Zoekplaatje in Baarn

1: Wat was de naam van deze Burgemeester van Baarn?

U kunt hierop reageren via het sturen van een briefje naar:

Stichting Groenegraf.nl

T.a.v. Baarnsch Geheugen

Marisstraat 4

3741 SK BAARN

Of stuur een e-mail naar : bakker.groenegraf@gmail.com

Onder de goede inzenders verloten we het boek “Waarom Redden; de mens achter de brandweer van Baarn". Dit boek is geschreven door Maartje Hormes en Leen Bakker en uitgegeven door de personeelsvereniging van Brandweer Baarn in 2007.

Daarnaast ontvangt de winnaar ook nog een fles wijn voorzien van een ansichtkaart uit Baarn, beschikbaar gesteld door Mitra Baarn – Van der Steeg Laanstraat 72, 3743 BH Baarn, tel: 035-5426063.

 Begraafplaats Baarn

Tot in de negentiende eeuw begroeven de mensen hun doden in de kerk of op het kerkhof eromheen. De rijken lieten zich in de kerk en liefst zo dicht mogelijk bij het altaar begraven. Omdat de kerkvloeren nogal eens scheurden en verzakten, waardoor er in de kerk een penetrante lucht van ontbinding ontstond - hier komt de uitdrukking 'rijke stinkerd' vandaan - besloot men uit hygiënische overwegingen voortaan buiten de bebouwde kom te begraven. De gemeenten waren niet enthousiast, want het aanleggen van een begraafplaats was kostbaar. Ook de kerken zagen door deze maatregel een groot deel van hun inkomsten verdwijnen.

De oude begraafplaats aan de Berkenweg te Baarn

De oude begraafplaats aan de Berkenweg

In een raadsvergadering van 1 februari 1828 wees burgemeester Frans Pen op de gevolgen voor Baarn van een Koninklijk Besluit van 24 mei 1825, waardoor het begraven in kerken niet meer was toegestaan. 'Steden, Dorpen en Vlekken van meer dan Duizend zielen' moesten hun doden vanaf 1 januari 1829 buiten de bebouwde kom ter aarde bestellen. Aangezien Baarn op dat moment 1316 zielen telde, moest er dus een begraafplaats worden aangelegd. De totale kosten van grond en aanleg, inclusief de stenen muur, bedroegen 2400 gulden. De oude algemene begraafplaats aan de Berkenweg/Acacialaan werd in 1828 aangelegd. De begraafplaats is nog steeds te vinden tussen Berkenweg / Acacialaan en Eemnesserweg. Ten tijde van de aanleg van de begraafplaats heette de Berkenweg nog Verlengde Dalweg en de Acacialaan Kerkhoflaan. Niet vanwege deze begraafplaats, maar vanwege de katholieke begraafplaats aan de andere kant van de laan (bij de Zandvoortweg). Deze begraafplaats is reeds lang verdwenen. In 1920 werd de naam van de Kerkhoflaan gewijzigd in Acacialaan. 

Een paar duizend Baarnse inwoners vonden tussen 1828 en 1975 hun laatste rustplaats op de oude algemene begraafplaats. De ingang was destijds aan de kant van de begraafplaats, maar door de bouw van het politiebureau en de brandweerkazerne naast de begraafplaats is de ingang verplaatst naar de Berkenweg. De begraafplaats is oorspronkelijk aangelegd met een slingerend middenpad over een gazon, voorzien van randbeplanting, bestaande uit liguster- en taxushagen. Door ruimtegebrek was het nodig om in 1919 een nieuwe begraafplaats te openen aan de Wijkamplaan. Vanaf die tijd werden de meeste Baarnaars op de nieuwe begraafplaats begraven, maar ook werd er nog regelmatig op de oude begraafplaats begraven. De laatste begrafenis op de oude begraafplaats vond plaats in 1974. In 1986 lag de begraafplaats er volledig verwaarloosd bij en besloot de gemeente om over te gaan tot sanering van de begraafplaats. Ongeveer 500 grafmonumenten (vooral van huurgraven) werden weggehaald. De graven zelf zijn er nog. Op 1 januari 1987 werd de begraafplaats definitief gesloten. 

Waarschijnlijk is in die tijd ook het baarhuis  gesloopt..

Op grond van de Wet op de Lijkbezorging moet een begraafplaats gedurende tien jaar na sluiting onaangeroerd blijven, dat was dus tot 1997. Daarna mag de grond voor bezaaiing of beplanting worden gebruikt, mits men niet meer dan vijftig centimeter diep graaft. Deze bepaling geldt tot dertig jaar na de sluitingsdatum, dus voor onze begraafplaats tot 2017. Verder moeten eigen graven, die behoorlijk onderhouden worden, onaangeroerd worden gelaten.

 Baarnsche Villa'

Aan de rand van Baarn ligt de Emmalaan: een brede laan met in het midden een langgerekte vijver. Aan beide kanten staan rijen bomen die de huizen aan de overkant grotendeels aan het zicht onttrekken. Midden in de vijver is een fontein te zien en daarachter, tussen de bomen door, een grote oude villa met een spits torentje, een rijksmonument. In de straat staan meer van dit soort villa’s, een aantal daarvan is omheind met monumentaal hekwerk. Een straat als de Emmalaan is er een zoals Baarn er vele kent.

Tot laat in de negentiende eeuw was Baarn een klein boerendorp, maar dat veranderde in 1874 met de komst van het treinstation aan de spoorlijn tussen Amsterdam en Amersfoort. Hierdoor werd Baarn veel beter bereikbaar. Vooral welgestelde Amsterdammers hadden interesse in een zomerhuis in de mooie omgeving. Later bleven deze mensen zelfs het hele jaar in Baarn wonen. Baarn transformeerde van boerendorp tot villapark.

VILLAPARKEN 

Omdat er zoveel interesse was om in Baarn te wonen, begonnen projectontwikkelaars aan het einde van de negentiende eeuw met de aanleg van villaparken. Kenmerkend daarvoor zijn de grote villa’s op ruime percelen met daartussen gebogen lanen. Er was veel concurrentie tussen projectontwikkelaars. Ze probeerden hun park het meest aantrekkelijk te maken. Zo pakte men in het Wilhelminapark uit met een langgerekte vijver en in het Prins Hendrikpark werd een sanatorium aangelegd. Veel van de toekomstige bewoners huurden bekende architecten in voor het ontwerpen van hun villa’s. Baarn telt vier villaparken. De eerste werd in opdracht van Prins Hendrik aangelegd. Dat werd het Amaliapark, tussen het station en het centrum. Dit plantsoen, dat reizigers die met de trein aankwamen in Baarn, direct zagen, zou een visitekaartje voor Baarn zijn. Daarna werden het Prins Hendrikpark, het Wilhelminapark en het Emmapark aangelegd in het westen van Baarn.

TE KOOP

 Het aanleggen van villaparken kon veel geld opleveren, dus werden de parken snel na elkaar gebouwd. Hierdoor was er aan het einde van de negentiende eeuw zelfs sprake van een overproductie van percelen voor villa’s. De exploitatie van het laatste park, het Emmapark, ging vooral heel moeizaam en dit park was pas in de jaren zestig volgebouwd. Een aantal lege percelen in de villaparken werden dan ook in de loop van de twintigste eeuw gesplitst en delen van de tuinen van de grote villa’s werden verkaveld om hier kleinere villa’s neer te zetten. Ook werden er een aantal moderne appartementencomplexen neergezet. Villa’s werden voor een steeds kleinere groep betaalbaar en de eigenaren begonnen de woningbouw steeds minder te domineren in de loop van de twintigste eeuw. Veel villa’s kwamen leeg te staan.

Vooral in het Amaliapark werden veel villa's afgebroken. In alle parken kregen woningen ook andere functies, zoals kantoorruimte. Nog steeds is echter overal het ruime stratenpatroon goed herkenbaar en een groot deel van de villaparken is dan ook in 2011 aangewezen als rijks beschermd dorpsgezicht.

In 2018 is door RAAP en het Monumenten Advies Bureau het cultureel erfgoed van de gemeente Baarn geïnventariseerd voor het maken van een cultuurhistorische waardenkaart. Dit verhaal is gebaseerd op informatie uit dat onderzoek. De afgebeelde villa is 1 van de bijzonder mooie villa's die Baarn rijk is.

Wilt u uw herinneringen delen? U kunt hierop reageren via internet: www.geheugen.groenegraf.nl, of stuur een e-mail naar: bakker.groenegraf@gmail.com. Heeft u geen internet? Stuur een briefje aan:

Stichting Groenegraf.nl
T.a.v. Baarnsch Geheugen
Marisstraat 4 3741 SK BAARN

 

 Antwoord vorige week: Wim Velthuizen

(In 2017 geschreven door Wim Velthuizen)

Oorlogsdreiging

Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) hadden enkele landen, waaronder Nederland en Zwitserland een neutrale status. Die landen hadden niets te duchten van het oorlogsgeweld. Dat geluk was ons land helaas niet beschoren in de Tweede Wereldoorlog. Nadat Adolf Hitler (1889-1945) in 1933 rijkskanselier werd, ontstond er oorlogsdreiging in Europa. In 1938 werd Oostenrijk geannexeerd. Een jaar later viel Duitsland Polen aan. In april 1940 troffen Noorwegen en Denemarken het zelfde lot. Wat zou er met ons land gebeuren? 

Toen kwam de onvermijdelijke mobilisatie: mannen moesten in militaire dienst komen om in geval van oorlog het land te verdedigen. Baarn, met in die tijd ongeveer 13.000 inwoners, was een verdedigingspunt in de Grebbelinie van de Neder-Rijn bij de Grebbeberg via de Eem tot de vroegere Zuiderzee, het huidige Gooimeer. De polder aan de oostkant van de Eem zou onder water gezet worden. Deze ‘Bunschoterkom’ liep via Hoogland tot Amersfoort. In Hoogland zouden burgers en boeren met vee en al naar Volendam moeten evacueren in geval van oorlog. Bunschoters en Spakenburgers zouden per boot naar Enkhuizen varen. Een deel van de Soesters moest per trein naar Hoogkarspel en dorpen in de omgeving zoals Lutjebroek. Daar waren toen nog nooit zo veel mensen van buiten dat dorp geweest. Baarnaars zouden in Laren, Blaricum en Huizen worden ondergebracht. 

De Eembrug aan de Bisschopsweg bij Baarn was de enige brug in de Oost-West verbinding over de Eem tussen Amersfoort en het toenmalige IJsselmeer. Om een beter schootsveld te hebben, werden enkele boerderijen aan het Zuidereind platgebrand. De steen ‘de rijzende leeuw’ op de rechter afbeelding geeft nu nog aan waar een boerderij werd platgebrand. 

De mobilisatie verliep vlot: vanaf het najaar van 1939 vonden de soldaten, die hier de Grebbelinie moesten verdedigen, onderdak in scholen en gebouwen zoals Huize Peking aan de Torenlaan. Het café “Onder de Linden” in de Hoofdstraat werd hun kantine; een situatie die nog maanden zou duren. Thans is daar de Miedemahof. 

Inmiddels verschenen bonnenboekjes en kwam er een ‘suikerbieten en erwtenbeschikking’. Geruchten dat Nederland in oorlog met Duitsland zou komen werden sterker. 

En dan … In de vroege ochtend van 10 mei 1940 worden veel Baarnaars wakker van het geronk van honderden overkomende vliegtuigen. Niemand beseft dat ze vliegvelden in het westen gaan bombarderen en parachutisten gaan afwerpen. Niemand weet dan nog dat de Duitsers die nacht de Maas in Limburg al zijn overgetrokken en ook in het noorden zijn binnengevallen. In Baarn klinken alarmsignalen. Zou het dan toch echt oorlog worden? Gehaast nemen de militairen hun posities in langs de Eem; het is dan nog geen zes uur.

Het boek is te bestellen via e-mail bij het Baarnsch Geheugen via: bakker.groenegraf@gmail.com voor 19,50 euro exclusief verzendkosten (5,95 euro). In Baarn wordt het gratis bezorgd. Het bedrag kan worden overgemaakt op NL70 KNAB 0725 0657 88 t.n.v. Stichting Groenegraf.

Het boek is daarnaast te koop bij de Bruna in de Laanstraat 32 in Baarn.

De winnaar is: Corna Bavinck uit Baarn

 Zoekplaatje in Baarn

1: Wie  heeft het boek Baarn in de Tweede Wereldoorlog ,,,,,,, terugblik geschreven?

U kunt hierop reageren via het sturen van een briefje aan: 

Stichting Groenegraf.nl

T.a.v. Baarnsch Geheugen
Marisstraat 4
3741 SK BAARN

of stuur een e-mail naar: bakker.groenegraf@gmail.com. 

Onder de goede inzenders verloten we het boek "Baarn in de Tweede wereldoorlog ……..terugblik". Dit boek is geschreven door ....... en uitgegeven door de stichting Groenegraf.nl

Daarnaast ontvangt de winnaar ook nog een en een fles wijn voorzien van een ansichtkaart uit Baarn, beschikbaar gesteld door Mitra Baarn - Van de Steeg Laanstraat 72, 3743 BH Baarn tel; 035-5426063.