IJscoman en Orgelbouwer uit Baarn

Teun van de Visch

Een bezoek bij dén "Edison van Baarn'', den ijscoman­orgelbouwer Teun van de Visch, op 13 maart 1937, die na vele moeilijke jaren van voorbereiding kans zag, om in de wintermaanden geheel zelfstandig een pijp­orgel te bouwen. - Het nieuwe werk is reeds aan­gevangen. - Als 't zomer wordt gaat v. d. Visch weer ijs verkoopen.

Er is een Latijnsch spreekwoord, dat luidt: "Labor omnia vincit improbus". Gestage arbeid overwint alles. De waarheid van deze spreuk werd ons wel heel treffend bevestigd in het werk van den eenvoudigen ijsven­ter Teun van de Visch. On­danks de ook voor hem zeer moeilijke tijdsomstandigheden en ondanks het gebrek aan wetenschappelijke en kunst­zinnige scholing, heeft hij met taaie volharding gewerkt en gezwoegd al zijn vrijen tijd om dat, wat in hem leefde en woelde, vorm te geven.

Juist onder den druk van zor­gen en moeilijkheden worden de groote mannen geboren en gevormd. Want het is wer­kelijk meer dan iets alle­daagsch, als men hoort en met eigen oogen ziet, dat een ge­wone, ongeletterde ijsventer met primitieve hulpmiddelen een orgel bouwt. Wat zal er een proberen en mislukken, opnieuw aanpakken en weer teleurgesteld worden vooraf­gegaan zijn vóór hij geleide­lijk aan nader kwam tot de vervolmaking en vormgeving van zijn idee: een zelf ver­vaardigd orgel. Zeker, ook hij zal wel - evenals alle man­nen, die iets tot stand brachten - meermalen de vertwijfeling nabij geweest zijn, als zijn po­gingen telkens weer ver be­neden zijn verwachtingen ble­ven.

't Zal hem meer dan eens bang te moede zijn geworden als de laatste uit den mond gespaarde centen van het ka­rig inkomen weer niet dàt brachten, wat hij hoopte. Dàn is er moed en uithoudingsvermogen noodig om door te zetten. Dan komt 99% transpiratie, waarvoor de uitvinder Edison sprak. Maar bij dat alles mag ook de 1% inspiratie hier niet ontbreken. Een fijn en zuiver gehoor voor toon is hem eigen. De zelf­studie en "Ausdauer" hebben hem geleidelijk geheven bo­ven het niveau van het ama­teurisme, maar niettemin is hij gebleven de eenvoudige ijsventer van professie. Want Teun is een te groote nuch­terling - de zorg voor zijn huishouden brengt dat mee - om niet te weten, dat je van idealen alléén niet leven kan. Er moet ook iets op tafel ko­men. En wanneer straks de zomertijd en het warme weer aankomt, dan gaat hij weer met zijn karretje op stap, om de moegewandelde en verhitte menschen te laven à raison van 3, 5 en 10 cent.



het eenvoudige werkplaatsje

Teun met zijn zelfgemaakte draaibank



Reeds tien jaren is Teun bezig met zijn omvangrijke studie doch eerst sinds de laatste drie jaren heeft hij gewerkt aan het eigenlijke orgel zelf. Achteraf is dit alles heel aardig en interessant, maar wat heeft dat een inspanning gekost om b.v. zelf met kleine beiteltjes een tapsleuf in een rond asje te hakken en om dat schrapstaal af te zagen en te vijlen tot een cirkelzaag. Slechts een sterke liefde voor zijn levenswerk kon hem den moed geven om door te zetten. En het resultaat is een fraai en klankvol orgel met 400 houten en metalen pijpen. Het orgel heeft afmetingen van l.50 M. breed pij een hoogte van 2.25 M. Het instrument werkt pneumatisch. Om alle registers open te zetten zou het noodig zijn, de trapbewe­ging door een ¼ P.K. motor te doen vervangen. Het orgel, dat de heer van de Visch nu zoo ongeveer klaar heeft, is een 6 ½ spel orgel met elf registers. 't Is een lust om de mooie ordelijke ja kunst­zinnige opstelling der vele orgelpijpen en hun vele aan­sluitingen te bewonderen. Want hoewel hier de utiliteit maatgevend was, is juist door dien logischen opbouw iets schoons tot stand gebracht. Ook het uiterlijk van het or­gel is een lust voor het oog. Zeer velen hebben in de laat­ste weken den heer v.d. Visch bezocht en hebben zich over deze prestatie verbaasd. Van de Visch gaat nog lang niet op zijn lauweren rusten. Zijn scheppingsdrang heeft hem al weer een begin doen maken aan een nieuw en grooter orgel. De eerste houten pijpen daarvoor liggen reeds klaar. wanneer straks, hopelijk spoedig, 't orgel een kooper zal vinden en het eenvoudige huisje aan de Elisabethstraat no. 39 te Baarn zal verlaten, dan zal van de Visch ervan "Partir cést moourir un peu", maar hij zal dan ook in 't werk van 't nieuwe orgel den troost vinden, om deze moeite te boven te komen, hij zal in het nieuwe werk zijn nieuwe ideaal hebben.



de voorkant van het orgel

 

Teun als ijscoman

  





Leen Bakker

Geplaatst door L.J.A.Bakker

http://ljabakker.magix.net/website

 http://knipselsuitkranten.nl


http://www.grijsvuur.nl

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter