 |
Een advertentie uit 1890 van de Baarnse
fotograaf Frohn |
Fotograferen is tegenwoordig de gewoonste zaak van de wereld. Iedereen heeft tegenwoordig wel een fototoestel in huis. Zo niet, dan toch wel een smartphone of tablet waarmee de prachtigste foto's gemaakt kunnen worden. Nog niet eens zo lang geleden was een fototoestel nog een apparaat waarvoor diep in de buidel getast moest worden. In mijn jeugd hadden mijn ouders een fototoestel waarmee ze mijn hele jeugd gedaan hebben. Dat was zo'n toestel waar je een rolletje van 12, 24 of 36 foto's in kon doen. Ik heb het over de jaren zeventig van de vorige eeuw. In die tijd maakte vooral mijn moeder veel foto's. Kleurenfoto's dat was wat! Maar als je de foto's nu bekijkt dan is de kleur overwegend rood of groen. De foto's zijn verkleurd.
 |
Ik en oom Marius van der Ent in onze achtertuin
aan de Goudenregenlaan, jaren zeventig.
Alleen de kleuren groen en rood zijn nog over. |
Gaan we nog een generatie terug, de jaren dertig / veertig van de vorige eeuw, dan hadden nog minder mensen een fototoestel. Het was crisis en oorlog. Er was gewoon geen geld voor. Alleen echte hobbyisten en mensen met geld konden zich zo'n toestel veroorloven. Wilde je een foto van je gezin? Dan ging je naar de vakfotograaf. Voor de beroepsfotografen waren het gouden tijden. Die waren er volop te vinden, ook in Baarn.
Nog een generatie eerder, het begin van de vorige eeuw, eind 19e eeuw, toen was fotografie echt iets bijzonders. Fotograferen werd nog als een wereldwonder beschouwd. Het was ondenkbaar dat je als particulier zo'n apparaat zou kunnen bezitten. Ten eerste was het onbetaalbaar, en ten tweede moest je over de nodige technische kennis beschikken om überhaupt een foto te kunnen maken. Het inhuren van een fotograaf was alleen iets wat de gegoede medeburger zich kon veroorloven.
 |
Trouwfoto van mijn overgrootouders
Teunis Koenen en Gerharda van Diermen
gemaakt in 1908 door de Hilversumse
fotograaf G. Middendorp. Dit is een
zogenaamde Carte de Visite. |
Op de bruiloft van mijn overgrootouders, Teunis Koenen en Gradje van Diermen is precies één foto gemaakt. En die foto was zo bijzonder dat hij nog steeds in bezit is van onze familie. Het gekke is dat die foto, gemaakt in 1908 nog steeds prachtig scherp is. Natuurlijk heeft de foto sporen van de tand des tijds, maar vergelijk ze eens met die groen / rode foto's die mijn moeder in mijn jeugd schoot. Dat is een verschil van dag en nacht.
Rond de eeuwwisseling, dus rond 1900, werden de foto's afgedrukt op kleine kartonnen kaartjes. Die kaartjes werden Carte de Visite genoemd, inderdaad ongeveer de afmeting van een visitekaartje. Klein dus, het kaartje was ca. 6 x 8,5 cm groot. Baarn was in die tijd in bloei. Steeds meer rijke Amsterdammers kwamen naar Baarn om te genieten van de mooie omgeving en steeds meer van hen vestigden zich hier in mooie villa's. Hierdoor waren er in Baarn toch redelijk veel mensen die zich konden veroorloven om een mooie portretfoto te laten maken. Baarn had dus ook toen al een aantal fotografen, die tot ver buiten onze gemeentegrenzen faam hadden. Hieronder vind u een kleine opsomming van fotografen die in die tijd in Baarn gevestigd waren. Dit zijn ook gelijk alle Baarnse fotografen uit die tijd.
Adriaan Gerard van Agtmaal
 |
Een foto gemaakt door Van Agtmaal in 1931
Op de foto ziet u een uitvoering van de 2e klas Oorsprong MULO |
Werd geboren op 12 april 1887 in Steenbergen als zoon van Gerard van Agtmaal en Geertje Mange. Woonde tot 1897 in Steenbergen verhuisde toen naar Hoogkerk en een jaar later naar Groningen. Tot 1909 woonde hij daarna in Dokkum en daarna verhuisde hij naar Leeuwarden waar hij met Geertje Zandstra trouwde. In Leeuwarden was hij schilder en later handelaar. Rond 1918 kwam hij naar Baarn om als fotograaf te beginnen. Daar bleef hij tot aan zijn overlijden op 18 januari 1960, Van Agtmaal woonde op Nassaulaan 8 in Baarn.
Adrianus Boer
 |
Foto (Carte de Visite) gemaakt door Adriaan Boer in 1898.
De aankomst van de koninklijke familie op het Stationsplein in Baarn. |
Werd geboren op 11 maart 1875 in Rotterdam als zoon van Dirk Boer en Alida Jannetje Timmers. Adriaan woonde tot 1892 in Rotterdam daarna tot 1897 aan de Langestraat A 276 in Nijkerk. In 1897 vestigde hij zich aan de Hoofdstraat in Baarn waar hij als fotograaf begon. Later verhuisde hij naar de Teding van Berkhoutstraat. Daar had hij ook een prachtig atelier. Zijn zus Johanna vestigde zich als fotograaf in Amersfoort, ook onder de naam Adr. Boer. Moeder Alida Jannetje Timmers werkte daar ook als fotograaf.
In 1903 trouwde hij met Alida Gerarda van Kempen.
 |
Teding van Berkhoutstraat 21, Baarn
Woning en atelier van Adriaan Boer
Foto gemaakt ca. 1903. |
In 1912 vertrok hij naar Bloemendaal waar hij ook directeur werd van een uitgeverij. In 1931 overleed echtgenote Alida van Kempen. In 1937 trouwde Adriaan met de Larense bloemenschilderes Greet Heijmens Visser. Op 24-4-1940 stierf Adriaan Boer in Bloemendaal. In zijn Baarnse tijd maakte hij ontzettend veel portretfoto's. Over Adriaan Boer schreef ik al eerder in ons weblog. Klik hier voor dat verhaal.
Adriaan Boer publiceerde veel over fotograferen. Hij gaf les in fotografie aan de Volksuniversiteit in Hilversum en aan de Volksuniversiteit in Den Haag. Hij hield ook veel lezingen, onder andere voor radio. Hij was oprichter / redacteur van onder andere 'De Camera', 'Focus', 'Bedrijfsfotografie' en 'De Fotohandel'. Adriaan Boer wordt gezien als één van de pioniers van de fotografie.
Zoon Dirk Boer, geboren in 1906 in Baarn, werd ook fotograaf en volgde zijn vader op als uitgever.
Johannes Hendrikus Coerdes
 |
Een prachtige foto gemaakt door Coerdes in 1921. Het voltallige politiekorps
van Baarn voor het net ingebruikgenomen politiebureau aan de Stationsweg. |
Werd geboren op 5 juni 1882 in Hilversum als zoon van Johannes Baptiste Coerdes en Catharina Johanna Voskuijl. Hij woonde de eerste jaren van zijn leven in verschillende plaatsen in het Gooi, onder andere Hilversum, Amsterdam, Naarden, Bussum en Weesp. In Weesp trouwde hij met Antonia Josephine Soto. Korte tijd woonde hij ook in Harderwijk. In 1905 werd hij kapper in Hilversum tot 1909, daarna in Bussum tot 1914. In 1914 werd hij fotograaf in Soestdijk en een jaar later vestigde hij zich als fotograaf en handelaar in ansichtkaarten in Baarn. Zijn bedrijf was gevestigd achter villa Vijverhof aan de Eemnesserweg. Het adres was Eemnesserweg 46. Johannes Hendrikus Coerdes stierf op 7 april 1947 in Utrecht. Broer Petrus Coerdes werd fotograaf. Hij vestigde zich in Amsterdam en later in Zeeland. U ziet dat naam van de moeder van Coerdes "Voskuijl" luidt. Zij is inderdaad familie van Voskuijl van warenhuis 1001 en de Hema en van fotograaf Voskuijl uit de Laanstraat. Zou Fotograaf Frederik Adolph Voskuijl de kneepjes van het vak van zijn oom Johannes Hendrikus Coerdes geleerd hebben?
Gerardus George Johannes Mattijs Frohn
 |
Carte de Vistie, gemaakt door Frohn in 1893.
Het jongetje op de foto is Theodore Louis
Giles du Quesne van Bruchem, zoon van de
zus van schilder Theo van Gogh, Elisabeth
Huberta van Gogh, die in Baarn woonde. |
Werd geboren op 30 augustus 1871 in IJsselmonde als zoon van Franciscus Johannes Frohn en Anna Sophia Jorissen. Hij woonde in zijn jeugd in IJsselmonde, Rotterdam, Purmerend, Avenhorn, Westwoud, Enkhuizen, Amsterdam en Diemen. Gerardus begint naast zijn fotografenwerk in de Laanstraat een Rijwielhandel die helaas in 1887 door het omvallen van een petroleumlamp in vlammen opgaat. Het pand wordt flink aangetast en verscheidene rijwielen en 'machineriën' gaan verloren. Gelukkig dekt de verzekering de schade. In 1889 begon hij samen met zijn broers Antonius Franciscus Josephus Frohn en Nicolaas Christiaan Frohn een fotostudio in Deventer. In 1890 komt hij samen met broer Nicolaas Christiaan weer naar Baarn om daar als fotograaf aan de slag te gaan. Broer Nicolaas vertrekt een jaar later alweer naar Den Haag. In 1891 trouwt Gerardus in Baarn met Antoinette Maria Cornelia Wamsteeker. In zijn jaren maakt Gerardus talloze foto's (Carte de Visite) van Baarnaars. In onze beeldbank zijn daar
verschillende voorbeelden van te vinden.
In de periode 1897-1901 is Gerardus nog exploitant van de wielerbaan in het Wilhelminapark. Op 7 september 1910 verongelukt Gerardus. Hij reed met zijn auto door Amsterdam. In de Roelof Hartstraat botste hij met een tramwagen. In zijn auto had hij nog twee dames en maar liefst acht kinderen bij zich. Hij kwam in volle vaart in botsing met de tram van lijn 3. Frohn werd uit de auto geslingerd tegen de tram aan en raakte levensgevaarlijk gewond aan hoofd en neus. De kinderen in de auto liepen slechts lichte kwetsuren op. De dames bleven ongedeerd terwijl ook de trambestuurder licht gewond was. Gerardus werd per rijwielbrancard overgebracht naar het Wilhelminagasthuis. Daar overleed hij aan de gevolgen van zijn verwondingen. Frohn werd overgebracht naar Baarn om op de
R.K. begraafplaats aan de Kerkstraat begraven te worden.
Berend Huisingh
 |
Een foto van Berend Huisingh, gemaakt rond 1930. Afgebeeld is het
echtpaar Cornelis Koudijs en Hendrika Bakkernes. |
Werd geboren op 14 oktober 1892 in Huizen bij Hoogeveen als zoon van Jan Huisingh en Geesje ten Kleij. Berend werkte door heel Nederland. Zo was hij fotograaf in Groningen, Middelburg, Deventer, Leeuwarden, Rotterdam en Utrecht. In 1918 trouwde hij in Baarn met Hendrikje Boer en vestigde hij zich als fotograaf en handelaar in Baarn aan de Oude Utrechtseweg 10. Hendrikje Boer was een jaar daarvoor weduwe geworden van Gerrit Hovius. Deze Gerrit was ook fotograaf. Eerst bij H.J. Rutgers in Deventer en in Baarn in dienst bij Adriaan Boer (zie boven). Berend Huisingh zou tot 1940 in Baarn blijven om daarna in Bussum als kunsthandelaar te gaan werken. Op 3 september 1960 overleed hij in Bussum.
Jozef Christiaan de Jong
 |
Een advertentie van Jozef Christiaan de Jong uit de tijd
dat hij nog in Gorinchem actief was. |
Werd op 21 januari 1888 in Leiden geboren als zoon van Johannes Cornelis Jacobus de Jong en Margaretha Hendrica Boucquaert. Voordat hij in 1934 naar Baarn komt was hij al fotograaf in Prinsenhage (tot 1909) en Gorinchem (tot 1934). In 1917 trouwt hij in Gorinchem met Trijntje Jacoba Lensen. Ook broers Bernardus Johannes Hendrikus de Jong en Eugenius Desiderius de Jong werden fotograaf, maar werden niet actief in Baarn. Jozef Christiaan woonde aan de Nicolaas Beetslaan 8 in Baarn. Hij maakte vooral portretfoto's, groepsfoto's en schoolfoto's. Op 19 februari 1975 stierf hij op 87-jarige leeftijd in Baarn.
Martinus Johannes Petrus Franciscus Kosters
 |
Een foto van Kosters, gemaakt in 1896.
Op de foto staat het echtpaar Pieter van Paridon
en Antje van Velsen afgebeeld. De foto moet in
1896 gemaakt zijn, want Peter overleed in 1896 en
fotograaf Kosters begon in 1896 in Baarn. |
Werd geboren op 21 augustus 1872 in Leiden als zoon van onderwijzer Johannes Petrus Franciscus Kosters en Francina Lozier. Martinus woonde tot 1896 in Leiden en vestigde zich daarna als fotograaf in Baarn aan Laanstraat 16. In 1902 trouwde hij in Hoorn met Bregje Sleutel. Martinus Kosters heeft in zijn loopbaan talloze Baarnaars op de gevoelige plaat vastgelegd. Met name prachtige Carte de Visites. In onze beeldbank zijn
vele voorbeelden te vinden. Martinus Kosters overleed op 9 november 1953 op 81-jarige leeftijd.
Dirk van der List
 |
Een prachtige foto van Dirk van der List. Hotel Groenegveld
aan de Amsterdamse Straatweg in Baarn |
Werd geboren op 31 maart 1883 in Gouda als zoon van Johannes Cornelis van der List en Lijsbeth Koning. Vader Johannes Cornelis is in Haarlem een succesvol fotograaf. Dirk zou in zijn voetsporen treden. Tot 1904 woont Dirk in Haarlem, daarna korte tijd in Schoterland en weer terug in Haarlem tot 1924. In 1925 woonde hij in Utrecht en daarna tot 1933 in Amsterdam. In 1933 vestigde hij zich in Baarn aan de Zandvoortlaan. Die laan heet nu Eikenweg. In Baarn heeft hij een eigen uitgeverij Saturnus en geeft ansichtkaarten uit. In die periode fotografeert hij ook veel. Tijdens de oorlog drukt hij illegaal verzetskranten en heeft hij Joodse onderduikers in huis. Hij wordt verraden en opgepakt door de Duitsers. Na een aantal weken in Amsterdam voor verhoor vastgezeten te hebben wordt hij naar Kamp Vught overgebracht en later verder naar Sachsenhausen (concentratiekamp) getransporteerd. Daar wordt Dirk ziek. Hij lijdt aan natte pleuritis en bezwijkt in het kamp aan deze ziekte. Zijn naam is vermeld op het bevrijdingsmonument aan het Stationsplein in Baarn.
De geschiedenis van Dirk van der List zullen we binnenkort uitgebreid in ons weblog behandelen. Bovendien zal RTV Baarn (lokale televisie) een programma aan hem wijden in een serie programma's ter gelegenheid van 70 jaar bevrijding in april en mei van dit jaar.
Als toegift dan nog een klein krantenartikeltje uit juni 1900. Boerderij 'De Eult' aan de Torenlaan (toen nog Pekinglaan) was net door brand verwoest. Een hobbyfotograaf kon daar foto's van maken. Tegenwoordig heeft iedereen een fototoestel in zijn telefoon en is men eerder verbaasd als er geen foto's beschikbaar zijn. Toen was het nog heel bijzonder dat van het gebeuren een foto gemaakt was. Lees zelf maar.
Voor dit artikel is het prachtige tweedelige naslagwerk 'Photographers in the Netherlands' van Steven Wachlin een waardevolle bron geweest.
 |
| Eric van der Ent |
