vrijdag 24 juli 2020

Roken op Baarnse scholen



rokende jongeren
Als je zo vaak oude krantenberichten leest als ik, dan kom je nog wel eens wat vreemde berichten tegen. Op onze site zijn al verschillende van dat soort vreemde krantenberichten de revue gepasseerd, zoals: Baarnaar verdronken in een emmer water en Ierse persfotograaf op zoek naar muizen-etende Baarnaars of wat dacht u van Baarnse politieagent met een wel heel korte carrière.

Onlangs stuitte ik op een bericht uit de Gooi- en Eemlander van 22 november 1913 waar ik toch wel even stil van werd. Natuurlijk weet ik wel dat over roken vroeger minder moeilijk gedaan werd dan tegenwoordig. Sterker nog, aanvankelijk werd roken ook ingezet als geneesmiddel. Zo werd het gebruikt tegen verkoudheid, astma, reuma, koorts, slangenbeten, zweren en zelfs syfilis. Ik heb wel advertenties gezien waarin het roken gestimuleerd werd omdat dat het vastzittende slijm zo lekker losmaakte en dat zo eenvoudig opgehoest kon worden. Tijden veranderen dat blijkt maar weer eens.

Ik zijn verschillende foto’s van Willem de Ruiter (1915-2002), waar hij als jonge knaap van nog geen zestien jaar oud, rokend op staat. Over roken werd dus gemakkelijker gedacht dan tegenwoordig, dat is duidelijk, maar dit krantenbericht uit 1913 schudde mij wel even wakker. 

Een plaatselijke commissie van schooltoezicht in Baarn liet op de Baarnse scholen onderzoeken hoe het zit met het rookgedrag van kinderen op negen Baarnse scholen. In het krantenartikel wordt uit de doeken gedaan wat de uitkomsten van het onderzoek zijn.
Op bijna alle negen scholen in Baarn wordt door kinderen gerookt. Van de 774 mannelijke leerlingen is wel eens gerookt of wordt gerookt door 260 leerlingen. Dat is dus een derde van de mannelijke leerlingen! Er wordt ook een opsplitsing naar leeftijd gemaakt:
1e leerjaar: 6 à 7 jaar oud: 14 leerlingen
2e leerjaar: 7 à 8 jaar oud: 20 leerlingen
3e leerjaar: 8 à 9 jaar oud: 36 leerlingen
4e leerjaar: 9 à 10 jaar oud: 54 leerlingen
5e leerjaar: 10 à 11 jaar oud: 65 leerlingen
6e leerjaar: 11 à 12 jaar oud: 65 leerlingen

In het 5e en 6e leerjaar blijkt het percentage onder de jongens zelfs rond de 50% rokers te liggen. We spreken hier dus over kinderen van 12 jaar en jonger. Ik vind dat schokkend. Wist u dat dat zo was? In het artikel wordt verder ingegaan op de wijze waarop de Prinses Julianaschool maatregelen neemt tegen het roken van kinderen.  Zij zenden een ‘circulaire’ aan de ouders van de betrokken jongeren met de waarschuwing dat hun kind rookt. De commissie van onderzoek beveelt die wijze van maatregelen nemen ook aan bij andere scholen hoewel zij de wijze van bestrijding op de scholen vrij wenst te laten. Men hoopt dat het roken op scholen zodoende binnenkort niet meer voorkomt, zodat het ook niet nodig zal zijn een wettelijk verbod voor roken door kinderen uit te vaardigen. In het artikel wordt overigens alleen gesproken over roken door jongens. Hoe het met de meisjes zat weet ik niet, maar ik stel me zo voor dat het roken door meisjes in die tijd vrijwel niet gedaan werd.

Het krantenartikel is nu dus 107 jaar oud. Gelukkig is er intussen veel veranderd.  Tijd voor de laatste rokers voor een goed voornemen voor het nieuwe jaar? Probeer te stoppen met roken, al is het maar om een goed voorbeeld te geven aan onze kinderen. 

Geplaatst door L.J.A.Bakker

http://www.grijsvuur.nl

e-mail: bakker.groenegraf@gmail.com



maandag 20 juli 2020

Bakker Gros en familie uit de "Steeg van Nagel"

door John Kappers



In onze rubriek verwelkomen wij gastschrijver John Kappers die ons trakteert op een prachtig verhaal over de Baarnse familie Gros. John is vrijwel vanaf de oprichting actief als vrijwilliger bij Groenegraf.nl

Veel oudere Baarnaars zullen hem nog wel kennen, bakker Gros bij  de Burgerlijke Stand ingeschreven als Johan Pieter Gros. Hij is de laatste Johan Pieter uit een stamreeks van vier Johan Pieters. Johan werd geboren in Baarn op 18 januari 1902, op het adres Laanstraat 82. In zijn werkzame leven was hij banketbakker. 

Johan Pieter Gros sr. en zijn vrouw Barendina (Dini) Dirksen
(Coll. Sandra Fansen)
De eerste Johan Pieter (*1798 †1872) is chef-kok geweest van koning Willem I. Na het overlijden van zijn vorst in 1836 begon hij een “koksaffaire” (cateringbedrijf met uitschuiftafel) in ’s Gravenhage. Een kok met literaire aspiraties: hij herschreef het in zijn tijd uiterst populaire kookboek “De hedendaagsche kookkunst” van Maria Haezebroek in 1852 en voorzag het van handleidingen en tafel-menu’s.

Het ouderlijk huis van bakker Gros stond in een stuk nu verdwenen oud Baarn:  de steeg vanaf de Laanstraat naar wat sinds 1969 het parkeerterrein aan de Laanstraat, het huidige Laanplein, is. Heeft u gewinkeld in de Laanstraat en uw fiets of auto geparkeerd op het Laanplein dan loopt u door het laatste stukje dat is overgebleven van deze steeg. De steeg (Laanstraat 72-88),  in de Baarnse volksmond ook wel reet geheten, werd afwisselend vernoemd naar bedrijven die er gevestigd waren.


De steeg van Nagel gezien vanaf de Laanstraat. 1e woonhuis rechts is de woning van kleermaker E. Nagel.
(Coll. Historische Kirng Baerne)

De meest voorkomende was die van “Steeg van Nagel’’  naar Evert Nagel, de kleermaker (*1887 Baarn †1981 ), die zijn beroep uitoefende op nr. 72. Hij woonde hier van 1913 tot 1968. Zijn huis was het eerste huis na het pand waar nu de Lincherie, Laanstraat 70, is gevestigd. Maar ook de naam van L. Vink (*1871 †1950),  manufacturier op diezelfde hoek met de Laanstraat ( later De Magneet nu Lincherie) werd met zijn naam aan de steeg verbonden. De tuin van Nagel grensde aan de tuin van banketbakkerij Wijers, Laanstraat 68. De alom gekende ‘’wasbaas” G. Andriesse woonde op nr. 86 en had zijn wasserij op no. 84. Dit gebouw is ook nog pakhuis geweest van kruidenier G. Kuijken uit de Laanstraat en werkplaats van het loodgietersbedrijf J. Timmer.

De steeg gezien vanaf de Eemnesserweg. Het hoekhuis van het rechter witte woonblok met plat dak was dat van
 Laanstraat nr. 80 met daarnaast nr. 82, de woningen van de familie Gros. Rechts de schoorsteen van
Stoomwasscherij G. Andriesse (voorheen P. de Weijer)
(Coll. Historische Kring Baerne)

Villa Hoogerwerf, Wilhelminalaan 5
(Foto: dewervenmeursing.nl)
Johan Pieter Gros sr., vader van de banketbakker,  (*1871 Wageningen †1937 Baarn) was butler - tuinbaas op villa Hoogerwerf aan de Wilhelminalaan, in dienst bij dokter A. J. A. Thomas.
In 1896 kwam de dokter vanuit Renkum naar Baarn en vestigde zich in de sinds lang verdwenen villa Nova aan het Stationsplein. Naast arts was hij o.a. ook wethouder en waarnemend Burgemeester voor burgemeester Rutgers van Rozenburg.  Aangezien villa Nova hem wat te groot werd toen zijn kinderen het huis uit gingen is hij  in 1920 naar Villa Hoogerwerf, Wilhelminalaan nr. 5 verhuisd. Een mooi eigentijds staaltje van ‘kleiner gaan wonen’. Villa Hoogerwerf is gebouwd in 1905 voor Jeannette Meursing (*1856 Amsterdam †1919 Baarn) dochter van de bekende scheepsmagnaat, ook in het Baarnse geen onbekende, en weduwe van Joseph Aloijsius Herman Kirchner (*1852 Leer, Duitsland †1893 Baarn) een vroeg gepensioneerde kapitein in het Nederlands Oost Indisch leger.
Het vermoeden is dat Johan Pieter al in Renkum in dienst was bij Dr. Thomas en zijn baas naar Baarn is gevolgd. Johan Pieter Gros Sr. komt uit een Haagse familie en is in 1896 getrouwd  in Dubbeldam met Barendina Dirksen (*1871 Opheusden †1932 Baarn). Na hun huwelijk in 1896 verhuisden zij naar Baarn, woonden in Laanstraat 82 en kregen daar 4 kinderen: Johan Pieter (*1897  Baarn †1898 ), Willem Johan Pieter  (*1899 Baarn †1968 Heelsum), Johan Pieter (*1902 Baarn †1977)  en Barendina Gerritje Luitje (*1907 Baarn †1979).

Willem Johan Pieter (Wim):  machinetekenaar van beroep en trouwde in  1929 in Baarn Louisa Antonia Johanna Wesseling (*1897 Arnhem †1976 Heelsum). Hij werd hoofdwerktuigkundige en chef van de tekenkamer bij van Gelder & Zonen Papierfabrieken te Amsterdam. Voor zijn maatschappelijke verdiensten werd hij in 1956 gedecoreerd met de Orde van Oranje Nassau in Goud.
Barendina Gerritje Luitje (Zus): bleef ongehuwd, was naaister en maakte kleding op bestelling. Zij woonde eerst in bij haar ouders en later bij haar broer Johan Pieter. Zij had haar naaiatelier in een los van het woonhuis staande ruimte achter Laanstraat 82. Zij keek vanuit haar atelier uit op een kleurrijk veld met prachtige dahlia’s, nu Laanplein. Zij werd door de familie tante Zus genoemd.

Twee zussen van Johan Pieter Gros sr. woonden op nr. 80, Everdina Antonia (*1875 Hemmen †1958 Baarn)  en Christina (*1877 Hemmen †1946 Wageningen). Christina trouwde in 1924 met de weduwnaar Hendrik Gijsbertsen  uit Wageningen en vertrok. Everdina Antonia trouwde in 1922 met Hendrik Sandtmann (*1876 ’s Gravenhage †1952 Baarn). Zij bleven op nr. 80 wonen. Nadat haar tante, de weduwe Everdina Antonia Sandtmann-Gros, was overleden heeft Zus nr. 80 overgenomen.

Haar broer Johan Pieter trouwde in Amersfoort met Cilia Papenhuijzen (*1896 Hoogblokland †1975 Baarn). Zij  kregen een dochter: Barendina (Dini) vernoemd naar haar grootmoeder (*1927 Baarn †2016 Baarn). Barendina was gehuwd met Louis Fransen (*1919 †2011). Johan Pieter jr. had een banketbakkersfabriekje in Hilversum.

De nieuwe bakfiets van bakker Adrianus van de Meeberg voor bakkerij “De Zeeuw”, Zandvoortweg 210. Mogelijk is het zijn vrouw Willemina Hendrika Baan die erbij staat. Het is inmiddels een woonhuis, de prachtige ronde raampjes boven de etalage zijn behouden gebleven.
(Coll. Sandra Fransen)

Eind jaren dertig ging het niet goed met zijn bedrijf en heeft hij zijn trots, mede ook i.v.m. de ophanden zijnde mobilisatie, op moeten geven. Sindsdien heeft hij altijd in loondienst gewerkt. Op 1 april 1940 trad hij in dienst bij bakker  A. van de Meeberg (*1888 Klundert †1963 Baarn) in diens Brood- en Banketbakkerij “De Zeeuw” aan de Zandvoortweg  nr. 210. Van de Meeberg nam de zaak ca. 1938 over van bakker A. Smithuis die daar 3 jaar zijn vak uitoefende. De naam van zijn bakkerszaak was: Luxe Brood-, Beschuit- en Banketbakkerij “Gouden Graan”. De eerste bakker op dat adres was bakker J. de Haan. De bakkerij is gebouwd rond 1935, dus die heeft daar maar heel kort gezeten.

