[Baarn in de Tweede Wereldoorlog]

(In 2017 geschreven door Wim Velthuizen)

,,De Historische Kring Baerne (HKB) besloot ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan om een aantal markante perioden en gebeurtenissen in Baarn te verwoorden in het boek 'Duizend Jaar Baarn'. Daarin schreef ik het hoofdstuk over de Tweede Wereldoorlog. Tijdens mijn voorzitterschap van het Comité 4 en 5 Mei Baarn had ik samen met Chris Jenner dvd’s gemaakt met interviews en over feiten uit WO2. Daardoor was ik vertrouwd geraakt met het onderwerp."

,,Eric van der Ent van Stichting Groenegraf.nl vroeg of hij het verhaal, dat ik voor de HKB had geschreven, mocht uitgeven in een boekje. Hoewel ik overtuigd was - en nog steeds ben - dat over deze periode nooit een compleet verhaal is te schrijven, nam ik de uitdaging toch aan. Ik ging gegevens zoeken, die samen een beeld moesten geven van het dagelijks leven in Baarn in de jaren 1940-1945."

,,Waar te beginnen? Het archief van de HKB heeft veel informatie over het verleden van Baarn. De Baarnsche Courant was in 1941 opgeheven, maar vervangen door 'Het Nieuwsblad voor Soest en Baarn'. Gelukkig had de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag daar nog de meeste exemplaren van. Het was een politiek getint blad met een ‘foute’ redactie, waarbij alleen de door hen gewenste feiten werden gepubliceerd, meestal verdraaid om Duitsland te verheerlijken. Een hoofdstuk heb ik uit die kranten gehaald. Om de lezer nog meer bij deze herinneringen aan de oorlog te betrekken, schrijf ik af en toe gedeelten in de tegenwoordige tijd."

,,Bij de voorbereiding sprak ik met tientallen oude Baarnaars over hun herinneringen. Desgevraagd onthulden het Deutsche 6 Bundesarchiv en het archief van Freiburg bijzondere feiten, die het boekje authentiek maken. Ook nam ik contact op met concentratiekampen in binnen- en buitenland. De meeste kampen beschikken nog over veel gegevens uit die gruwelijke tijd. Het internet bleek een geweldige bron van informatie over de oorlogsjaren. Oproepen in de lokale media en de website Groenegraf.nl hielpen mij verder aan contacten. Dit leverde veel herinneringen op. Langzaam ontstond een legpuzzel, waarvan uiteraard veel stukjes nooit meer zullen worden gevonden."

,,Al die losse puzzelstukjes uit het verleden van Baarn vormen een mozaïek, dat een beeld geeft van het leven in Baarn in de oorlogsjaren. Een boek biedt woorden en beelden. Iedereen die leest heeft daarbij altijd de eigen kennis, de eigen gedachten en de eigen beelden. Deze combinatie maakt ook dit boekje uniek voor iedere lezer(es). Door de Historische Kring Baerne, de medewerking van Drukkerij Bakker Baarn, maar vooral dankzij het initiatief en de inspanning van Eric van der Ent ligt hier nu voor u: 'Baarn in de Tweede Wereldoorlog... terugblik'."

Het boek is te bestellen via e-mail bij het Baarnsch Geheugen via: bakker.groenegraf@gmail.com voor 19,50 euro exclusief verzendkosten (5,95 euro). In Baarn wordt het gratis bezorgd. Het bedrag kan worden overgemaakt op  NL70 KNAB 0725 0657 88 t.n.v. Stichting Groenegraf.

Het boek is daarnaast te koop bij de Bruna in de Laanstraat 32 in Baarn.

 Het hutje van Ome Jan

(Uit de Baarnsche Courant 2011-2016 door Cees Roodnat)

Ongeveer op de plaats waar nu het nieuwe horecapaviljoen in de Kuil van Drakestein is verrezen stond vroeger het 'hutje' van Ome Jan Scholten. Een wrakkig houten bouwsel dat het midden hield tussen een cafetaria met terras uit de jaren vijftig en een uit de hand gelopen frietkot. 

Het hutje van Ome Jan

Tijdens onze zondagse wandelingen of fietstochtjes in de regio legden mijn vrouw en ik er wel eens aan voor een broodje kroket of in de winter een heerlijke kop snert. Een gesprek hoefde je niet te bestellen want dat kreeg je er gratis bij. Als Ome Jan zijn frituren bij je had afgeleverd schoof hij de stoel van het belendende tafeltje naderbij, nam daar pontificaal op plaats en gaf recht voor zijn raap zijn visie op het leven in het algemeen en het zijne in het bijzonder. Wie hem voor het eerst ontmoette moest daar wel even aan wennen. Maar met de tijd leerde je in die bonkige gestalte en tussen die grote woorden dat kleine hartje te ontdekken. Zijn zwakke plek bleek later.

Op 15 april 2009 vonden vroege fietsers en dagrecreanten de houten luiken van 't hutje gesloten. De avond ervoor sloot Scholten (1938) voorgoed zijn ogen en grote mond en stierf thuis op de bank in Montfoort onverwacht aan een hartinfarct. Bij de gesloten kiosk werd dat weekend door trouwe vaste klanten nog lang en mistroostig nagepraat. Want Ome Jan was me d'r één! Zevenentwintig jaar had deze gewezen scheepskok, “overeind gehouden door een schoenendoos vol medicijnen”, aldus een Utrechtse fan, bij wijze van hobby zijn hutje bestierd. Want rijk werd hij er niet van en met vakantie gaan vond hij maar niks. Zijn hutje was het hele jaar zeven dagen per week open.

In een interview in de Gooi & Eemlander zei Scholten in 2006 dat hij 't hutje tot zijn dood wilde bestieren. "Dit is de hemel op aarde. Als ik s'morgens begin ligt er dauw op het veld, hoor ik vogels en zie ik hertjes. Wat wil een mens nog meer?” Dat "tot de dood” werd hem gegund volgens Rein Berends van Staatsbosbeheer. Dat het hutje allang niet meer aan de eisen van onze tijd voldeed werd voor lief genomen. Het duurde drie en een half jaar voor er eindelijk zicht kwam op een opvolger. Er bleek al snel ruime belangstelling om in de Kuil iets vergelijkbaars te beginnen. Een uitgebreide selectieprocedure bracht zo'n 25 kandidaten terug tot een kansrijk trio, waarvan er uiteindelijk één aan het langste eind trok: Han Goossens en zijn kompaan Bart ter Welle. Maar zoals alle plannen in Baarn eerst worden omarmd; vervolgens als niet passend in een bestemmingsplan worden afgeblazen. Of door bezwaarde omwonenden tot acceptabeler proporties worden terug gebracht, is ook hun paviljoen er niet zonder slag of stoot gekomen. Maar goed, het is er, en het kon beroerder, hoor ik Ome Jan brommen. Als wij met onze drie kleinzonen deze zomer voor de -tigste keer op Camping De Zeven Linden vertoeven, gaan we natuurlijk ook weer eens naar de Kuil. Bij voorkeur tijdens het Houthakkersfeest in augustus. Even een kroketje scoren in dat nieuwe paviljoen. En wie weet zal de oudste dan door het geronk van kettingzagen heen brullen: "Deze kroketten zijn niet zo lekker als die van Ome Jan, opa.” En ik zal een beetje meewarig maar bevestigend terug knikken en denken: "Zo is het maar nét, jongen!” Links het gesloten hutje (BC 28-11-2011) en rechts het paviljoen in opbouw (BC 29-1-2016)

Het nieuwe paviljoen in aanbouw

De Jelburg in 1960

 De Jelburg op 1-12-1960

De Jelburg, het opleidingsinternaat voor jeugdleidsters en -leiders van de Stichting Gereformeerde Opleidingen, is gisteren (1-12-1960) een belangrijke stap nader gekomen tot de verwezenlijking van de totaalplannen, die er voor dit instituut bestaan.

de Nijenburg

In aanwezigheid van de heer H. M. L. H. Stark die de minister van O.K.W. vertegenwoordigde, van burgemeester mr F. J. van Beeck Calkoen en de wethouder van Onderwijs, mevr. G. Wafelbakker, had de opening plaats van de z.g. woonruimte voor de interne leerlingen, waarvoor de villa Amsterdamse straatweg 41 gebruikt zal worden en waardoor het front aan deze weg is uitgebreid tot de nummers 37-39-41. Ds H. U. Buitink, directeur van „de Jelburg”, verklaarde in zijn welkomstwoord, dat hij met bijzondere vreugde deze informele bijeenkomst opende, daar hiermee een verlangen in vervulling gaat, de completering van „de Jelburg”.

Het is voor het bestuur prettig, dat er tussen het Departement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, de gemeente Baarn en het schoolbestuur goede betrekkingen bestaan, waardoor deze droomwens in vervulling kon gaan.

Ds J. M. van Krimpen, voorzitter van de commissie, waaraan door de S.G.O. het toezicht op „de Jelburg” is toevertrouwd, zei de eveneens van mening te zijn, dat de uitbouw van de Geref. Jeugdopleiding aan de buitengewone samenwerking tussen het Gemeentebestuur, het Departement van O.K.W. en het schoolbestuur moet worden toegeschreven. Er staat echter nog meer op stapel. Kennelijk bedoelde ds. van Krimpen hiermede de school, die in de toekomst het totaalplan van „de Jelburg” zal afronden.

Ds. van Krimpen wilde tegenover allen, die aan de totstandkoming van deze completering hadden medegewerkt, zijn erkentelijkheid betuigen. Hij deed dit op de volgende wijze: Onder een groot laken was een miniatuur bungalowpark verborgen, compleet met zelfs een kerkje. Aan de heer Sark, de burgemeester, de heren Freeriks, van Oostrom en de Jong werd een miniatuur bungalow aangeboden en de heer Freeriks kreeg het kerkje, waarop deze zich als binnenhuisarchitect zal kunnen uitleven. Dit was handenarbeid van de leerlingen der school.

De architecten Freeriks en Van Oostrom

De architecten Freeriks en Van Oostrom hadden geen gemakkelijke taak, het interieur van de villa Amsterdamse straatweg 41 zodanig te veranderen, dat deze een prettige indruk zou maken en toch voldoen zou aan de eisen, die het onderwijs stelt. Dat zij hierin geslaagd zijn, getuigt voor het praktisch inzicht en de kunstzinnigheid van beide heren. In deze, voor het onderwijs geschikt gemaakte villa, zullen in de toekomst 50 jongelui al de toewijding die zij hebben, kunnen omzetten in kundigheid, om de jeugd de weg te leren vinden naar nieuwe levensvreugde. 

Fusies

Kamperen in de tuin

Na 1987 treedt de verzakelijking in en tegelijkertijd loopt ook het aantal studenten terug. De Jelburg is dan te klein om zelfstandig te blijven. De opleiding vormde in 1987 met het Middeloo (Amersfoort) en de Kopse Hof in Nijmegen tot de 'Mikojelopleidingen'. Dit Instituut voor Sociale Beroepen Jelburg Middeloo-Nijenburgh gaat eerst op in de Hogeschool Midden-Nederland en heet vanaf 2005 de Hogeschool van Utrecht. Links 1 van de villa's "de Nijenburg" Rechts tijdens hun opleiding ook kamperen in de tuin.