Baarnaar Eric van der Ent met verhalen uit het groene graf
Eerlijk gezegd had ik er nog nooit van gehoord, maar wist u dat er in Baarn een Duitse schuilkelder te vinden is? De kelder is te vinden achter de villa's aan de Prinses Beatrixlaan en loopt vanaf de hoek met de Lt.Gen. van Heutszlaan door de achtertuinen van de Beatrixlaan richting voormalig Badhotel. Karla Roskamp tipte mij hierover en zij trok de stoute schoenen aan. Ze vroeg aan de bewoners van de Beatrixlaan of Groenegraf.nl een kijkje mocht nemen in deze schuilkelder. En dat mocht! Hier een verslag.
Toen ik mijn echtgenote Anja vroeg of zij op de hoogte was van het bestaan van deze schuilkelder keek ze me verbaasd aan. 'Wist je dat niet dan?", was haar antwoord. Zij wist het blijkbaar wel. Ze vertelde me dat haar vader, dus mijn schoonvader Karel Jansen, die als particulier chauffeur bij Wijsmuller werkte, haar regelmatig meenam naar de woning van Bram Wijsmuller aan de Beatrixlaan. Bram Wijsmuller (1920-1987) was directeur van de bekende rederij Wijsmuller. De schuilkelder liep door de achtertuin van zijn woning. Anja heeft in die schuilkelder nog wel gespeeld. Op de plek van de woning van Wijsmuller is nu de prestigieuze "residentie Beatrijs" te vinden, maar bij de bouw van dit appartementencomplex is de schuilkelder in tact gebleven. De schuilkelder is zeer bijzonder. Wegens kostenbesparing hebben de Duitsers de kelder niet van beton maar van baksteen gemaakt. Het is gebouwd ná 1943. In Nederland is slechts één vergelijkbaar object bekend en dat is te vinden in het Limburgse Echt.
Ons bezoek begon in de tuin van Prinses Beatrixlaan 5 waar één van de ingangen van de schuilkelder te vinden is. De bewoners verleenden Karla en mij de toegang tot de schuilkelder en stonden toe om foto's te maken. De heer des huizes vertelde dat de schuilkelder tegenwoordig door vleermuizen, die daar 's winters overwinteren, bewoond wordt. Inmiddels hadden deze bewoners hun onderkomen verlaten want de winter is voorbij. En zo mochten en konden wij een kijkje nemen. Een mooie gemetselde trap bracht ons naar beneden in de kelder waar een grote houten deur ons toegang verschafte tot de kelder.
Voor de ingang van de kelder ligt een betonnen vloertje waarin de voetafdrukken van Duitse laarzen (met spijkers) nog steeds te zien zijn. Door de deur links is een kleine ruimte waar nu metselstenen opgestapeld liggen, die overgebleven zijn bij de bouw van de mooie woning op Beatrixlaan 5. Rechtsaf loop je de gang in die al snel tegen een blinde muur loopt. De gang is dichtgemetseld en hoewel de gang aan de andere kant nog tientallen meters doorloopt, kunnen we niet verder. Onze begeleider zag wel dat we natuurlijk heel erg nieuwsgierig waren naar wat er aan de andere kant van de muur te zien was. Hij bood ons aan de buurman te bellen en te vragen of we daar ook een kijkje mochten nemen. Van dat aanbod maakten we dankbaar gebruik.
Ook de buurman heette ons van harte welkom en bracht ons naar de ingang van het vervolg van de schuilkelder. Dit deel ligt dus in de tuin van 'Residentie Beatrijs' waar voorheen de woning van Bram Wijsmuller stond. Midden in de prachtige tuin was de ingang te vinden en ook hier moesten we via een gemetselde trap afdalen naar een houten deur die ons de toegang verschafte. In het eerste gedeelte van de kelder, het gedeelte dat we eerder hadden bezocht, was verlichting aangebracht, maar hier moesten we gewapend met zaklantaarn naar binnen. De verlichting in de kelder zelf werkte niet meer.
Wat we binnen tegenkwamen was indrukwekkend. Binnenkomend door de houten deur zijn links en rechts twee tientallen meters lange gangen te zien. De linker gang loopt naar het eerste deel van de schuilkelder, wat we dus al bezocht hadden. De rechtergang is een lange gang met verschillende kamers links en rechts. Met een zaklantaarn door de donkere gangen en ruimtes struinen was best spannend!
In een paar ruimtes waren overduidelijk nog herinneringen aan de familie Wijsmuller te vinden. Op de muren staan muurschilderingen van schepen afgebeeld, onder andere van sleepboot 'Holland'. Een afbeelding die ik bij contacten met de familie Wijsmuller wel vaker ben tegen gekomen. Dhr. Fred Wijsmuller uit Soest, zoon van Bram Wijsmuller vertelde dat de kinderen Wijsmuller elk een eigen kamer in de schuilkelder hadden in de tijd dat zij op dat adres woonden. De muurschilderingen zijn rond 1960 aangebracht. De sleepboot is door broer John geschilderd en Fred heeft het kaperschip in een andere kamer geschilderd. Aan het eind van de lange donkere gang was rechts nog een kleine ruimte waar vroeger het toilet was.
Ik vond het bezoek een bijzondere ervaring en ik hoop dat u het leuk vond dat ik deze ervaring met u deelde. In deze tijd van herdenken past dit verslag ook goed.
Met dank aan
dhr. en mw. Mastenbroek, dhr. Kamerbeek en dhr. F. Wijsmuller.
