Een Baarnse Jonkheer sterft aan het front

Jacob August Cornelis Hartsen 1891-1916

Tijdens het surfen op internet trok dit bericht op internet mijn aandacht. Het betreft de familie Hartsen.

In 1877 komt Jonkheer Jacob Hartsen naar Baarn. Tot dan toe was hij directeur van de Maatschappij Electra in Amsterdam geweest. Hij kwam naar Baarn omdat hij directeur van de gasfabriek in Baarn zou worden. Hij zou tot aan zijn dood in 1892 in Baarn blijven wonen en directeur van de Gasfabriek blijven. Jacob was getrouwd met Alma Augusta Then Bergh. Ze kregen samen drie kinderen: Maria Jacoba Hartsen (*1890), Jacob August Cornelis Hartsen (*1891) en Caroline Julie Emilie Hartsen (*1892). Alle drie de kinderen zijn in Baarn geboren. Zijn laatste dochter heeft hij nooit in levende lijve gezien. Voordat Caroline geboren werd is Jacob Hartsen al overleden. Hij werd slechts 49 jaar oud.

Het gezin was vermogend dat blijkt wel uit de prachtige villa die het gezin bewoonde. Ze woonden aan het Westeinde (tegenwoordig heet die laan Prins Bernhardlaan) de villa Florence Grove, vlakbij het Badhotel in Baarn.

Florence Grove, aan de Prins Bernhardlaan 3 in Baarn

Jacob August Cornelis Hartsen 1891-1916

Jacob Hartsen sr. overleed dus op relatief jonge leeftijd op 18 januari 1892 in Baarn. Hij werd begraven op de oude algemene begraafplaats aan de Berkenweg in Baarn. Weduwe Alma Augusta Then Berg trouwt in 1900 te Amsterdam met Richard Theodor von Hennig, een officier (luitenant-generaal) bij het Saksische leger. Het gezin vertrekt dan naar Duitsland. De kinderen zijn op dat moment nog jong.
In 1911 wordt zoon Jacob August Cornelis Hartsen in de adelstand van het koninkrijk Saksen opgenomen evenals zijn zus Maria Jacoba in 1915. Of Jacob jr. bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in het bezit is van de Nederlandse nationaliteit is onduidelijk. Het schijnt dat hij in 1912 Duits staatsburger is geworden. Hij komt in dienst van de Duitse luchtmacht, hoewel de Duitse luchtmacht in die tijd in principe geen buitenlandse huurlingen of vrijwilligers toelaat. Maar mogelijk is voor de Nederlandse stiefzoon van een hoge Duitse militair een uitzondering gemaakt.

Overlijdensbericht van Jacob Hartsen. Blijkbaar werd hij in
Duitsland Jacob VON Hartsen genoemd

De 25-jarige jonkheer Jacob August Cornelis Hartsen sneuvelt op 15 juli 1916 tijdens de slag aan de Somme. De slag aan de Somme (Noord-Frankrijk) was een grote slag in de Eerste Wereldoorlog waarbij meer dan een miljoen slachtoffers vielen. De Franse en Britse legers vochten tegen het Duitse leger. Volgens het Nederlands Adelboek (1967) is een luchtgevecht boven Mons en Chaussée Jacob jr.  noodlottig geworden. Hartsen bekleedt de rang van eerste luitenant en heeft de functie van waarnemer in een vliegtuig. In een rouwadvertentie van 21 juli 1916 in de NRC staat overigens dat Hartsen de rang van eerste luitenant bekleedt in het huzarenregiment nr. 18. In dat bereden regiment heeft hij waarschijnlijk gediend voordat hij toetrad als waarnemer tot de Duitse luchtmacht. Opmerkelijk aan de foto uit een onbekend Nederlands tijdschrift die stilstaat bij het overlijden van Jacob Hartsen zijn de medailles op zijn uniform. De meest linkse is de modeldecoratie van Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Deze medaille heeft hij waarschijnlijk voor zijn dienstneming in Nederland gekregen. Hartsen draagt deze medaille op een prominentere plek dan het Pruisische IJzeren Kruis tweede klasse. Geeft hij daarmee aan welke onderscheiding hij het meeste waarde hecht?

Laatse rustplaats van Jacob, zijn moeder en stiefvader

Jacob August Cornelis Hartsen werd begraven in Dresden op het Garnisonsfriedhof. Zijn moeder en stiefvader zouden later in hetzelfde graf begraven worden.






Update 21-12-2013: Dhr. R. Venema uit Baarn liet ons nog het volgende weten:

In uw webloog zag ik o.a. het verhaal van Jhr. J. von Hartsen. Jacob von Hartsen die in 1916 was gesneuveld was drager van de volgende onderscheidingen:
Ridder in de orde van St. Heinrich van Sachsen (Heilige Hendrik) , de Albrecht Orde 2e klasse van Sachsen en het IJzeren Kruis 2e klasse van Pruisen .
Jacob von Hartsen was officier der Huzaren maar de mogelijkheid bestond om vanuit dat onderdeel een opleiding bij de (Duitse) luchtmacht te volgen. Na het behalen van deze opleiding bleef je bij de 'luchtmacht' (die toen op dat moment nog geen zelfstandig krijgsmachtonderdeel was) maar was je nog wel officieel lid der huzaren.

Jacob von Hartsen was zeer beslist geen drager van het ridderkruis Oranje Nassau zoals vermeld in uw weblog. Deze Nederlandse ridderorde werd in die periode uitgereikt aan personen op hogere leeftijd en die zich verdienstelijk hadden gemaakt in het koninkrijk Nederland en dat was bij Jacob zeker niet het geval.

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter.