Toerisme in Baarn

Is Airbnb wel zo’n nieuw fenomeen?

door Eric van der Ent

Baarns Bloei, hotel en pensiongids
Boordevol toeristische informatie
 over Baarn. Later zou Baarns
Bloei opgaan in de toeristische
organisatie VVV

De officieel geregistreerde hotels, bed & breakfasts en vakantieparken voelen zich bedreigd door de opkomst van Airbnb, een online marktplaats voor de verhuur en boeking van privé-accommodaties. U en ik kunnen via Airbnb (een deel van) onze privéwoning verhuren aan toeristen. Airbnb werd in 2008 opgericht en inmiddels zijn er meer dan 3 miljoen accommodaties wereldwijd te boeken en ruim 160 miljoen gasten hebben daar gebruik van gemaakt. Logisch dat de officiële hotels zich bedreigd voelen. Zij zijn gebonden aan strenge regels voor veiligheid en comfort. Die regels zijn kostenverhogend waardoor er oneerlijke concurrentie ontstaat. 

Misschien denkt u dat het verhuren van privé-accommodaties iets nieuws is, maar niets is minder waar. Baarn kwam, nadat de spoorlijn Amsterdam-Amersfoort gereed kwam in trek bij toeristen. Vooral de rijkere Amsterdammer voelde zich aangetrokken tot het mooie groene stadje. Dat Baarn al voor de aanleg van de spoorlijn een aantal mooie buitenplaatsen kende zal zeker geholpen hebben. Het Koninklijk Huis resideerde in Soestdijk, op steenworp afstand van Baarn en wat dacht u van Kasteel Groeneveld, Peking en Canton, de twee Chinese buitenplaatsen van tapijtfabrikant Scherenberg, Buitenzorg, Villa Veltheim, het huis Schoonoord en Rusthoek? Het zijn stuk voor stuk voorbeelden van buitenplaatsen en villa’s die reeds voor de aanleg van de spoorlijn in Baarn te vinden waren. Voor de rest stelde Baarn nog niet veel voor. Het telde nog maar ongeveer 2000  inwoners, maar men wist dat de omgeving prachtig was. Lommerrijke bossen, uitgestrekte polderlandschappen, het was goed toeven in Baarn.

Baarn was echter vrijwel onbereikbaar voor de toerist uit de stad. Degene die Baarn vanuit Amsterdam per koets wilde bezoeken moest een helse tocht ondernemen. Onverharde wegen en modderige paden zorgden ervoor dat men na de urenlange tocht met de koets naar Baarn geradbraakt aankwam. En arriveerde je eindelijk in Baarn dan waren er niet veel overnachtingsmogelijkheden. Goed, je kon natuurlijk in de herberg Groeneveld overnachten, maar dat werd toch meestal gebruikt door mensen die op doorreis waren.

Station Baarn. Een koets en de paardentram (links) staan klaar om toeristen verder te vervoeren.

Het tweede station van Baarn

Het gereedkomen van de spoorlijn in 1874 veranderde alles. Baarn was opeens gemakkelijk te bereiken voor mensen die de (toen nog dure) treinreis konden betalen. Een trip met het ijzeren paard was al een belevenis. Goed, het was nog steeds een reis van een paar uur, maar het was comfortabel en je kwam uitgerust in Baarn aan. Je kon een paar uur genieten van de prachtige omgeving in Baarn en ‘s avonds weer de trein terug naar Amsterdam nemen. Het duurde dus niet lang of de eerste dagjesmensen bezochten Baarn. De vraag naar overnachtingen nam toe en de eerste echte hotels verschenen. Recht tegenover het station was het prachtige hotel Zeiler te vinden, even verderop kwam Hotel Ronge (heette later De Promenade) en in het centrum aan de Brink hotel Velaars, later Central genaamd. En wat te denken van het Badhotel, aanvankelijk een sanatorium, maar al snel werden de kamers ook aan toeristen verhuurd. Het waren enorme hotels voor zo’n klein plaatsje. Er kwam zelfs een tweede station (nu Eethuys de Generaal).

Toeristen, welkom in Baarn! Het Stationsplein met op de achtergrond Hotel Zeiler.

De toerist vond zijn weg naar Baarn en het gebeurde ook steeds vaker dat rijke Amsterdammers in Baarn hun zomerhuizen lieten bouwen. In Amsterdam verdienden ze hun geld, maar daar was er ‘s zomers niet te harden. De grachten waren in die tijd gewoon open riolen en het stonk er, vooral ‘s zomers, verschrikkelijk. Velen kwamen in de zomer naar Baarn om daar in hun zomerhuis ‘in de frisse lucht’ te wonen. Met de trein kon gemakkelijk naar het werk in Amsterdam gereisd worden en ‘s avonds weer terug. Zo ontstonden de villawijken in het Gooi en Baarn in het Eemland.
De toeristen moesten natuurlijk ook vermaakt worden en, niet minder belangrijk, men wilde geld verdienen aan de recreanten. In het centrum kamen steeds meer winkels, er kwam een echte bioscoop (Flora), een theater (achter hotel Central en later Musis Sacrum), een zweminrichting aan de Eem en er werden pleziervaarten op de Eem en het IJsselmeer georganiseerd. Meester Pluim kreeg kramp in zijn vingers van het beschrijven van prachtige wandeltochten door de omgeving van Baarn. Deze euforische lofredes van Pluim werden in tal van toeristische publicaties en kranten gepubliceerd met als gevolg dat Baarn nog meer toeristen trok.

Eén van de pensions van de dames Hageman

Ondanks het grote aanbod van overnachtingsmogelijkheden in de hotels was er nog steeds vraag naar accommodaties. De vraag was zo groot, dat er vele kleinere pensions in Baarn verschenen. De dames Hageman dreven op verschillende plekken in Baarn hun pension en zij waren niet de enige. Een paar voorbeelden: “Hoog Baarn” aan de Sophialaan, “Mon Repos” aan de Parkstraat, “Felicitas” aan de Nassaulaan. In de toeristische gidsen van Baarns Bloei die in de eerste helft van de vorige eeuw werden uitgegeven staan meer dan veertig van dat soort pensions in Baarn vermeld. En dan waren er nog vele particulieren die kamers aanboden. Veelal vrijgezelle dames die kamers voor kortere- of langere periodes verhuurden. Meestal was volledige verzorging daarbij inbegrepen.
Hoezo Airbnb is een nieuw fenomeen? In Baarn verhuurden particulieren al een eeuw geleden hun woning aan toeristen. Niks nieuws onder de zon.

Eric van der Ent

Dit verhaal verscheen op maandag 3 juli 2017 in de Baarnsche Courant  in de rubriek

’Vandaag is morgen alweer gisteren (bruggetjes naar vroeger)’

Deze rubriek is een samenwerking tussen de Historische Kring Baerne en Groenegraf.nl    

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter

Geïnspireerd geraakt door onze oud Baarn-verhalen?

Kom in actie en deel ook uw herinneringen op Groenegraf.nl.