Johan Pieter Gros op de oude bakfiets van bakker van de Meeberg, inmiddels bakker Bartel Gaasenbeek,
aan de Emmalaan bij de Wilhelminavijver in 1952
(Coll. Sandra Fansen)



In 1951 werd de bakkerij overgenomen door Bartel Gaasenbeek (*1918 Krommenie †1990 Baarn) en zijn vrouw Maria Adriana Plender (*1921 Nunspeet †2013 Baarn). Bartel was tevens secretaris van de Baarnse Bakkers Patroons Vereniging.


Een wintertafereeltje. Johan Pieter Gros met 2 kinderen op de bakfiets
van bakker Bartel Gaasenbeek. De kinderen zijn onbekend.
Wie herkent zichzelf of kent deze kinderen?
(Coll. Sandra Fransen)


Dat de bakfiets een geliefd object was voor kinderen blijkt wel. Hier op de Krugerlaan met links de prachtige villa op nr. 12, ooit pension Gruno met achterin de villa aan Steijnlaan nr. 8, het vroegere Bondshuis voor de Gereformeerde Vrouwenbond. Ook deze kinderen zijn onbekend. Wie herkent zichzelf of kent deze kinderen?
(Coll. Sandra Fransen)

Johan Pieter bleef in de bakkerij werken en kreeg  in 1965 een receptie in “Astoria” aan de Oranjestraat aangeboden vanwege zijn 25-jarig dienstjubileum. Van zijn vaste klanten waar hij al die jaren trouw aan de deur kwam in onder meer de Componistenbuurt  en de Transvaalwijk (de berg op trappen!) kreeg hij een Rijnreis aangeboden. Een van zijn klanten, de hr. Blacquière uit de Mozartlaan, had berekend dat Gros in die 25 jaar meer dan 1.700.000 (!) keer op een deurbel heeft gedrukt. Hij was altijd even opgeruimd en vriendelijk voor al zijn klanten.
Na zijn pensionering werkte Johan Pieter nog  enkele dagen per week bij bakker L. van Dijk aan de Turfstraat 32. Parttime zouden we nu zeggen.

Johan Pieter Gros en zijn vrouw Cilia voor hun huisje
aan de Troelstralaan nr. 28 in 1972
(Coll. Sandra Fransen)
Toen de “Steeg van Nagel” in 1968 gesloopt werd kregen Johan Pieter en Zus beiden een huisje toegewezen aan de Troelstralaan. Zus nr. 22 en  haar broer nr. 28. Opnieuw dicht bij elkaar.

Met dank aan:  Sandra en Marion Fransen.



Dit verhaal verscheen op maandag 20 juli 2020 in de Baarnsche Courant  in de rubriek

  ’Vandaag is morgen alweer gisteren (bruggetjes naar vroeger)’

Deze rubriek is een samenwerking tussen de Historische Kring Baerne en Groenegraf.nl    

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op.
 Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter

Geïnspireerd geraakt door onze oud Baarn-verhalen? 

Kom in actie en deel ook uw herinneringen op Groenegraf.nl.

vrijdag 17 juli 2020

Hermanus Kroon, 50 jaar lid van Crescendo

Hoe vaak komt het nog voor dat iemand vijftig jaar lid is van een vereniging. Volgens mij word je tegenwoordig gelijk geridderd als dat gebeurt. Bij de familie Van de Bunt werden de dozen met oude foto's van zolder gehaald en daar kwam dit prentje tussen de oude foto's tevoorschijn.




Of deze meneer Kroon geridderd is weet ik niet, maar vast staat dat het gevierd is. Op 27 november 1948 werd in de Baarnse Sociëteit aan de Leestraat in Baarn een feestje gegeven om dit heuglijke feit te vieren. Zou daarbij ook dit Crescendo lied gezongen zijn? Vast wel! De muziek voor dat lied werd geschreven door Jo Koops en H. Bakkernes, de tekst was van N. van Zijst. Het was geschreven ter gelegenheid van het vijftig jarig bestaan van de vereniging. Dat werd, vanwege de oorlog, pas eind 1945 gevierd.

Jan Hendrik van Dapperen
Dirigent Crescendo
Met de hulp van onze vrijwilliger Henk Kroon, overigens geen familie van deze meneer Kroon, hebben we kunnen achterhalen wie deze heer H. Kroon precies is. Het gaat hier om Hermanus Kroon, geboren in Baarn op 17 juni 1879 in Baarn, zoon van Cornelis Kroon en Gerretje Klinkenberg. Hermanus was kleermaker aan de Veldheimweg. Hij is in 1903 getrouwd met Carolina Louisa van Buuren en kreeg (voor zover ons bekend) vier kinderen: Gerritje, Johanna Hendrika Cornelia, Johanna en Cornelis (Cees) Kroon. Van de laatste weten we dat hij ook actief was bij Crescendo. In het adresboek van 1948, het jaar dat vader Hermanus jubileerde, staat hij vermeld als commissaris van Crescendo.

Als Hermanus Kroon in 1948 vijftig jaar lid was, dan is hij dus in 1898 lid geworden. Hij was toen 19 jaar oud. Fanfare Crescendo is in 1894 opgericht. Hermanus was er dus bijna vanaf het begin bij. De eerste dirigent, Jan Hendrik van Dapperen (1865-1948) zou het dirigeerstokje tot 1937 blijven zwaaien. Een groot gedeelte van de tijd dat Hermanus lid was.

Op onderstaande foto's gemaakt door de Baarnse fotograaf Adriaan Boer, begin vorige eeuw, is Fanfare Crescendo te zien tijdens een prachtige optocht door Baarn. De foto's moeten begin vorige eeuw gemaakt zijn. Mogelijk is Hermanus Kroon ook een van de muzikanten op het rijk versierde rijtuig.



In 1921 werd in het Pekingbos een concours gehouden, nog ter gelegenheid van het 25 jarig bestaan van Crescendo in 1919. In het kritisch verslag werd Herman Kroon bejubeld. "De kleine trom heeft een prachtige roffel", zo was er te lezen. De bespeler van die kleine trom was in die tijd, u raadt het al, Herman Kroon.

De 'oudgedienden' van Crescendo, foto uit het boekje '1894-1969 Driekwart eeuw Crescendo'

De laatste rustplaats van Hermanus Kroon en
zijn echtgenote.













Hermanus Kroon, onze jubilaris, stierf in 1964. Als hij tot het eind toe lid geweest is, dan is hij dus 66 jaar lid geweest. Of hij inderdaad lid is gebleven, weet ik niet. Misschien dat oudere leden van de huidige vereniging Crescendo dat kunnen vertellen. Hermanus werd begraven op de nieuwe algemene begraafplaats aan de Wijkamplaan. Hij werd 85 jaar oud. En nu weer 56 jaar later, schrijven we een stukje over hem. Gewoon door een leuk prentje, gevonden in een doos met oude foto's. En... Crescendo bestaat nog steeds! Al meer dan 126 jaar!

Met dank aan Wil en Gijs van de Bunt voor het jubileum-prentje van Hermanus Kroon.


Geplaatst door L.J.A.Bakker

http://www.grijsvuur.nl

e-mail: bakker.groenegraf@gmail.com

zaterdag 11 juli 2020

Boek Baarnsche Boeren & Families BIJNA UITVERKOCHT.

Boek Baarnsche Boeren & Families BIJNA UITVERKOCHT.

Er zijn nog 10 boeken beschikbaar.
Wie een boek besteld en betaald heeft krijgt gegarandeerd het boek.
Wilt u verzekerd zijn van een boek dan kan dit maar op één manier t.w.:
Door een bedrag, voor 1 juli 2020, van € 22,50 over te maken op bankrekeningnummer NL56 RABO 0351 2427 40 t.n.v. J. K. Tupker, voorzien van adres en e-mailadres.
Verzenden kan ook. De kosten voor het boek en het verzenden bedragen € 30,50. Het boek wordt dan verzonden in een speciale kartonnenverpakking. Indien u dit bedrag overmaakt op bankrekeningnummer NL56 RABO 0351 2427 40 t.n.v. J. K. Tupker, voorzien van adres en e-mailadres verzorgen wij de rest.

Het boek wordt in augustus gedrukt en in oktober uitgegeven. Iedereen die een boek besteld en betaald heeft voor 1 juli 2020 krijgt in augustus een bericht waar en wanneer het boek, in oktober, is af te halen bij Hoeve Ravenstein. Ravensteinselaan 3 te Baarn.



Nadere informatie over het boek kunt u verkrijgen door te e-mailen naar: bakker.groenegraf@gmail.com