Dr. Samuel Meihuizen, oorlogsslachtoffer

Enige tijd geleden werd ik gebeld door mevr. P. Wildervanck de Blécourt uit Baarn. Ze vertelde me de levensgeschiedenis van Dr. Samuel Meihuizen, een verhaal dat moet worden vastgelegd om het vreselijke gebeuren dat zich in Baarn afspeelde niet te vergeten. En om ervoor te zorgen dat zijn naam niet wordt vergeten…

Dr. Samuel Meihuizen

Samuel Meihuizen werd in Soerabaja, Nederlands-Indië, geboren op 16 juli 1878 als zoon van Samuel Meihuizen en Henriëtte Philippine Hofland. Vader Samuel werkte als geneesheer in Soerabaja. Zoon Samuel zou in de voetsporen treden van zijn vader, net als zijn oudere broer Pieter Willem en jongere broer Frederik Hendrik. Sam studeerde in Delft af in de Indologie, een wetenschappelijke cultuur- en talenstudie. Zijn Indische loopbaan begon hij als ambtenaar der algemene secretarie in het toenmalige Buitenzorg op West-Java. Nadat hij de rang van hoofdcommies verworven had, studeerde hij van 1909 tot 1914 geneeskunde in Utrecht. In april 1914 werd hij benoemd tot gouvernementsgeneesheer in Weltevreden, een voorstad van de voormalige hoofdstad Batavia op Java. Ruim tien jaar later bekwaamde hij zich als tandarts, waarvoor hij studeerde aan de universiteiten van Utrecht, Berlijn en Freiburg.

Dr. Samuel Meihuizen

Op 8 november 1900 was hij getrouwd met Ariëtte Koolemans Beijnen, naast vier zoons de enige dochter van de legerofficier en historicus Gijsbertus Johannes Willem Koolemans Beijnen en Cornelia Adriana van den Bergh. Uit het huwelijk waren tussen 1904 en 1918 zeven kinderen geboren: Barbara, Ariëtte, Suze, Samuel, Gijsbertus, Jannetje en Sijtse. Enkele jaren voor de Tweede Wereldoorlog, in 1933, vestigde Samuel zich met zijn gezin aan de Dalweg nummer 10 in Baarn om daar met enthousiasme als arts en tandarts aan de slag te gaan.

In deze periode maakte hij kennis met nieuwe opvattingen omtrent het endocriene stelsel, dat bestaat uit klieren die stoffen afgeven ten behoeve van lichamelijke functies. Zoals de alvleesklier, die het hormoon insuline produceert dat het suikergehalte van het bloed bepaalt. De verheugende resultaten die hierin behaald werden, hielden zijn belangstelling gevangen. Het zou hem later, in de oorlog, goed van pas komen…

Ariëtte Koolemans Beijnen

In 1940 brak die vreselijke tijd aan. De Duitse onderdrukking en de Jodenvervolging waren uiteraard ook in Baarn merkbaar. Door de oorlog werd het moeilijk om aan medicijnen te komen. Zelfs voor hem als arts waren er onvoldoende mogelijkheden om medicamenten te verkrijgen o.a. voor zijn vrouw, die zwaar suikerpatiënte was en insuline nodig had. Maar Samuel ging niet bij de pakken neerzitten en kocht op verschillende markten in de omgeving alvleesklieren om daarvan de voor Ariëtte zo noodzakelijke insuline te maken. Als menslievend persoon, die erom bekend stond dat hij zich inzette voor de armen, was de jodenvervolging Samuel een doorn in het oog. En dat deed hem ertoe besluiten om zes joodse onderduikers in huis te nemen. Door zijn vele contacten met patiënten en andere inwoners van Baarn en met hun hulp was hij in staat te voorzien in het levensonderhoud van de onderduikers.

Kamp Mauthausen

Eind 1944 betrapte Samuel één van zijn onderduikers op het stelen van brood uit de voorraadkast. Dit voorval was voor hem onvergeeflijk en de dief werd onmiddellijk het huis uitgezet. De uitgezette onderduiker begaf zich regelrecht naar de ‘Ortskommandant’. Onder de voorwaarde dat hij van vervolging gevrijwaard werd, verried hij Samuel Meihuizen en diens vijf overige onderduikers...

Kamp Mauthausen, waar de gevangenen tewerk
werden gesteld om graniet te winnen

Toen dokter Meihuizen die dag thuis kwam van zijn ronde, kreeg hij de schrik van zijn leven: z’n huis was verlaten! Zijn vrouw en de ondergedoken joden bleken opgepakt te zijn door de ‘Sicherheitspolizei’! Toen Samuel daarop zelf naar de ‘Ortskommandant’ stapte, werd ook hij vastgenomen. En, terwijl Ariëtte weer in vrijheid gesteld werd, werd Samuel uiteindelijk gedeporteerd naar het Oostenrijkse concentratiekamp Mauthausen. Kamp Mauthausen lag in een gebied met aanwezigheid van graniet en gevangenen werden tewerkgesteld voor de winning ervan. De verblijfs- en arbeidsomstandigheden waren zeer slecht en mishandeling, straf, ziekte en honger bepaalden het beeld van alledag. Gevangenen werden doodgeslagen, opgehangen of doodgeschoten. Zieke gevangenen liet men bevriezen, verhongeren of ze werden gedood met fenolinjecties of gifgas. Een overlevende van het kamp vertelde later dat dokter Meihuizen er nog zoveel mogelijk geholpen heeft …

Overlijdensbericht Ariëtte
Koolemans Beijnen

Op 6 maart 1945, dus kort voor de bevrijding, stierf Samuel in gevangenschap aan ‘een kortdurende koortsende ziekte bij de versleeping van het eene kamp naar het andere’. Echtgenote Ariëtte Koolemans Beijnen overleefde de oorlog, maar door haar suikerziekte en de ontberingen van de oorlog was haar gezondheid ernstig verzwakt. Op 25 augustus 1947 overleed ze in Amersfoort op 68-jarige leeftijd.



In mei 1947 werd op het Stationsplein het Baarnse Vrijheidsmonument officieel overgedragen. En op 29 oktober 2001 onthulde prins Bernard een plaquette aan de rechterzijde van het monument met de namen van de Baarnse inwoners die in de Tweede Wereldoorlog hun leven ‘gaven’ voor onze vrijheid. Ook Samuel Meihuizen wordt op deze plaquette vermeld.

Sinds 1960 ligt in de hal van de ingang van Binnenhof 1a van de Tweede Kamer der Staten Generaal de ‘Erelijst van Gevallenen 1940-1945’. Deze lijst bevat de namen van degenen die in de Tweede Wereldoorlog als militair of als verzetstrijder/ster voor het Koninkrijk der Nederlanden zijn gevallen. Iedere dag wordt door een medewerker van de Tweede Kamer een pagina omgeslagen, zodat voor het publiek nieuwe namen te zien zijn. Ook Samuel Meihuizens naam is als verzetsstrijder in deze erelijst opgenomen.

Dalweg 10 in Baarn, de brand in 1971

Het huis aan de Dalweg nummer 10 in Baarn, waar dokter Meihuizen woonde en zijn praktijk had, is inmiddels verdwenen. Het pand bevond zich destijds recht tegenover de d’ Aulnis de Bourouilllaan en het stond al op de nominatie om gesloopt te worden. Op 11 augustus 1971 werd er door vandalen brand gesticht in de woning.

En zo eindigt het verhaal over dr. Samuel Meihuizen, die moest betalen met zijn leven voor de hulp aan anderen. Ik hoop, o.a. door deze publicatie, dat zijn naam in onze herinnering zal blijven voortleven.

Met dank aan mevr. P. Wildervanck de Blécourt, Baarn, voor het idee om dit verhaal te publiceren en het verstrekken van informatie over dr. Samuel Meihuizen.

Een in memoriam in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde is tevens een belangrijke bron geweest.

De foto van Dalweg 10 is afkomstig van dhr. R.F.F. van den Brink uit Baarn.

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter.