door Ed Vermeulen
 |
| Koopvaardijkapitein Gerardus Schmidt (1873-1946), foto 1908. (Coll. Fam. archief Schmidt) |
 |
| Muzikaal entertainer Peter Schmidt (Coll. Fam. archief Schmidt) |
 |
| Adresboek 1948 |
 |
| Stuurman G.H.V. Egbertus A.M. Parmentier (1899-1962) (Coll. Fam. archief Parmentier) |
 |
| Sloop huis Parmentier, Leestraat 16 (Coll. Hist. Kring Baerne) |
 |
| Familiegraf Parmentier (Coll. Groenegraf.nl) |
 |
| Jan Boon (Tjalie Robinson) en kleindochter Vivian Boon, Den Haag 1974. Cover Moesson april 2021. |
Moesson: Hét Indisch Maandblad. In 1964 trouwde ik met een op Java geboren Indisch meisje. Een meer dan goede reden om al enkele tientallen jaren geabonneerd zijn op ’Moesson Hét Indische Maandblad’, opgericht in 1956 door de bekende Indische auteur Tjalie Robinson oftewel Vincent Mahieu, beiden pseudoniemen voor Jan Johannes Theodorus Boon (Nijmegen 1911-Den Haag 1974). Het blad viert inmiddels haar vijfenzestigjarige bestaan! Een prestatie van jewelste. Begonnen onder de naam ’Onze Brug’, daarna ’Tong Tong’, verbindt ’Moesson’ Indisch Nederland en zij die aan de zijlijn staan van het Indische leven, zoals ikzelf.
 |
| Gezin Cornelis Boon, echtgenote Fela Robinson met baby Lies, Fela’s moeder Sanmirah, Alex (l), Cornelis (Kees) en Jan (Tjalie) rechts. Overigen familieleden Fela. (Coll. I4E) |
Nu hoor ik u denken, Baarn: hoe dan? Het zit zo: Tjalies vader, KNIL sergeant Cornelis Boon, was een geboren Baarnaar (3-2-1885), in Indië getrouwd met een Indische dame: Fela Robinson. De familienaam Robinson zou later in Tjalies auteursnaam ingebed worden. Cornelis was de jongste van negen kinderen van Jan Johannes Theodorus Boon en zijn echtgenote Elisabeth van Meeteren, volgens het adresboek van 1889 woonachtig op de Dijkweg, een oude Baarnse straat, in de 70-er jaren gesaneerd. In gewoon Nederlands: gesloopt!
 |
| Dijkweg voor de sanering, richting Zandvoortweg. (Coll. Groenegraf.nl) |
Beide echtelieden zijn in resp. 1922 en 1897 in Baarn overleden. Boon sr. was kruier-besteller aan het station. Hij haalde het toenmalige ’Baarnsche’ nieuws met berichten over een ongeval, herstel en 25-jarig huwelijksfeest.
 |
| Cover Moesson november 2002: Hella Haasse |
 |
| VOC schip arriveert te Kaapstad. Tafelberg op achtergrond (Bron Internet) |
Baarn en de VOC: een verhaal over een uit Baarn afkomstige VOC opvarende zou in de rubriek ’Baarn op de wereldzeeën’ niet misstaan. Bijna iedere Nederlandse stad of dorp, hoe klein ook, heeft wel een bijdrage geleverd aan ’s werelds eerste multinational: de Verenigde Oostindische Compagnie. Baarn ook? De personeelsarchieven van de VOC brachten uitkomst: ja, Baarn ook! Ene Jean la Marque. Nu hoor ik u denken: la Marque en die komt uit Baarn? Ja, het staat er echt: Baarn.
Uitgevaren als soldaat in A.D. 1716 met het schip, type jacht, Generale Vrede en thuisgevaren in 1720 met het schip Hogenes. Het begin van een zoektocht: waar geboren, gedoopt, woonachtig in welke straat of steeg, buurtje Zandvoort, de oude Oosterhei, de Vuursche misschien en uiteindelijk de vraag waar begraven? Maar waar ik ook zocht, niets te vinden, oude doopboeken en begraafregisters gaven niet thuis.
 |
| Scheepssoldij boek VOC: Jean la Marque, Béarn. (Coll. N.A. Den Haag) |
Uiteindelijk kwam ik via een pagina uit het VOC scheepssoldijboek wel degelijk thuis, maar dan van een koude kermis: Jean la Marque kwam niet uit Baarn maar uit Béarn en dat ligt niet (!) in het Eemland, maar aan de voet van de Pyreneeën, u weet wel, die hoge bergen waar Tour de France renners hun ziel uit hun lijf plegen te fietsen.
 |
| Voor Jean la Marque geen bisschoppelijk paard maar twee rode koeien in het wapen van Béarn |
 |
| De magie van Portugal (Foto: Ed Vermeulen) |
Getegeld Baarn: waar denkt u aan bij het horen of lezen van het woord tegels? Aan uw groen uitgeslagen en bemoste tuinterras, losliggende en door boomwortels omhoog gedrukte stoeptegels of aan uw gladde betegelde badkamer, waar het doucheschuim u het rechtop staan bijna onmogelijk maakt? Of aan de prachtige tegeltableaus in Portugal, gezien tijdens uw vakantie aldaar.
 |
| Lenteleven (getekend door Hans Smeekes , uit ’Baarn, daar waar ik geboren ben’, uitgave Groenegraf.nl) |
Groter is misschien de kans dat u zich de tegeltableaus in de voormalige en sinds lang afgebroken kleuterschool Lenteleven en de door grafisch topkunstenaar Maurits Escher gemaakte tegels voor de pilaren in Het Baarnsch Lyceum herinnert. Eind 2019, hoe lang al weer geleden, was er bij de Historische Kring Baerne een tegeltentoonstelling met allerlei tegeltjes en tableaus met Baarnse onderwerpen.
 |
| (Coll. HKB) Bark Baarn, afgemeerd in Amsterdam (Coll. archief Meursing) |
Mijn favoriet: het kleurrijke Conimextableau. Of Baarn ooit weer aan zee komt te liggen, ligt in de nevelen der toekomst verborgen. Met het stijgen van de zeespiegel weet je het maar nooit. Waar ooit de bark Baarn volgeladen met producten uit het voormalige Nederlands Indië, afmeerde vindt nu al jaren de Stoomboot van Sinterklaas een veilige haven. Voor hoe lang nog?
 |
| (Coll. Ed Vermeulen) |
Waar is het feestje? Parelvissers en gravers in het verleden hebben zeker twee zaken gemeen: geduld en een scherp oog! Een paar jaar geleden werd door mij bij de Baarnse Kringloop de volgende parel opgedoken: een op naam van mevrouw C.L. Sprenger van Eyk-Bauduin van de Julianalaan gestelde uitnodiging tot het bijwonen van de inzegening van het huwelijk van Prinses Juliana en Prins Bernhard op donderdag 7 januari 1937 en aansluitend het diner.
 |
| (Coll. Ed Vermeulen) |
Had ik toen geleefd en had ik mevr. Sprenger van Eyk gekend: ik was zeker meegegaan! Mogelijk had ik vanuit Baarn mee kunnen rijden. Get me to the church on time! Diner naar keuze. Wat zou het geworden zijn: bruine bonen met spek of een kalfsbiefstuk met doperwten? Een welgemeend ’eet smakelijk’ is hier zeker op zijn plaats.
 |
| Kom van dat dak af: sloop voormalig pand Messing, Laanstraat 4, door de Ruyters sloopbedrijf (Coll. Groenegraf.nl) |
Kom van dat dak af! Zoals wel vaker gebeurde bracht J. J. (Jan) de Ruyter, sloper in ruste, een bezoek aan de HKB. Meestal had hij iets bij zich ter verrijking van de collectie. Zo ook deze keer. Het betrof een gietijzeren ornament ooit bij een sloop veilig gesteld.
 |
| Eén van vier dakgoot ornamenten, Laanstraat 2 (Foto Ed Vermeulen (Coll. Hist. Kring Baerne)) |
 |
| Stadsvilla Laanstraat 2 met de vier ornamenten (nu Arcade) (Coll. Hist. Kring Baerne) |
Met nog drie gelijken bevestigd aan de dakgoot. Het antwoord op mijn vraag over het hoe, wat en vooral waar werd beantwoord met: sloop pand Laanstraat 2 (een oude stadsvilla annex wol- en handwerkwinkel) recht tegenover het gemeentehuis. Dit huis werd gesloopt ten behoeve van de bouw van het merkwaardige bouwwerk dat bij oplevering de stadse en pompeuze naam Arcade meekreeg. Natuurlijk wilde ik meer weten en heb het ornament aan twee BB’ers (Baarnse bouwkundigen/aannemers) getoond. Geen van beiden herkenden het als een originele dakgoot versiering. Mogelijk had de eigenaar ze zelf later aan laten brengen. Het ultieme bewijs van het bestaan werd geleverd door een foto uit het rijk gevulde HKB bestand. Baarn: waar zelfs de dakgoten een versiering waard zijn!
Passagierslijst m.s. Oranje: Zaterdag 28 december 1946: de Oranje is onderweg van Amsterdam naar Batavia. De kapitein (in Mij. Nederlandtaal: gezagvoerder) was I. Bakker, de HWTK W.H.M. Galavazi, de 1e stuurman P. Person en de 1e Administrateur A.Weiland.
 |
| Passagierslijst m.s. Oranje (Amsterdam-Batavia) 28-12-1946 (Coll. Ed Vermeulen)  |
 |
| Jaap Manting in SMN uniform. (Coll. fam. Manting) |
 |
| Jaap Manting, jeugdleider a/b m.s. Oranje, Suezkanaal (Coll. fam. Manting) |
 |
| Excerpt pass. lijst: Baarnaars a/b m.s. Oranje (Coll. Ed Vermeulen) |
Op zoek naar meer lopen we de passagierslijst ook maar even na en komen we mevrouw Dijxhoorn-Meier, haar naam abusievelijk gespeld als Dijchoorn, en drie kinderen, tegen. Eén van hen is Rob, oud stuurman SMN, tientallen jaren mijn goede buurman en een zeer gewaardeerd docent wiskunde op Het Baarnsch Lyceum. Ook zien we Mejuffrouw A.M. (Tineke) Ritzema , die evenals haar broer Ibeling, alias oom Klaas, de onderduiker van Spoorstraat 2, naar Indië ging om een bestuurlijke carrière op te bouwen.
 |
| Tuin Spoorstraat 2: staand 2e van (l) Ritzema sr., Henk en Ibeling, zittend (l) mevr. Ritzema, vooraan Tineke. Foto voor 1941 (Coll. Familie Ritzema) |
Van Baarn naar Insulinde v.v.
 |
| Affiche m.s. Oranje uit 1939: ontwerp Jean Walthier (Coll. Ned. Historisch Scheepvaartmuseum) |
’U heeft nu de Baarnsche Allerhande geproefd. Moge het u wel bekomen! Mogelijk smaakt het naar meer! Eén ding is duidelijk: geschiedenis is niet alleen interessant maar ook leuk’.
 |
| Ed Vermeulen (1942) |
