vrijdag 13 augustus 2021

 Man van de klok

Ooit gehoord van de Baarnse schalk of treiteraar? Zo werd de klok genoemd, welke begin 1924 op het Stationsplein moest vertellen hoe laat het was. Van het begin af vertoonde zij echter al de grilligste kuren en werd al gauw voor iedereen een bron van ergernis. Vrijwel nooit gaf zij de juiste tijd aan. Dan liep de klok weer voor, maar vaak ook achter en dat op een plein bij het Station!

Er moet een kapitaal aan gespendeerd zijn om dat euvel op te lossen. Maar wat ook geprobeerd werd alles in orde te krijgen, of er nu meer of minder deskundige klokkenmakers bij gehaald werden, niets bleek te helpen. Tenslotte besloot men er woensdagmiddag 26 november 1924 maar een punt achter te zetten en werd de klok maar helemaal weggehaald. Erkend werd dat haar wispelturigheid te groot was, waarvoor de volksmond in Baarn evenwel een geheel andere uitdrukking gebruikte.

Toch dacht de gemeente slim geweest te zijn, toen de Elektriciteitsmaatschappij bij onze plaatselijke overheid aanklopte, omdat zij ergens aan de Prins Hendriklaan een kabelhuisje wilde neerzitten en natuurlijk een stukje grond nodig had. Baarn had al bijna dertig jaar kunnen ervaren hoe groot de invloed van de aanleg van de spoorlijn op haar ontwikkeling was en dus zei men: "Plaats in ruil voor die grond dan maar een elektrische klok op het Stationsplein". En met dat verzoek tot tegenprestatie begon eigenlijk al die ellende. Want er zaten wel enkele haken en ogen aan dit geheel. Het Stationsplein was namelijk eigendom van de H.IJ.S.M. — het zou nog jaren duren voor de N.S. de ”Hollandse Spoor" zou opvolgen — en die maatschappij stelde zoveel voorwaarden, dat er al gauw sprake was van zuivere tegenwerking. 

Met al die eigenaardige voorschriften kon het ook niet goed gaan. Zo moesten bijvoorbeeld de wijzerplaten in een schuine stand komen te staan, want de reizigers die uit het station kwamen, mochten beslist niet op die klok kunnen kijken. Wilden de spoorwegen de ware aankomsttijd liever verzwijgen? Dat verhaal vertelt de geschiedenis niet, maar een feit is dat het uurwerk nooit solide te construeren viel en jaar in, jaar uit was het in Baarn maar tobben en het regende klachten over de klok, welke niet voor niets een treiteraar genoemd werd.

het Baarnse Stationsplein met op de (lantaarnpaal {X}) de bewuste klok.

Daarom zal waarschijnlijk de stationschef wel het meest verheugd geweest zijn, toen de klok tenslotte maar werd weggehaald. Hoevelen zullen er niet bij hem gemopperd hebben en dat heeft hij moeten aanhoren, zonder er ook maar iets aan te kunnen veranderen.


Tegenwoordig kunnen we ons zoiets nauwelijks of niet voorstellen. Iedereen die met de trein mee wilde, kon geen vertrouwen hebben in de tijd, welke de klok bij het station aangaf! Of men zo te vroeg, of (nog erger!) te laat op het perron arriveerde, daarover is niet bekend.

De Baarnaars zullen zich steeds minder van die klok aangetrokken hebben. Zij kenden de grillen en hebben het ongetwijfeld als een opluchting ervaren, toen het ding na zo'n twintig jaar eindelijk verdwenen was. Maar voor de vreemden was het geen pretje steeds opnieuw verkeerd voorgelicht te worden. En de Baarnaars zullen het meer dan zat geweest zijn iedere keer opnieuw uitleg te moeten geven, dat men in Baarn heus wel (of toch niet?) wist hoe laat het was. 


Stationsplein met de paardentram naar o.a. Soest.