moet worden toegeschreven. Er staat echter nog meer op stapel. Kennelijk bedoelde ds. van Krimpen hiermede de school, die in de toekomst het totaalplan van „de Jelburg” zal afronden.

Ds. van Krimpen wilde tegenover allen, die aan de totstandkoming van deze completering hadden medegewerkt, zijn erkentelijkheid betuigen. Hij deed dit op de volgende wijze: Onder een groot laken was een miniatuur bungalowpark verborgen, compleet met zelfs een kerkje. Aan de heer Sark, de burgemeester, de heren Freeriks, van Oostrom en de Jong werd een miniatuur bungalow aangeboden en de heer Freeriks kreeg het kerkje, waarop deze zich als binnenhuisarchitect zal kunnen uitleven. Dit was handenarbeid van de leerlingen der school.

De architecten Freeriks en Van Oostrom

De architecten Freeriks en Van Oostrom hadden geen gemakkelijke taak, het interieur van de villa Amsterdamse straatweg 41 zodanig te veranderen, dat deze een prettige indruk zou maken en toch voldoen zou aan de eisen, die het onderwijs stelt. Dat zij hierin geslaagd zijn, getuigt voor het praktisch inzicht en de kunstzinnigheid van beide heren. In deze, voor het onderwijs geschikt gemaakte villa, zullen in de toekomst 50 jongelui al de toewijding die zij hebben, kunnen omzetten in kundigheid, om de jeugd de weg te leren vinden naar nieuwe levensvreugde. 

Fusies

Kamperen in de tuin

Na 1987 treedt de verzakelijking in en tegelijkertijd loopt ook het aantal studenten terug. De Jelburg is dan te klein om zelfstandig te blijven. De opleiding vormde in 1987 met het Middeloo (Amersfoort) en de Kopse Hof in Nijmegen tot de 'Mikojelopleidingen'. Dit Instituut voor Sociale Beroepen Jelburg Middeloo-Nijenburgh gaat eerst op in de Hogeschool Midden-Nederland en heet vanaf 2005 de Hogeschool van Utrecht. Links 1 van de villa's "de Nijenburg" Rechts tijdens hun opleiding ook kamperen in de tuin.

zoekplaatje in Baarn

de Salon

 Zoekplaatje in Baarn

1: Waar kan je dit bezichtigen in Baarn?

U kunt hierop reageren via het sturen van een briefje naar: 

Stichting Groenegraf.nl

T.a.v. Baarnsch Geheugen

Marisstraat 4

3741 SK BAARN

Of stuur een e-mail naar : bakker.groenegraf@gmail.com

Onder de goede inzenders verloten we het boek “Waarom Redden; de mens achter de brandweer van Baarn". Dit boek is geschreven door Maartje Hormes en Leen Bakker en uitgegeven door de personeelsvereniging van Brandweer Baarn in 2007.

Daarnaast ontvangt de winnaar ook nog een fles wijn voorzien van een ansichtkaart uit Baarn, beschikbaar gesteld door Mitra Baarn – Van der Steeg Laanstraat 72, 3743 BH Baarn, tel: 035-5426063.

Boer Beukeboom

Boer Beukeboom

Tot ver in deze eeuw stonden er boerderijen langs de Zandvoortweg. Van sommige van deze families heeft de naam (v.d. Vuurst, Staal, Zonneveld en Schothorst) nog altijd een vertrouwde klank in ons dorp. Ook boer Beukeboom woonde daar, hoewel zijn bouwland langs de Eemnesserweg lag. Een flinke strook, van wat nu de Wilhelminalaan heet tot aan de v. Heemstralaan.

Zijn land werd doorsneden door een bosje van eikenhakhout, waar nu de Ferd. Huycklaan loopt. Die grond was eigendom van Prins Hendrik.

Een hoek van zijn grond had een andere bestemming gekregen, die was namelijk in gebruik bij de bekende tuinarchitekt Ant. van der Helden als kwekerij. 

Boerderij eukeboom

Nadat een spoorlijn ons dorp rechtstreeks met Amsterdam verbond, werden er overal in Baarn villa’s gebouwd en ook landbouwer Beukeboom verkocht daarvoor een stuk van zijn grond. Op 17 oktober 1879 kocht de heer Redeker Bisdom 4,6 hectare in de hoek van die kwekerij. Toch zou het tot najaar 1881 duren, voor er met bouwen begonnen werd.

Waarschijnlijk zal de heer Redeker Bisdom de centjes goed hebben kunnen gebruiken, toen hij op 19 januari 1882 een halve hectare grond doorverkocht aan de heer J.C. Boldoot, de bekende fabrikant van (zoals men toen zei) reukwater. Op dat stuk aan de Eemnesserweg liet hij voor eigen bewoning de villa "Courbevoie" neerzetten. Later heeft vooral de tapijtknoperij van Edmont de Cneudt er vermaardheid gekregen.

Door financiële omstandigheden moest de heer Redeker Bisdom in 1889 zijn gehele Baarnse bezit verkopen aan de heer Bunge en aan een bouwmaatschappij.

Deze firma had namelijk inmiddels het bosje in het land van Beukeboom van Prins Hendrik gekocht. Het voetpad, dat door dit bosje liep, werd veranderd in een brede laan, door de gemeente vervolgens Ferd. Huycklaan gedoopt. Kort daarvoor was op 't Hoogt ook een laan tot Jacob van Lenneplaan aangewezen.

Om de tuin te kunnen besproeien liet de heer Bunge in 1890 een hoge ijzeren toren bouwen met een windrad, omdat het water oorspronkelijk met behulp van windkracht tot in het hoge reservoir opgepompt werd. Later werd aan de onderzijde een motor geplaatst, maar men bleef de tuin via de installatie besproeien.

De Baarnaars hebben jarenlang overigens hun eigen gedachte hierover gehad. Zij hebben dat privé-watertorentje nog jaren zien staan en dachten, dat het huis een eigen watervoorziening bezat. In werkelijkheid was de villa evenwel gewoon op de waterleiding aangesloten.

De heer Bunge overleed op 3 november 1904. Weduwe Mevr. Bunge-Cruys heeft nog 16 jaar in dit huis gewoond. Via via kwam het landgoed toen in bezit van F.E. Baron van Heerdt, die er in 1920 ging wonen en de naam veranderde in Benthuys. De overgrootvader van de nieuwe eigenaar heette Baron van Heerdt van ’t Benthuys en bezat de Havezathe ’t Benthuys in de omgeving van Vollenhove.

Overigens had mevr. Bunge eerder reeds (15 oktober 1907) niet ver van de Ferd. Huycklaan aan de Eemnesserweg een stuk grond verkocht aan de heer G. van Woudenberg, die er een huis op bouwde en een bloemisterij begon. Op 30 september 1919 kocht hij van haar ook nog een groot terrein achter de toenmalige Westerschool aan die Ferd. Huycklaan. Links Villa van de heer Bunge en rechts de boerderij Beukeboom.

villa van de familie Bunge

De verlengde Dalweg

 Uit de BC van 24-6-1985 "de verlengde dalweg"

Kerkhoflaan later Acacialaan

Voor de oorlog heeft de toenma­lige Oudheidkamer - min of meer de voorloper van de huidige Historische Kring - intensief getracht de Verlengde Dalweg om­ gedoopt te krijgen in de A. v.d. Heiden weg. Daar waren redenen genoeg voor aan te voeren. Hij was een bekende Baarnaar geweest. Ondermeer een kunst­ schilder met grote talenten. Voorts heeft hij geruime tijd in het witte huis aan deze laan gewoond, waar zich nu de familie Wijkamp-Goudswaard vestigde en deze Anthony van der Helden was ook de grondlegger van het grote terrein, waar ook nu nog aan deze laan een kwekerij gesitueerd is. De naam Anthony van der Helden kwam voort ter sprake, toen onze gemeenteraad op 17 de­cember 1874 de twee eerste makelaars in ons dorp benoemde. De andere persoon was de heer F.E. Rottier, bekend gebleven als de eerste exploitant van het Amaliahotel, dat later als "de la Promenade” en later de  "de Prom” funktioneren bleef. Die benoeming gebeurde dus kort na de opening van de ”Hol­landse spoorweg’’ tussen Amsterdam en Amersfoort, een gebeurtenis welke voor Baarn van enorm belang zou zijn en waaraan ons dorp een snelle groei te danken had. 

Nu worden makelaars overigens allang niet meer door de gemeenteraad benoemd. De komst van die spoorlijn bracht veel werk voor Anthony van der Helden, want (ook dat!) deze bekwame tuinarchitekt is verantwoordelijk voor het fraaie parkje op het Stationsplein - nog altijd staat het jaartal 1874 op het hek van dit Amaliapark - en in 1886 werd hij belast met het aanleggen van een spoorlijn, wat in Baarn met het nodige chauvi­nisme, onze "spoorweg- boulevard” genoemd werd. Deze Spoorweglaan - direct na de Tweede Wereldoorlog omge­doopt in Gerrit van der Veenlaan, de gefusilleerde Amsterdamse verzetsstrijder, die in de jaren voor de oorlog de ontwerper en beeldhouwer van het Emmamonument aan deze laan was - kreeg inderdaad een bijzonder geslaagde beplanting, inclusief rustieke doorgangetjes, waarvan nog altijd de overblijfselen te vin­den zijn. Die naamsverandering van de Verlengde Dalweg was niet zo onverstandig. 

Diverse bewoners hadden het gemeentebestuur reeds op de onhoudbare situatie daar gewezen en op aanpassing aangedrongen. Terecht dat het aloude begrip van ‘Valletje” niet verloren ging en in de Dalweg ge­handhaafd werd. Maar samen met een Verlengde Dalweg en tussen die laan en de Zandvoortweg ook nog de Dallaan (!) was eerlijk gezegd een beetje te veel van het goede. Toch duurde het tot eind 1951 voor de ambtelijke molens ook hier ’’uitgemalen” waren, want tenslotte werd besloten nog meer bomennamen in deze buurt te kiezen. De vroegere Kerkhoflaan was reeds herdoopt in Acacialaan, waar nog niet zo lang ge­leden een Plataanlaan aan toe­ gevoegd werd. Voor de Verleng­de Dalweg koos men Berkenweg, terwijl de Zandvoortlaan toen Ei­kenweg kwam te heten en de Dal­weg veranderd werd in Beuken­laan. 

Het is zo voor iedereen wel minder verwarrend geworden. Gelijktijdig met deze gewijzigde namen in de "bomenbuurt' werden nog drie straten omgedoopt. De Oosterdwarsstraat kwam in dat jaar Westerstraat te heten, de Noorderdwarsstraat logi­scherwijs Zuiderstraat. Ook rond de Schoolstraat werden twee straatnamen gewijzigd. Op de afbeelding de Malva-hoeve - Faas Eliaslaan hoek CantonIaan en de Kerkhoflaan later Acacialaan.

De Villa aan de verlengde Dalweg

Wethouder Ros

Wethouder A.W. Ros

Wethouder Ros

Dhr. Ros werd 19 November 1889 geboren te ’s Hertogenbosch. Reeds op jeugdige leeftijd kwam hij in de schoenhandel, waar ook zijn vader en grootvader in werkzaam zijn geweest. De heer Ros, die in 1957, vanwege de verplaatsing van zijn fabriek van Den Haag naar Bunschoten, in Baarn was komen wonen, werd in 1946 door de Antirevolutionaire Kiesverenging kandidaat gesteld voor de Gemeenteraad. In de raadsvergadering van 30 Maart 1950 werd de heer Ros als raadslid geïnstalleerd en direct daarop tot wethouder benoemd.

