100 jaar Eerste Wereldoorlog

Een groep militairen ondergebracht in een boerderij aan het Zuidereind
in Baarn. De boeren kregen een kleine vergoeding van de regering als ze
de militairen onderdak verleenden.
Bron: collectie Stichting Groenegraf.nl

Deze maand is het 100 jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. De oorlog die duurde van 1914 tot 1918. Nederland was één van de twaalf landen die neutraal bleven, al heeft die neutraliteit vaak aan een zijden draadje gehangen. Dat Nederland neutraal bleef wil niet zeggen dat we niets gemerkt hebben van die oorlog. Integendeel, de gevolgen van de oorlog waren ingrijpend.

Nederland lag ingeklemd tussen de twee machtigste strijdende partijen: Groot Brittannië en Duitsland. Beide partijen verwachtten van Nederland dat er een kant gekozen zou worden. Het kiezen voor de zijde van de ene partij zou automatisch betekenen dat men tegen de andere partij zou zijn. Ondanks die druk wist Nederland neutraal te blijven, al heeft het er vaak om gespannen. België kreeg het niet voor elkaar om neutraal te blijven. Duitsland viel België binnen met groot geweld, om door te kunnen stoten naar Frankrijk, met als gevolg dat er een enorme stroom Belgische vluchtelingen naar Nederland op gang kwam.

De houten wisselwoningen in de Padangstraat die in de Eerste
Wereldoorlog voor de Belgische vluchtelingen gebouwd werden. Later
werden ze gewoon door de Baarnse bevolking bewoond.
Deze foto is genomen in de jaren vijftig. Gijsbertus Vet en zijn
echtgenote Klasina van Boeijen.
Bron: dhr. en mevr. Vet-De Leij, Baarn

Een miljoen Belgen vluchtten naar Nederland, terwijl Nederland zelf in die tijd nog maar zes miljoen inwoners had. Een stroom die Nederland niet aan kon. Van sommige plaatsen werd het inwoneraantal meer dan verdubbeld door de komst van de Belgen. Ook in Baarn kwamen Belgische vluchtelingen. Voor hen werden houten wisselwoningen gebouwd onder andere aan de Padangstraat in Baarn.
De bedoeling was dat die woningen er ongeveer vijf jaar zouden blijven staan. Het werden maar liefst 75 jaren. Toen de Duitsers België hadden bezet keerden de Belgische vluchtelingen weer terug naar huis. De houten wisselwoningen werden betrokken door de Baarnse bevolking.

Een groep militairen in Eerste Wereldoorlog met (omcirkeld) Willem Overeem (1895-1983)
Bron: Mevr. C. Overeem-Van den Brink, Baarn

Er ontstond grote schaarste aan de eerste levensbehoeften waardoor de prijzen explodeerden. Toen de regering maximum prijzen instelde voor de eerste levensbehoeften ontstond er een levendige handel op Duitsland waar hoge prijzen werden betaald. Natuurlijk werd de export door regelgeving beperkt, maar dat had alleen maar tot gevolg dat een groot gedeelte van de bevolking niet kon rondkomen en honger leed, terwijl een ander gedeelte kapitalen verdiende aan de smokkel op Duitsland. Door de voortdurende oorlogsdreiging werd Nederland gemobiliseerd en verloren gezinnen hun kostwinners. Het was kommer en kwel.

Boerderij Oud-Wolkenberg aan het Zuidereind, ingestort
door de grote stormvloed van 1916.
Bron: Dhr. J. Kappers, Baarn

Daarbij kwam ook nog eens de stormvloed van 1916 die een groot deel van het land onder water zette. Ook het Eemland werd hierdoor lamgelegd. Zo stortte boerderij Oud-Wolkenberg aan het Zuidereind in en werd het houten gebouwd van de badinrichting aan de Eem door de storm en het water verwoest.

Na de grote stormvloed van 1916 helpen genietroepen bij het aanleggen van een nooddam bij de Eem bij Baarn.
Bron: Dhr. J. Kappers, Baarn

En, alsof dat allemaal nog niet erg genoeg was, brak in 1918 de Spaanse griep uit. Daar schreef ik in een eerder artikel in ons weblog al over. (lees hier)
De Eerste Wereldoorlog was dus ook voor Nederland een zware periode, ondanks dat het oorlogsgeweld aan ons land voorbij trok.

Het prachtige boek 'Neutraal Nederland in
Oorlogstijd' van Eric Mecking met een
schitterende foto uit onze collectie op het omslag.
De foto is genomen op een boerderij aan het
Zuidereind in Baarn.

Een paar maanden geleden werd ik benaderd door Eric Mecking. Hij schreef dat hij aan het schrijven was aan het boek 'Neutraal Nederland in Oorlogstijd'. Het boek was zo goed als klaar. In ons weblog had hij een aantal mooie foto's gevonden die hij graag in het boek wilde gebruiken. Natuurlijk kreeg hij onze toestemming. Inmiddels is het boek verkrijgbaar en is één van onze foto's op het omslag beland. PRACHTIG!!
Eric was zo vriendelijk om mij een exemplaar van het boek toe te sturen. Inmiddels heb ik al een flink gedeelte van het boek gelezen en het is prachtig. De Eerste Wereldoorlog is, zeker vergeleken met de aandacht die de Tweede Wereldoorlog in publicaties krijgt, onderbelicht. Het werk van Eric Mecking geeft een prachtig beeld van hoe Nederland zich door de moeilijke jaren heengeslagen heeft. Een aanrader voor een ieder die zich in de geschiedenis van Nederland interesseert. Extra leuk is dat er in het boek gebruik gemaakt wordt van verschillende dagboeken die Nederlanders in die periode geschreven hebben. Zo heeft hij gebruik gemaakt van een dagboek van Antonie Franciscus Pieck (1865-1925). Hij was oom van de bekende tekenaar Anton Pieck en is begraven in ons Lage Vuursche. Ook het dagboek van Baarnaar Jan Lodewijk Pierson (1854-1944), bankier en bewoner van villa Uytenbosch in Baarn werd door Eric Mecking in zijn boek gebruikt.
Het boek is echt de moeite waard. Het is verkrijgbaar bij de boekhandel of bijvoorbeeld bol.com. (klik hier)

Eric van der Ent

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op  Facebook en Twitter