Inspiratie: de bron van alle verhalen, deel 1 - Louisa State en Het Baarnsch Lyceum

door Ed Vermeulen

Inspiratie: oude hek Anno 1880, Spoorstraat 2
(Foto: Ed Vermeulen)

Inspiratie: de bron van alle verhalen. Geheel afhankelijk van hoe je in het (Baarnse) leven staat kan de inspiratie tot het schrijven van een verhaaltje ontstaan door een sterke en onuitwisbare herinnering, een gevoel dat opkomt bij het zien van een historisch object, een toevallige ontmoeting in het dorp of zomaar een gebeurtenis die zijn sporen in je brein achterlaat. 
                                   
De inspiratie tot het schrijven van het verhaaltje dat u momenteel leest vond ik in het kort geleden op Groenegraf.nl gepubliceerde en door Maarten van Bommel geschreven verhaal over Louisa State.
Tijdsbepaling: in de jaren 1953-1959 zat ik op Het Baarnsch Lyceum. In 1964 trouwde ik met een Indisch meisje. Haar Indische komaf maakt dat wij al enkele tientallen jaren geabonneerd zijn op ’Moesson Het Indische Maandblad’, opgericht in 1956 door de bekende Indische auteur Tjalie Robinson.

Moesson met een Baarns tintje,
Hella Haasse, ooit woonachtig in Baarn.

Dit prachtige blad vierde dit jaar en viert eigenlijk nog steeds haar zestigjarig bestaan. Een prestatie in optima forma! Begonnen onder de naam ’Onze Brug’ , gevolgd door ’Tong Tong’ verbindt het blad Indisch Nederland, maar ook mensen die aan de zijlijn staan van het Indische leven, zoals ikzelf, genieten iedere maand weer van de verhalen en rubrieken. Het blad kent een rubriek ’Indische Schoolfoto’. Soms ontdek ik op deze foto’s van veelal lang(er) geleden een naam die een herinnering oproept uit de familiegeschiedenis van mijn vrouw. In 2001 besloot ik een foto uit mijn eigen (Baarnse) fotoalbum aan de redactie van Moesson voor te leggen voor eventuele plaatsing. Het betreft de foto die u hieronder ziet.

Het Baarnsch Lyceum klas 1C, schooljaar 1953-54
(Coll. Ed Vermeulen)

Geen typisch Indische foto zult u zeggen en natuurlijk heeft u gelijk. Toch had ik na enig speurwerk met hulp van de toenmalige archivaris van Het Baarnsch Lyceum vastgesteld dat de invloed van het voormalige Nederlands Indië ook op deze foto, misschien enigszins verborgen voor de argeloze kijker, zichtbaar is. U ziet de jongensklas 1C, schooljaar 1953-54. Onze klas telde 28 leerlingen, waarvan er zeker elf(!) in Indië geboren waren plus nog drie waarvan de ouders geruime tijd in Indië gewoond en gewerkt hadden. Indië scoorde derhalve vijftig procent! Zeker zes, van de met onze voormalige kolonie verbonden leerlingen woonden op het internaat Louisa State aan de Gerrit van der Veenlaan.

Louisa State

Ook onze klassenlerares, mevrouw W.H. Reijerse-Beun, docente Nederlands, had een band met onze voormalige kolonie. Op de foto zit zij in het midden tussen haar jongens. Zij gaf op voortreffelijke wijze les en had een prachtige uitspraak van onze taal. Met haar als gids had het prachtige verhaal ’Het fregatschip Johanna Maria’ van Arthur van Schendel voor mij geen geheimen meer. Ook haar echtgenoot, drs. M.H.J Reijerse, gaf les op Het Baarnsch Lyceum, Nederlands, geschiedenis en ook (facultatief) Spaans. Hij zou gezegd hebben: ’Alleen al om het boek Don Quichot van La mancha van Miguel de Cervantes op waarde te schatten zou je Spaans moeten gaan leren’.
Op een paar na zijn de meesten van mijn toenmalige klasgenoten uit mijn beeld verdwenen, velen mogelijk ook overleden, maar zeker niet uit mijn herinnering. Ik ken gelukkig alle namen nog.

Het Baarnsch Lyceum jongensklas 1C (Coll. Ed Vermeulen)

Alle klasgenoten geboren in of met een duidelijke familieband met Indië heb ik gemerkt *, degene van hen die, voor zover bij mij bekend,  op Louisa State woonden nog extra voorzien van **

1.   Leo Naessens */ **   ( geb. Medan, Sumatra)		16. Eddy du Prée
2.  Hans Bitter *  ( geb. Tandjong Karang)		17. Ton van der Hoorn
3.  Rudy Cramer van den Bogaart*		18.  Paul Visser
4.  Francis van ’t Hooft */** (geb. Semarang, Java)		19.  Robert Boswijk* (geb. Samarinda, Borneo nu Kalimantan)
5.  Chris Campagne		20  Gerrit Dijxhoorn *
6.  Hans Krook		21.  Frans Erhart */** (geb. Menado, Celebes nu Sulawesi)
7.  Cor Vermeulen * (geb. Emmastad, Curaçao)		22. Willem Ernst van Till * (geb. Buitenzorg, Java)
8.  Pim Soederhuizen */** (geb. Fakfak, Nieuw Guinea)		23. Eddy Vermeulen
9.  Jan Joris Loeff */**		24  Jan Tijo van Marle
10. Aat Schouten */** (geb. Bindjei, Sumatra)		25  Evert Wijers
11. Rob Piper		26  Bob Steenstra
12. Kees de Groot		27  Wally van Diermen * (geb. Bandung, Java)
13  Eddie Bosma *		28  Svend Veldhuyzen **
14  Peter Scholtz		29  Bas van der Bilt */**  (geb. Semarang, Java)
15  Mevrouw Reijerse-Beun *

Het merendeel van de leerlingen van klas 1C, de Louisa State bewoners incluis, waren Baarnaars, met onder hen zelfs drie Barinezen t.w. Gerrit Dijxhoorn, Eddy du Prée en Bob Steenstra. Maar ook Soest, Hilversum, Bussum, Laren, Blaricum en zelfs Nijkerk waren vertegenwoordigd.

Sportief

Hockeyinternational
Francis van 't Hooft  (Internet)

Zeker vier van hen werden later bekende en gekende sporters: Francis van ’t Hooft, gelouterd hockeyinternational, nam deel aan de Olympische Spelen van 1964 in Tokyo.

Ook Rob Piper was een gerenommeerd hockeyer. Peter Scholtz, jongere broer van de later in Baarn praktijkhoudende dierenarts Rob Scholtz, was een jong en opkomend tennistalent. Hun beider vader H.J ’Henny’ Scholtz nam ook deel aan de Olympische Spelen van 1964, maar was reeds ver voor de oorlog een bekend wedstrijdzeiler. Foto’s aan de wand van Peter’s ouderlijk huis in Hilversum herinnerden aan die tijd. Het leven van mijn buurjongen Evert Wijers stond en staat in het teken van sport. Hij was ondermeer een talentvol tafeltennisser en voetbalkeeper. Hij verdedigde op zeker moment het doel van BVV Baarn 1. Weer later werd hij sportleraar en atletiektrainer.

Herfst 1958: Ping Pong Toernooi Het Baarnsch Lyceum, staand op voorgrond v.l.n.r.
Wilma Kooistra, Marion de Vilder, Eveline Jiskoot, gebroeders Zweerts (Jeroen en Frank),
Marisette Jiskoot, Evert Wijers, achteraan: midden drie dames N.N., gebroeders Horsman
 (Maarten en Felix), Liesbeth Splinter, André Mijnssen,
vooraan Eddy Vermeulen  (Coll. Ed Vermeulen)

Louisa State

Altsaxofonist Charlie Parker

Frans Erhart was evenals ikzelf lid van de Baarnse zeeverkenners padvindersgroep Mango Kwane. Soms ging ik met hem mee naar Louisa State: een in mijn beleving bijzondere ervaring. Het imposante gebouw, maar meer nog het interieur maakte een verpletterende indruk.
Weer later kreeg ik ook een goede band met Svend Erik Veldhuyzen. Ook bij hem kwam ik wel eens op bezoek op Louisa State. Svend was verantwoordelijk voor onze klassenkrant, door hemzelf volgeschreven en in elkaar gezet, met behulp van het beste knip- en plakwerk ooit vertoond. De krant, meer een tijdschrift, verscheen op ongeregelde tijden in een oplage van één exemplaar en werd in de klas ter lezing doorgegeven. Op Svend ’s verzoek heb ik een, bescheiden, Jazzrubriek verzorgd. Niet dat ik toen veel verstand had van dit onderwerp, verre van dat, maar de Radiobode van  thuis bracht uitkomst. Ik herinner mij een prachtig artikel met foto’s over de beroemde altsaxofonist Charlie Parker, dat uitgeknipt en daarna ingeplakt in de klassenkrant indruk maakte. Tientallen jaren later ontmoette ik Svend opnieuw tijdens de om de vijf jaar gehouden reünies van Het Baarnsch Lyceum. Hij maakte altijd voorafgaande aan de reünie een wandeling door het dorp  waarbij hij zijn favoriete plekken aandeed zoals Louisa State en Boekhandel Den Boer. Svend overleed in 2003, een jaar voor onze geplande volgende ontmoeting, de reünie van 2004. Hij werd begraven in Vorden.

Sinterklaasviering 1955 3e klas Het Baarnsch Lyceum, van links naar rechts: Willy van Hilten, Pjotr Israels, Wim de Berg, Zwarte Piet (Eddy Vermeulen), Peter Scholtz, Lydia Ventura, Yvonne Wijnen, Ko Makkink, Lieuwe Eysse de Vries, Gerrit Jan Dijxhoorn, Hanneke van Andel, Liesbeth Stolle, Rita van Panhuis.  Verscholen achteraan: Eeke Naessens

Zittend van links naar rechts: Pim Soederhuizen, Sint Nicolaas (Nico Driessen), Erwin Mackaay, Jerry Eman, Svend Erik Veldhuyzen.
(Coll. Ed Vermeulen)

Dichtbij, oftewel om de hoek 
Gerrit Dijxhoorn, klasgenoot gedurende zes Lyceumjaren, kon goed en in mijn ogen vooral ook gemakkelijk leren. Was zeer belezen en wist ’alles’ van oude talen. Nou ja: bijna alles. Oude geschiedenis had ons beider belangstelling. Gerrit’s vader was kapitein bij de rederij Koninklijke Paketvaart-Maatschappij (KPM). Ten tijde van het verblijf van zijn ouders in Indonesië woonde hij onder meer op kamers bij de families van Berkum, van Wassenaarlaan en Blauwendraat, Villa Trianon, Eemnesserweg. In 1985, veel te jong, overleden. Zijn oudere broer Rob is al tientallen jaren mijn buurman. Soms wordt in gesprekken Gerrit’s naam genoemd: dan is het verleden zo maar weer dichtbij.

Rudy Cramer van de Bogaart woonde in de mooie villa Mollerusstraat 1, ooit bekend als Java Hotel, op de hoek van de Laanstraat, op een steenworp afstand van mijn huis op no. 66A. Zijn ouders hadden (voor de oorlog) in Indië hotel(s) in  ondermeer Sukabumi en Batavia (het latere Djakarta) en weer later ook in Soest (Oranjehotel). Aardige mensen waar ik graag op bezoek kwam. Zij verhuurden kamers in het betere genre. Zeker twee mij bekende docentes van Het Baarnsch Lyceum, de dames Reijers en Tjin-A-Djie , hebben hier enige tijd gewoond.

Mollerusstraat 1, Baarn (Coll. Hist. Kring Baerne)

Rudy’s vader had later een autorijschool. In 1969 toen ik mijn loopbaan op zee had ingeruild voor een walbaan bij Philips Phonografische Industrie kreeg ik van Cramer Sr. rijles. Ik behoorde tot zijn laatste lichting leerlingen. Als het weer eens niet optimaal verliep tijdens het lessen verzuchtte Cramer altijd: ’Schiet nou eens op, ik wil met pensioen en weet je wel wat dit allemaal kost, of heb je soms geld teveel?’ Ook Rudy is, net als ikzelf, gaan varen. Deed zijn opleiding tot stuurmansleerling aan de zeevaartschool De Ruyter in Vlissingen.

Zeevaartschool De Ruyter, Vlissingen

Andere, nu voorbije tijden.

Vermeulen is de naam!
Cor Vermeulen, geen familie, kwam van Curaçao, maar zijn ouders hadden ook in Indië gewoond en gewerkt. De familie Vermeulen, vader, moeder, dochter Ieke en zoons Stan, Cor en Piet, woonde op de Paulus Potterlaan 1 en behoorden tot de eerste bewoners van de nieuwgebouwde schilderswijk.