In gesprek met wethouder Ros op 3-10-1953

„Laat ik u nu vertellen, dat we nog steeds zitten te wachten op de goedkeuring van Gedeputeerde Staten van het reeds in Juni genomen raadsbesluit tot aanleg van een zweminrichting nabij de Hilversumse straatweg dit ondanks al onze pogingen - de burgemeester is er zelfs voor naar de Commissaris van de Koningin geweest - om deze goedkeuring zo spoedig mogelijk te verkrijgen”. Wethouder Ros gaf hiermee een voorbeeld van de vele moeilijkheden, waarvoor het Gemeentebestuur geplaatst wordt bij de verwezenlijking van plannen die een verdere ontwikkeling van Baarn beogen. Het zijn echter niet alleen de Gedeputeerde Staten, die de activiteit van het Gemeentebestuur remmen. 

Ook de medewerking van ingezetenen, waarop in het belang van de publieke zaak een beroep gedaan moet worden, laat vaak veel te wensen over. Grondeigenaars willen meermalen geen grond afstaan voor wegverbreding. Als wethouder van Publieke Werken is de heer Ros verantwoordelijk voor het beleid van het College van B. en W. inzake het onderhoud en de verbetering van de wegen. Een van onze eerste vragen aan de wethouder luidde dan ook: „Hoe komt het dat er zo weinig verbeteringen tot stand komen op dit terrein?” Wij kregen hierop het volgende uitvoerige antwoord: „In verband met de ontwikkeling van de nieuwe wijken schenkt het Gemeentebestuur veel aandacht aan de verbreding en verbetering van de voornaamste verbindingswegen van die wijken met de kom. Een der eerste resultaten was de verbreding van een deel van de Oosterstraat. Gaarne zou het Gemeentebestuur ook het tussen Balistraat en Bremstraat gelegen deel van deze straat verbreden. Het laat zich echter aanzien, dat dit voorlopig wel een vrome wens zal blijven. 

Er zijn in de Oosterstraat enige huiseigenaars die geen afstand willen doen van de voor de verbreding noodzakelijke stroken grond. Nu kan de Gemeente wel een onteigeningsprocedure beginnen om deze stroken in haar bezit te krijgen, doch B. en W. voelen daar niet veel voor. Zo'n procedure kan soms jarenlang duren en jaagt de gemeente maar op extra onkosten. Wat ik hier vertel slaat niet alleen op de Oosterstraat maar op diverse andere wegen. De Eemnesserweg, het Melkpad en de Bosstraat zouden spoedig een geheel ander aanzien krijgen als alle bewoners van deze straten de noodzaak van wegverbetering wilden inzien. Helaas is dit niet het geval. Aan elk van deze straten wonen grondeigenaars, die om bepaalde redenen geen afstand van de voor verbreding benodigde grond wensen te doen of die voor deze stroken grond een exorbitant hoge prijs vragen. 

De wethouder besloot het gesprek, dat hij met diverse kwinkslagen gekruid had, met als zijn overtuiging uit te spreken, dat onze gemeente 'n groei- en bloeiperiode tegemoet gaat.

antwoord schaapskooi

Schaapskooi  in de Veldstraat 

       Antwoord van vorige week:

        Stond in de Veldstraat

Aan de Eempolder lag een meent, met wilde veen en vooral veel heide. Daarom is het duidelijk, waarom Baarn veel schaapskooien telde. Voornamelijk op het gedeelte, dat nu nog als Oosterhei bekend is. Maar ook aan de ’’andere’’ kant van de destijds bescheiden bebouwde kom. Niet ver van de Eemnesserweg richting Eemnes, ter hoogte van de Veldstraat, heeft ook een schaapskooi gestaan.

Jarenlang bestond Baarn eigenlijk hoofdzakelijk uit een kleine dorpskern bij de Brink, met daarbuiten slechts hier en daar wat bebouwing. Zoals het landgoed ’’Lommeroord” tussen de Eemnesserweg en de Holleweg, zoals de Laanstraat in de ’’zandtijd” heette. Die tuin liep tot ongeveer de Nieuwstraat. De villa zelf stond niet ver van de Brink, waar thans de Brinkendael-flats staan.

Het uitzicht aan de voorkant was op de roggevelden van "de Kamp’’, zoals dit veld genoemd werd. Pas veel later, met allereerst de komst van het NPB-kerkje daar, werd ook deze grond bouwrijp gemaakt en verschenen de Kamp- en Veldstraat. Wel liep er een zandpad, met enige fantasie te vergelijken hoe nu de Veldstraat naar de Kerkstraat geprojecteerd is.

Over dat pad werden de schapen gedreven, die ondergebracht waren in die meest westelijke schaapskooi van Baarn. Als vanzelfsprekend noemde men deze verbinding de Schapendrift, een naam die pas veranderde toen er ook een R.K.-kerk aan gebouwd werd. 

Na de Schapendrift passeerde de kudde bij het tolhuis de Baarnse Dijk, ter plaatse thans de Eemweg/Eemstraat. Vervolgens kwamen de schapen in de Noorderlaan — nog geen "weg" dus, zoals nu het laatste stuk heet, terwijl de omzetting in Faas Eliaslaan ook uit het begin van deze eeuw dateert op hun route naar de heide.

Tussen de Brinkstraat en de beide schoolgebouwen bezit de Kerkstraat een opvallend brede rijbaan. De oorzaak daarvan ligt in het feit, dat er vroeger langs die straat een sloot liep. Dat gebeurde wel vaker, maar dit watertje was berucht door een kwalijke lucht. Geen pretje voor de aanwonenden, maar het veranderde pas, toen in die straat de burgemeester kwam wonen.

Dat was Mr. Laan, een naam die herhaaldelijk opduikt wanneer over "vroeger" verteld wordt. Aanvankelijk woonde hij aan de Groeneveldschelaan, maar verhuisde naar het grote witte huis vooral bekend gebleven als het zusterhuis Mariaoord aan de Kerkstraat. 

Nadat burgemeester Laan in de Kerkstraat was komen wonen, kreeg de gemeenteraad spoedig een voorstel die sloot te dempen, wat met algemene stemmen aanvaard werd. Er zou later nog een tweede sloot volgen, hoewel die overlast een geheel andere oorzaak had. Hierin dreigden namelijk herhaaldelijk spelende kinderen te verdrinken. Bedoeld wordt de sloot langs de Noorderlaan, aan de rechterkant gezien vanaf het tolhuis.

Er woonden maar weinig mensen aan de Noorderlaan. Aan de linker kant (weer gezien vanaf het tolhuis) het enorme landgoed Schoonoord, een eeuw lang bewoond door de familie Faas Elias. De enkele huizen aan de overzijde waren door bruggetjes over die sloot met de weg verbonden.

Na het overlijden op 2 januari 1902 van de 85-jarige freule A. Faas Elias werd het miljoenenbezit verbrokkeld. 

De winnaar deze week is; Mevr. Simons

Lommeroord

 Zoekplaatje in Baarn

Waar stond vroeger deze Schaapskooi in Baarn

U kunt hierop reageren via het sturen van een briefje naar:

Stichting Groenegraf.nl

T.a.v. Baarnsch Geheugen

Marisstraat 4

3741 SK BAARN

Of stuur een e-mail naar: bakker.groenegraf@gmail.com

Onder de goede inzenders verloten we het boek “Waarom redden" over de Brandweer van Baarn.

Dit boek is geschreven door Maartje Hormes en Leen Bakker en uitgegeven door Personeelsvereniging Brandweer Baarn in 2007.

Daarnaast ontvangt de winnaar ook nog een fles wijn voorzien van een ansichtkaart uit Baarn, beschikbaar gesteld door Mitra Baarn – Van der Steeg Laanstraat 72, 3743 BH Baarn, tel: 035-5426063.

Lees de 1543 verhalen over Baarn op: [HTTPS://groenegraf.blogspot.com]

 Verbouwing der Herv. Kerk 1888.

Mr. T. Pluim schrijft in juni 1918 hierover het volgende:

Hierover schrijft de heer H. J. Kruijder, die destijds administrerend Kerkvoogd was, nog de volgende bijzonderheden. “In de eerste vergadering der Kerkvoogden, die ik bijwoonde met de heren W. Z. Mulder en J. C. van der Veen, deelde de eerstgenoemde, die vroeger timmerman was geweest, mede, dat hij op den zolder boven de kerk een onderzoek had ingesteld naar den toestand van het hout der kap en dat dit in zeer slechten staat verkeerde. Nu belegden wij spoedig een vergadering der Notabelen, aan wie we den uitslag van dat onderzoek meedeelden. Men benoemde drie deskundigen om de zaak te onderzoeken, n.l. de heren W. Z. Mulder, H. Sweris en G. Koelewijn (de beide laatsten waren Notabelen). Het onderzoek toonde weldra aan, dat de toestand van het bedoelde houtwerk hoogst gevaarlijk was zodat men toen voor vernieuwing van de kap besloot.

Toen kwam het ter sprake, daar de kerk toch te klein begon te worden, of men tevens ook niet tot een gehele vernieuwing en vergroting der kerk zou overgaan. Dit voorstel werd aangenomen, indien ten minste de benodigde gelden (f 27.000) gevonden konden worden. Er stond f 3.000 op het Grootboek, een collecte bij de ingezetenen bracht f 16.000 op, zodat er nog een lening van f 8.000 werd aangegaan. Plan en tekening werden kosteloos opgemaakt door den .heer J. D. F. van der Veen (destijds gemeentearchitect), daarin bijgestaan door den heer G. Koelewijn. Eerstgenoemde heeft verder.de gehele verbouwing bestuurd en de zaak tot een goed einde gebracht De aannemingssom, die Gij opgeeft (n.l. f 13.900) zal wel goed zijn, maar de gehele vernieuwing heeft f 27.000 gekost. Het gebouw werd vergroot met de plek, waar de oude Consistorie gestaan heeft, zodat men nu een langwerpig vierkant verkreeg. De Koningsbank is wat verplaatst en wel niet vergroot, maar de Koningin heeft een bank vóór de beide bestaande banken er bij in huur genomen voor haar personeel.“ Tot zover de herinneringen van een 86-jarige!

De Koningsbank

Ik neem hier de gelegenheid te baat te wijzen op de grootte werkzaamheid, die de tegenwoordige predikant, Dr. H. H Meulenbelt, ook op het gebied van het maatschappelijk-kerkelijk leven aan den dag heeft gelegd. Zodra hij zijn intrede alhier gedaan had (11 Mei 1890), waren zijn eerste zorgen om een geschikt Evangelisatielokaal te kunnen openen voor christelijke verenigingen, samenkomsten, enz. Er werd nu op zijn initiatief een „Vereeniging tot behartiging van Christelijke belangen opgericht, wier taak o.a. zou zijn een Gebouw voor bedoelde samenkomsten te kunnen stichten. 

Door velerlei giften mocht deze Vereeniging reeds spoedig slagen, vooral toen Jonkvrouw Faas Elias den benodigde grond kosteloos aanbood en wel aan de Weteringstraat. Dr. Meulenbelt had dan ook de voldoening reeds spoedig (1892) het Gebouw te kunnen openen. — Het bleek evenwel, dat zijn werkkring weldra te groot werd voor één persoon en zoo besloot men een Godsdienstonderwijzer aan te stellen, waarvoor de heer H. van den Dool werd benoemd, die op 1 Febr. 1897 zijn functie aanvaardde en o.a. de leiding op zich nam van de Jongens- en de Knapenvereniging.

Het Kerkorgel

 Rusthuis „Schoonoord” wordt Bejaardencentrum

De plannen tot uitbreiding van het Rusthuis met 21 tweepersoonskamers zullen in de loop van dit jaar (1954) verwezenlijkt worden. Sinds 19 October 1953 draagt het Rusthuis der Hervormde Gemeente aan de Tromplaan de naam „Schoonoord”. Deze naam herinnert aan het landgoed „Schoonoord”, waartoe tot in 1902 het gehele Faas Elias park; met inbegrip van de terreinen van het Rusthuis, behoorde. De naamsverandering van het Tehuis vond gelijktijdig plaats met de oprichting van de Stichting „Schoonoord”. Het bestuur van deze nieuwe Stichting bestaat uit dezelfde personen, die vóór 19 October in het bestuur van het Tehuis voor Ouden van dagen vormde. De bouwplannen zijn: 1e. de bouw van een nieuwe vleugel aan de Oostkant van het huidige gebouw; 2e. de verbouwing van het bestaande gebouw, waardoor twee ziekenzaaltjes, elk van 3 bedden, een isoleerkamer en 4 een-persoons zit-slaapkamers beschikbaar komen; 3e. de bouw van een ontspanningsgelegenheid en fietsenbergruimte achter het oude gebouw.

 Het oude tehuis voor Wezen en oude vandagen

Na de verbouwing zal „Schoonoord" voldoende ruimte hebben voor een behoorlijke huisvesting van 90 bejaarden. De nieuwe vleugel van het Rusthuis, die een lengte van 40 meter krijgt, zal twee verdiepingen tellen, de verdieping gelijkvloers heeft in het midden een eetzaal van 10 x 8.5. Om deze zaal liggen 9 tweepersoonskamers geprojecteerd. De bovenverdieping telt 12 tweepersoons kamers. De zolder, die boven deze verdieping komt, zal dienst doen als bergruimte. Tot de nieuwe vleugel behoort ook een keuken. De keuken van het oude gebouw zal echter als kookkeuken voor het gehele Rusthuis dienst doen. In de nieuwe vleugel zullen 21 bejaarde echtparen gehuisvest kunnen worden. 

In het Tehuis is thans ruimte voor 44 personen. „Schoonoord” kan dus bij de voltooiing der plannen 90 bejaarden behoorlijke huisvesting aanbieden. Voorwaarden voor opname. Hoewel bejaarde lidmaten van de Hervormde Gemeente van Baam bij opname voorrang hebben, komen bejaarden van alle protestantse gezindten voor opname in aanmerking, óók als zij geen ingezetenen van Baarn zijn.

De pensionprijs moet bij vooruitbetaling worden voldaan. Deze bedraagt voor één persoons- kamers ƒ 100.—a ƒ 150.— per maand en voor twee persoons kamers ƒ 200.— a ƒ 300.— per maand. Het bestuur zal zoveel mogelijk bevorderen, dat de bewoners op het hun toebehorend meubilair kunnen blijven wonen. Ter verkrijging van een zekere uniformiteit wenst het bestuur echter zelf zorg te dragen voor vitrage en overgordijnen. De verzorging omvat naast het gebruik van de aangewezen kamer en van de daarvoor bestemde gemeenschappelijke vertrekken (eetzaal, conversatiezaal, enz.) — huisvesting, verwarming, verlichting, voeding, bewassing en, in geval van niet ernstige ziekte, verpleging.

Een gezellig en gerieflijk ingerichte grote conversatiezaal van Rusthuis „Schoonoord”

De logica achter huisnummers

Heeft u zich al eens verdiept in de logica van huisnummers? Ik niet, tot voor kort. Ed Vermeulen. wees ons erop dat aan de Kettingweg in Baarn de weg begint te nummeren aan de spoorzijde, en verder dat de oneven nummers aan de rechter kant en de even nummers aan de linker kant van de weg te vinden zijn. Mijn eerste reactie was: Nou en? Tot ik erover na ging denken. In heel Baarn zijn de even nummers, gezien vanaf het begin van de straat, aan de rechter kant van de weg, en de oneven nummers links. Mij was het nooit opgevallen. Ik moest me er toch maar eens in verdiepen.

Op de website zoekplaatjes.nl hebben ze er een hele studie van gemaakt. Op die site worden oude panden op oude foto's geïdentificeerd door bezoekers. Die panden worden herkend aan vele uiterlijke kenmerken. Omgeving, bouwstijl, soort dakpannen, bestrating van wegen, luiken voor de ramen, noem maar op. Huisnummers zijn daarbij uiteraard ook een hele belangrijke factor. Achter huisnummers is een wereld aan informatie te vinden. De vorm van het bordje, het gebruikte lettertype, het gebruik van wijkaanduidingen op de bordjes, de plaats van het bordje op het pand, het zijn allemaal indicaties die belangrijk kunnen zijn bij de identificatie van het pand. Op deze site is een pagina gewijd aan huisnummers. Zeer interessant! Klik hier.

In Nederland is het gebruik van huisnummers rond 1800 verplicht gesteld. Een idee van Napoleon, die ook al het gebruik van achternamen verplicht stelde. Nee, die Napoleon had niet alleen maar slechte ideeën. Op het gebied van registratie van personen heeft hij heel veel betekend in Europa. Daar hebben we nu nog steeds profijt van.  In de meeste gemeenten, ook in Baarn, werd een systeem van wijkletters gecombineerd met een huisnummer toegepast. Een huisnummer D-103 was dus te vinden in wijk D. In Baarn werd gewoon doorgenummerd door de wijken heen. Als nummer 103 in wijk D te vinden was, dan had je geen nummer 103 in wijk A. Van dat systeem werd afgestapt toen de bevolking groeide en het aantal woningen in de plaatsen enorm toenam. Toen werden straatnamen ingevoerd met elke straat zijn eigen nummering. Maar het is nog niet eens zolang geleden dat nog met wijknummers gewerkt werd. In het telefoonboek van Baarn van 1915 staan al wel straatnamen, maar er worden nog steeds wijk- en huisnummers aangegeven. Die nummering is dus niet te vergelijken met de huidige nummering van de huizen in dezelfde straten toen.

De familie Hut voor hun woning aan de Weteringstraat op nummer 56.
Een even nummer, keurig aan de rechter kant van de straat, zoals het hoort in Baarn!

Vleeschhouwerij Das, nog in de oude nummering: Wijk F, huis nummer 110.

Maar hoe zit het nu? Natuurlijk wist ik dat even nummers meestal aan de ene kant van de straat te vinden zijn en de oneven nummers aan de overkant. Maar is het overal net als in Baarn? Even rechts en oneven links? En aan welke kant van de straat begint men met nummeren? Er zijn geen vaste regels voor. Het verschilt per gemeente, maar binnen een gemeente wordt in de regel wel consequent hetzelfde systeem toegepast. In Baarn begint de nummering van de woningen aan de kant van de straat die het dichts bij het centrum ligt. Zo is dat in bijna elke gemeente. De lage nummers van de Eemnesserweg zijn dus aan de kant van de Brink te vinden, de hoge nummers zijn aan de kant van de Van Heemstralaan te vinden. Links de oneven nummers, rechts de even nummers.

Dit klinkt allemaal logisch, maar is dat nu zo in heel Nederland? Het antwoord is nee. In de buurtgemeenten Soest en Hilversum wordt hetzelfde systeem gehanteerd, maar bijvoorbeeld in Amersfoort, toch ook niet zover weg van Baarn is het precies andersom. De even nummers aan de linker zijde van de straat en de oneven nummers rechts. En Amersfoort is geen uitzondering. Er zijn veel gemeenten in Nederland waar het zo werkt.

Ed Vermeulen merkte terecht op: de nummering van de Kettingweg loopt verkeerd. Het nummeren begint aan de kant van de Stationsweg en eindigt aan de kant van de Javalaan. Het centrum is het dichtst bij de Javalaan, dus de nummering zou andersom moeten lopen. Bovendien zijn de oneven nummers rechts en de even nummers links te vinden. Ook precies andersom als in de rest van Baarn. Waarom? Geen idee. Misschien een idee van iemand die oorspronkelijk uit Amersfoort komt? Wie het weet mag het zeggen. Kent iemand nog meer van dit soort uitzonderingen in huisnummeringen in Baarn? Ik ben benieuwd!