maandag 30 mei 2022

’Baarnsche Allerhande’ en andere geschiedkundige lekkernijen met de smaak van het verleden (deel 4)

 door Ed Vermeulen


Natuurlijk kent u de fameuze Turcotaart, Bikkels, Naaldjes en de nieuwste aanwinst: de Baarnse Bal. Maar kent u ook de Baarnsche Allerhande? Tijd voor een kleine proeverij met vier verschillende smaken.



Het koetshuis in de Pekingtuin
(Coll. HKB)
Muziek in het Koetshuis: De intrigerende titel van het door de Baarnse altvioliste en auteur Ewa Maria Wagner geschreven mooie en geromantiseerde verhaal, geplaatst in een februari editie van de Baarnsche Courant. Intrigerend: immers in mijn inmiddels veranderde muzikale wereld is er slechts plaats voor één Koetshuis waar ooit muziek weerklonk en dat staat op het terrein van de voormalige Villa Hoog Wolde. Aan dit, nog immer fraaie, koetshuis wijdde ik in het prille begin van het jaar A.D. 2018 mijn verhaal: ’Van paardenbit naar Bitcoin’. Mijn eerste gedachte was dan ook: het zal me toch niet gebeuren dat er nog iemand woorden aan ’mijn’ Koetshuis gaat wijden. Alles was toch immers al gezegd en geschreven? Van mijn eerste verbazing bekomen bleek het om een ander koetshuis te gaan en wel het prachtig gerestaureerde koetshuis in de Pekingtuin, ooit gebouwd in opdracht van de familie Hasseley Kirchner. Nu onderdak biedend aan de bloeiende Muziekschool Baarn. Bij het lezen van het verhaal dwaalden mijn gedachten af: woorden als menage, driehoeksverhouding, gevolgd door menage á trois doemden op. Menage: soldatentaal voor lekker eten en drinken. In paardentaal: goed voer en een warme stal. Menage á trois: een huishouding voor drie, waarbij de licht ondeugende versie bij velen het eerst boven zal komen drijven. Langzaam maar zeker begon het tot mij door te dringen dat het mijn hele Baarnse leven al gekende en rond 1890 gebouwde Koetshuis met de prachtige paardenhoofden in eerste instantie hoorde bij Huize Holland, de toenmalige woonstede van de familie Hasseley Kirchner sr. om pas later bij de  rond 1897 voor zijn zoon Heinrich Jules gebouwde Villa Bloemswaard te gaan horen. 

Huize Holland
(Coll. Groenegraf.nl


Een mooiere driehoeksverhouding is nauwelijks denkbaar! Een verhaal dat het verdiend om bewaard en doorverteld te worden. We herhalen het met liefde: ’Er klinkt muziek in het Koetshuis’. 

Villa Bloemswaard
(Coll. Geheugenvanbaarn.nl)

Hofmeester Laurens Swart
(Coll. Fam. Swart)



Retour Afzender:
In een tijd waarin het bon ton is af te geven op de activiteiten van Tante Pos, getuige dit berichtje in De Telegraaf van 1 april (!), biedt mijn verhaaltje over gebeurtenissen in andere tijden een positief tegengeluid. Hofmeester Laurens Swart, u kent hem uit het verhaal ’Varen in oorlogstijd, de ondergang van het s.s. Simaloer’, stuurde in mei 1940 vanaf het m.s Tanimbar, liggende in de haven van Belawan, Sumatra per luchtpost een kaart naar zijn echtgenote mevrouw M. Swart-Otgaar geadresseerd op het hem vertrouwde adres Nicolaas Beetslaan 9. 

Ondergang m.s. Tanimbar
(Coll. J.G. Nierop)

s.s. Simaloer, een van de oudere schepen van de SMN
(Coll. J.G. Nierop)


De kaart, uitgegeven door de bekende religieus georiënteerde uitgeverij J.N. Voorhoeve uit Den Haag, toont een echtpaar dat gearmd door een poort naar buiten loopt, als het ware de (onzekere) toekomst tegemoet. Door Swart met veel gevoel voor zijn toenmalige situatie uitgezocht. Postzegel gestempeld: Belawan 8 mei 1940. In eerste instantie werd de kaart niet bezorgd, getuige het stempel Ret. Afz. (hetgeen uiteraard staat voor Retour Afzender). 

Door Swart verstuurde kaart
(Coll. Fam. Swart)


Waar dit stempel, door een zijn plicht niet verzakende postbeambte werd geplaatst, vermeldt de historie niet. Mogelijk reeds in Belawan zelf. Maar dat de kaart is aangekomen en zich nu tachtig jaar later nog steeds in het familiearchief van de familie Swart bevindt is een feit en tegelijkertijd een klein wonder. De wegen van Tante Pos waren, ondanks dat de wereld toen inmiddels in brand stond, ondoorgrondelijk!

Het t.s.s. Baarn varend op de Nieuwe Waterweg.
(Foto: G. Monteny, coll. John Kappers)


Leerlingen NBS brengen een bezoek aan het t.s.s. Baarn 
(Coll. Tineke Schaars)
Adoptie t.s.s. Baarn door NBS: Al eerder het onderwerp van een compleet verhaal: ’Baarn op de wereldzeeën, deel 1’ over de adoptie van het t.s.s. Baarn door de Nieuwe Baarnsche School. Op 15 juli 2019 geplaatst in de Baarnsche Courant, om vervolgens een plaatsje te verwerven in het boek met verzamelde Baarnse herinneringen ’Vandaag is morgen alweer gisteren, deel 2’. Een verhaal dat nog steeds staat als een huis of liever gezegd als een school. Het bevat naast veel andere illustraties een prachtige foto van het t.s.s. Baarn. Dat er ook voor ’prachtig’ een overtreffende trap bestaat kunt u met eigen ogen zien bij het bekijken van een door John Kappers, onnavolgbaar Geheugenvanbaarn.nl speurder, boven water getoverde originele foto van, het laat zich raden, het t.s.s. Baarn. Foto gemaakt door de bekende scheepsfotograaf G. Monteny uit Vierpolders, een dorpje nabij Brielle. Een Amsterdams schip op de Nieuwe Waterweg en route naar Rotterdam: 020 tegenover 010. Of zo u wilt: Ajax tegenover Feijenoord. Mooier kon het  nautische verleden niet worden vastgelegd. Uit de tijd dat 02954 nog richting Baarn wees! 

Villa Rust-Lust, Molenweg 27
(Foto: John Kappers)

Henriëtte Josephine Schuddeboom-Hartsteen
(Coll. Mr E.R. Schuddeboom)

Tot de dood ons scheidt:
U kent deze woorden, ooit langer geleden standaard onderdeel van de van oorsprong Engelse trouwbelofte ‘Till death do us part’. Soms zijn woorden meer dan woorden alleen. Voor onderzoek naar feiten rond het verhaal ’Het boekje van Vrugtman’,  gevonden bij de Baarnse kringloopwinkel en afkomstig uit de in 1905 gebouwde villa Rust-Lust aan de Baarnse Molenweg 27, kwam ik eerdere bewoners van deze fraaie villa tegen: Gerrit Hendrik Schuddeboom en zijn echtgenote Henriëtte Josephine Hartsteen. Hij, een meubelmaker uit Amsterdam, geboren 11-08-1854 en zij geboren 07-09-1855 in Benteng Mati in Banyumas, midden Java, telg uit de Indische familie Hartsteen. ’Tegenkomen’ dient u niet al te letterlijk te nemen: ik vond hun graven, zij waren beiden immers al langer geleden overleden: Gerrit Hendrik op 11 november 1929 en Henriëtte ruim daarvoor op 25 juni 1917. 

Het grafmonument van Gerrit Hendrik
 Schuddeboom op de Nieuwe Algemene
Begraafplaats aan de Wijkamplaan.
(Foto: Ed Vermeulen)

De plek waar Henriëtte Josephine Hartsteen is begraven op de Oude Algemene
 Begraafplaats. Het grafmonument is helaas verdwenen.
Het graf van Samuel Veldhuizen dient als oriëntatiepunt
(Foto's: Ed Vermeulen)

Waar het dikwijls, zo niet meestal, gebruikelijk is echtelieden bij elkaar te begraven vond Henriëtte haar laatste rustplaats op de Oude Begraafplaats aan de Berkenweg. De Oude Begraafplaats werd in 1987 voorgoed gesloten en Henriëttes grafsteen is in een door de gemeente Baarn in 1986 geïnitieerde ruimingsactie verdwenen. Het graf zelf echter is, alhoewel niet zichtbaar, nog in tact. Echtgenoot Gerrit Hendrik daarentegen werd begraven op de Nieuwe Algemene Begraafplaats aan de Wijkamplaan. Zij het op enige afstand van elkaar vonden beiden hun laatste rustplaats in Baarn, waardoor hun zielen op de dagen dat de wind door de bomen van het groene graf waait elkaar kunnen blijven ontmoeten. De woorden ’Tot de dood ons scheidt’ kregen bij deze ontdekking wel een hele speciale betekenis. 


Dank aan: John Kappers, Geheugenvanbaarn.nl en Mart Karsemeijer, Werkgroep Oude Begraafplaats HKB.


Dit verhaal (aflevering 102) verscheen op maandag 30 mei 2022 
in de Baarnsche Courant  in de rubriek

  ’Vandaag is morgen alweer gisteren (bruggetjes naar vroeger)’

Deze rubriek is een samenwerking tussen de Historische Kring Baerne en Geheugenvanbaarn.nl    



Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op.
 Uiteraard kunt u Geheugenvanbaarn.nl ook volgen op Facebook en Twitter

Geïnspireerd geraakt door onze oud Baarn-verhalen? 
Kom in actie en deel ook uw herinneringen op Geheugenvanbaarn.nl.