Van ’exit’ Universal Music Group terug in de tijd naar Philips Phonografische Industrie (PPI): het verhaal achter een foto uit 1969
Door Ed Vermeulen
 |
| Hoog Wolde na het vertrek van Universal Music (Foto: Caspar Huurdeman) |
Universal exit: Het was even schrikken toen in 2018 in de Baarnsche Courant een bericht verscheen over de op handen zijnde sloop van Hoog Wolde, het kantoor waar Universal Music Group sinds 1996 huisde. Sloop ten behoeve van woningbouw. Mijn ’eigen’ en enige echte villa Hoog Wolde werd in 1995 al gesloopt en vervangen door (gelijknamige) nieuwbouw. Maar nu is één ding definitief: geen muzikale activiteiten meer op de plek waar ooit de muzikaalste villa van Baarn stond. Natuurlijk dacht ik dat het zo’n vaart niet zou lopen en ook de aangekondigde verhuizing naar Hilversum nog wel even op zich zou laten wachten. Tijd genoeg dus om de laatste oud-collega’s te bellen en sterkte te wensen. Niets was minder waar. Toen ik, op een zonnige dag in augustus 2019, het nummer van Universal intikte en de zin: ’Het door u gekozen nummer is niet meer in gebruik’, te horen kreeg, wist ik dat ik te laat was. Gemiste kans. Op de plek van het huidige Hoog Wolde zouden woningen in allerlei soorten, maten en prijzen gebouwd gaan worden. Inbreiden: een omgekeerd uitbreiden. Ook ’Amaliawolde’, de in mijn ogen foeilelijke, grijze kolos aan de Amalialaan, scheen op termijn eenzelfde lot beschoren te zijn. Ontworpen door en gebouwd onder toezicht van de Baarnse toparchitect David Zuiderhoek (1911-1993), maar zeker niet mijn favoriete gebouw. Het interieur was ingericht als kantoortuin, waarbij immense plantenbakken en schotten voor afscheiding van de werkplekken zorgden. Wee je gebeente als je probeerde je territorium te vergroten door op een onbewaakt moment het schot een beetje te verschuiven. Ik herinner mij een collega die tijdens zijn frequente telefoongesprekken met Zuid Amerika, bewust, dermate luid sprak, sommigen noemden het schreeuwen, dat iedereen in zijn nabije omgeving hem een kamer voor zichzelf toewenste. Uiteindelijk, na veel gebel en geschreeuw, kreeg hij die ook.
 |
| Weerschip s.s. Cirrus op station. (Foto: Coll. Frank Haalmeijer) |
Hoog Wolde: hier begon op 1 april 1969, géén grap, na een tiental jaren bij de Nederlandse Koopvaardij gevaren te hebben, mijn loopbaan bij de NV. Philips Phonografische Industrie (P.P.I.). Mijn laatste schip: het weerschip Cirrus. Vier reizen lang had ik plannen uitgebroed om de zee de zee te laten en naar een baan aan de wal uit te kijken. Waar te beginnen? Uiteraard wist ik dat in mijn woonplaats Baarn een multinational gevestigd was gespecialiseerd in muzikale activiteiten. Niet dat ik nu zo muzikaal was, verre van dat: mijn muzikale smaak was stil blijven staan bij het uitkomen van de laatste single van de in februari 1959 bij een vliegtuigcrash verongelukte Buddy Holly. Het internationale aspect van deze firma gaf de doorslag: ik trad in dienst van PPI en kreeg mijn eerste werkplek toegewezen in een riante kamer voor twee op de tweede etage in de aanbouwvleugel van de oude villa. De naam van de afdeling: Speciale Projecten (SP). Onderdeel van een groter geheel te weten Gebiedsleiding (Regional Management). De firma was opgebouwd volgens de Philips Eindhoven structuur. Wij heetten derhalve H.I.G. Muziek, waarbij H.I.G. staat voor Hoofd Industrie Groep. Het is maar dat u het weet. Ik maakte mij de kunst eigen van het corresponderen (ex- en intern), leerde calculaties en offertes maken. Mijn toenmalige chef A. (Ton) van den Brink was een gewiekst zakenman en een scherp onderhandelaar. Nee verkopen was hem onbekend. Onvermoeibaar probeerde hij de muzikale buitenwereld te overtuigen hun platen en cassettes toch vooral bij PPI te laten maken. Met veel succes: grote klanten waren o.a. Readers Digest, Medical Media, Berlitz (talencursussen) en dichter bij huis Philips Eindhoven, waarvoor wij demonstratieplaten en cassettes maakten ter meerdere glorie van door Philips geleverde geluidsapparatuur. Ook voor zog. derden, dus niet directe eigen labels waaronder CNR (Heintje), Dureco en het fameuze Franse Valois en Bärenreiterlabel (klassiek) persten wij platen. Bij SP werkte ik gedurende een drietal, uiterst leerzame, jaren, met daarbij veel liaisonwerk tussen de klanten en ’de fabriek’, gevestigd aan de in hartje Baarn gelegen Torenlaan, aan meerdere grote projecten waaronder World Star Festival en de Maanlanding.
 |
| Ingesloten door Torenlaan, Javalaan, Oosterstraat, Balistraat en Sumatrastraat zien we een zogenaamde 'Geluidsdrager Plantage'. Hier werden tientallen jaren met veel succes LP's, EP's, Singles en Musicassettes verbouwd! De oplettende kijker zal naast 'de Philips' ook andere sporen van het voorbije Baarn herkennen... Musis Sacrum, Sportveld Het Baarnsch Lyceum en Villa Java. (Coll. Geheugenvanbaarn.nl |
Tevens was ik vanuit mijn raam getuige van de sloop van veel villa’s aan de Amalialaan, waaronder het Incrementum, de deftige dependance van Het Baarnsch Lyceum. Dit alles gevolgd door nieuwbouw van het nog steeds bestaande Amaliawolde.
 |
| Pannenbier bij bouw Amaliawolde (Coll. HKB) |
 |
| Februari 1969, eerste persing World Star Festival (Coll. Historische Kring Baerne) |
World Star Festival: een zogenaamde verzamel LP (compilatie) met daarop zestien bekende nummers van evenzovele top artiesten, samengesteld en geperst in opdracht van de UNHCR de VN vluchtelingenorganisatie uit Genéve, waarvan de opbrengst van de verkoop was bestemd ten bate van hulp aan de enorme aantallen vluchtelingen. Het eerste exemplaar was in februari 1969 al geperst. Aan de hand van een die dag gemaakte foto vertel ik u meer. We zien de ’oude’ platenperserij (de nieuwe met volautomatische persen werd in 1972 geopend) in het fabriekscomplex aan de Torenlaan, nu woonwijk Plantage*. Op de voorgrond een zogenoemde tandempers waar de operator (perser) twee persen tegelijk kon bedienen. Bob Bouma, de toenmalige pers- en publiciteitschef van PPI en latere TV presentator en quizmaster, overhandigt de platenhoes bestemd voor de eerste persing aan Prins Sadruddin Aga Khan, de toenmalige Hoge Commissaris bij de UNHCR. Naast hem, ook in witte jas, een lachende Jan van Oostveen, een jonge HTS’ er in dienst van PPI, bestemd om uitgezonden te worden naar één van de vele gebieden waar het bedrijf zich gevestigd had. In het midden, direct achter de pers herken ik de heren Coen Solleveld, van 1966 tot 1982 President van Polygram, ooit begonnen als samenvoeging van Deutsche Grammophon Gesellschaft en Philips Phonografische Industrie, waarna in 1972 onder zijn leiding de bedrijfsnaam Polygram werd ingevoerd (samengesteld uit Polydor en Phonogram), Pim Zalsman, directeur Philips Klassiek, Baarnaar en uitstekend schaker, aan wie de volgende quote wordt toegeschreven: ’De heren van Hoogwolde en de mannen van de fabriek’, een opmerkelijke uitspraak uit andere tijden, Bernard Nusselder, manager afdeling Packaging & Design en Joop Buinink, directeur Gebiedsleiding (Regional Management). Wie we ook zien: (met bril links van de lamp enigszins op de achtergrond) mijn chef A. (Ton) v.d. Brink, (links naast Solleveld) Wilke Jan Kaasjager redacteur van het fameuze blad Muziek Mercuur en (onder de kleine lamp) Frits Versteeg, redacteur van diverse muziekbladen.
 |
| Album World Star Festival en Sadruddin Aga Khan |
Het door de afdeling Repertoire Clearance & Coding aan deze plaat toegewezen catalogusnummer: DY 88888. Voor de liefhebbers hierbij een opsomming van alle nummers, de zogenaamde ’tracklist’ van de LP ’World Star Festival’. Allen ’Top of the Bill’ artiesten uit de toenmalige wereld van het entertainment. Alle grote platenmaatschappijen waren vertegenwoordigd hetgeen het geheel tot een zeer gecompliceerd en bewerkelijk project maakte.
 |
| Tracklist World Star Festival |
De oplettende lezer ziet dat de speelduur van de kortste track 2 min. 10 sec. is en de langste 3 min. 37 sec. Ouderwetse singletijden! De hoestekst (linernotes) werd geschreven door André Previn, Bert Kaempfert en Leonard Bernstein. Beroemde namen uit de muziekwereld!
 |
| André Previn, Bert Kaempfert en Leonard Bernstein |
Al eerder, in 1963, had de Verenigde Naties een verzamel LP uitgebracht onder naam ’All Star Festival’, in 1971 nog gevolgd door ’Top Star Festival’.
 |
| De albums All Star Festival en Top Star Festival |
Maanlanding: Een ander hoogtepunt was de lancering van de maanplaat waarop de eerste maanlanding op 20 juli 1969, een zondag, werd vastgelegd: ’We Came In Peace For All Mankind’ (u herinnert zich ongetwijfeld de spraakmakende TV uitzendingen met verslaggever Henk ‘Apollo Henkie’ Terlingen o.l.v. regisseur Rudolf Spoor. Via een door Van den Brink onderhandeld contract met de grote Amerikaanse uitgeverij Doubleday & Co. had PPI de rechten verworven om de opnames van deze unieke gebeurtenis op LP op het Philipslabel uit te brengen.
 |
| Het album “Man op de maan” (Bron: Discogs.com) |
Om dit te realiseren werd de landing en verdere teksten via een speciaal vrijgemaakte telefoonlijn rechtstreeks doorgebeld en op band vastgelegd door een opnameteam o.l.v. de onvergetelijke Ruud van Lieshout in de Phonogram studio in de Hilversumse Honingstraat. Deze band werd vervolgens razendsnel naar het T-Centre (Transcriptiecentre) van de PPI fabriek gebracht en bewerkt om aansluitend in de matrijzenmakerij tot matrijs gemaakt te worden, waarna de platen geperst konden worden. Catalogusnummers voor de internationale en de Nederlandse versie resp. 88463 DL en 88461 DL. Een historisch document en een bestseller! Ik was er vanaf het eerste moment bij en stond versteld bij zoveel technisch vernuft. Later bedacht ik me dat ik mezelf wel degelijk tot de incrowd mocht rekenen: want had ik niet immers reeds in 1953 mijzelf via het in het boek ‘MONUS de man van de maan’, auteur A.D. Hildebrand, opgenomen inschrijfformulier voor een reis naar de maan opgegeven?
 |
| Het boek Monus de man van de Maan van A.D. Hildebrand |
 |
| Mijn inschrijfformulier voor een ruimtevlucht (Coll. Ed Vermeulen) |
 |
| Label van de 78-toeren grammofoonplaat van het hoorspel Monus, de man van de Maan. (Bron: Minigroove.nl) |
Ten leste: Bij het schrijven van deze nostalgische, muzikale terugblik stelde ik vast dat het nieuwe Hoog Wolde (lees: het Universal kantoor) er, weliswaar leeg, nog steeds staat maar dat de plannen voor gebouw en terrein inmiddels opnieuw grondig zijn gewijzigd. Géén sloop, geen nieuwbouw, maar wel verbouw tot appartementen. Als je maar lang genoeg wacht vindt alles zijn weg. Waarmee ook het wonen in Hoog Baarn, in de geest van de huidige tijd, een nieuwe naam krijgt: UpHill! Lang leve de vooruitgang.
Bedenk bij het lezen van het verhaal en het bekijken van de foto’s dat het gebeurde in het (muzikale) hart van ons eigen Baarn!
Met dank aan mijn goede (oud) collega’s : Aart de Stigter, Han Tendeloo, Jan Veldhuizen, Peter Wijdeveld en Harry Knipschild.
*De sloop van fabriek en bouw van woonwijk Plantage is uitgebreid beschreven in Johan Hut’s mooie verhaal ’Van Phonogram naar Plantage’