Schilderswijk: Paulus Potterlaan 1, Baarn (Coll. Hist. Kring Baerne)

Cor droeg ’the original american jeans’, Levi’s of Lee’s , iets waar ik duidelijk jaloers op was. Mijn eigen eerste ’echte’ spijkerbroek was van het merk JSB, klonk deftig, tot ik er achter kwam dat dit stond voor ’Jongensspijkerbroek’. Weg illusie. In huize Vermeulen was televisie (!). Nieuw voor die tijd en dus bijzonder. Vele woensdagmiddagen verzamelden wij ons hier om TV te kijken. Mevrouw Vermeulen zorgde voor koekjes en limonade. We bekeken alles wat voorbij kwam, zelfs het testbeeld had zijn charme! Jaren later is de familie naar Australië geëmigreerd en jammer genoeg uit mijn beeld verdwenen.


Zichtbaar Indië

m.s. Kota Baroe

Bij sommige van mijn klasgenoten was de Indische achtergrond zichtbaar aanwezig, zoals bij Wally van Diermen. Wally (Walfredo Victor) was geboren in Bandung. Van Wally, die ik al kende van de lagere school, heb ik ooit bij toeval vastgesteld dat hij samen met zijn moeder mevrouw Van Diermen-Lesquiller, twee broers en een zus, net als mijn vrouw in april 1947 met het schip de Kota Baroe naar Nederland is gekomen.

Passagierslijst:  Wally van Diermen no. 154 en Martje van der Wal 644  Coll. Marty Vermeulen)

Wally als passagier no. 154, mijn vrouw als no. 644. Als adresbestemming van de familie Van Diermen stond op de passagierslijst Dijkweg 24 in Baarn vermeld. Volgens een oud adresboek woonde hier de familie Keppel. Toen ik hem dit bij een van de regelmatige ontmoetingen in het dorp, ’hé Wally, ha die Eddy’  vertelde begon hij te lachen, zoals alleen Wally dat kon: een lach van oor tot oor. ’Dat zal mijn moeder leuk vinden’ waren zijn woorden. Wat hij er zelf van dacht en of hij het zijn moeder ooit verteld heeft ben ik nooit te weten gekomen. Wally overleed in april 2011.

Vriendschappen
Zelf zit ik op positie 23, met voor mij mijn vrienden van de lagere school Bauke Hendrik ’Bob’ Steenstra, zoon van groenteman Steenstra uit de Brinkstraat, overleden in 2013, en Evert Wijers, van de fameuze banketbakkerij Huize Wijers in de Laanstraat. Hij werd in februari 1950 na onze verhuizing van de Spoorstraat naar de Laanstraat mijn buurjongen. Met zowel Bob als met Evert heb ik lief en leed gedeeld. Bij beiden was het zo dat wij elkaar soms langere tijd niet zagen, maar dat wij bij ontmoetingen altijd aan een half woord genoeg hadden om het verleden weer haarscherp op te roepen. Over deze vriendschappen hoop ik Deo Volente, bij leven en welzijn en ijs en weder dienende nog eens iets te schrijven.

Het Baarnsch Lyceum  (Coll. Groenegraf.nl)

De foto werd gemaakt in het lokaal van docente biologie Mej. I (Ingeborg) Saetrang, aan de voorzijde van de school boven de rectorskamer. Deze in mijn herinnering een ietwat strenge dame woonde toen op het hoge gedeelte van de Nassaulaan. Onder haar leiding droogden en ontleedden we planten en insecten, om ze vervolgens kleurrijk uit te tekenen. Ook werden we door haar in het vak ’menskunde’ onderwezen met al zijn in onze ogen interessante aspecten. Veel verder dan de bloemetjes en de bijtjes zijn we niet gekomen.
In dit lokaal werden ook de toen populaire schoolfilms gedraaid met sprekende titels als: ‘Naar de bollen’ of was het ’Het Bloemencorso’, ’De Nederlandse Industrie’ en ’Gemengd Bedrijf’, de laatste een film over de agrarische sector. Niet al te spannend, maar altijd een welkome onderbreking van de vaste lessen. Als filmoperateur trad op de heer Uit den Boogaard, onze amanuensis. Het filmbeeld  werd altijd voorafgegaan door de magische woorden: ’Om scherp te stellen’!  Woorden die zeker ook nu nog op mijn herinneringen van toepassing zijn.
Dr. Vreeswijk, mijn docent natuurkunde, had als leidraad ’Wat je niet weet kun je niet opschrijven’. Na al die jaren nog steeds van toepassing. Ik heb mij bij het schrijven van dit verhaaltje door zijn wijze woorden van toen laten leiden.

’Inspiratie, de bron van alle verhalen en verhaaltjes’: laat u inspireren, kom in actie en deel ook uw Baarnse herinneringen op Groenegraf.nl

Ed Vermeulen (1942)

                               

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter