Het Rode Dorp in Baarn, toen en nu

Rond 1920 werd het startschot gegeven voor de bouw van een nieuwe arbeidersbuurt aan de rand van het toenmalige dorp Baarn: Het Rode Dorp. De socialistische arbeiders-woningbouwvereniging Ons Belang gaf de opdracht aan de Hilversumse architect A.M. van den Berg om de woningen en de stedenbouwkundige opzet van het buurtje te ontwerpen. De woningen werden ontworpen inde stijl van de Amsterdamse School waarmee architect Michel de Klerk zo beroemd werd.

Het Rode Dorp tijdens de bouw in de jaren twintig van de vorige eeuw. Links de Mauvestraat, rechts de
Weteringstraat. De woningen aan het Mesdagplein zijn al voltooid. Het terrein aan de Breitnerstraat ligt nog
grotendeels braak. Ook de woningen aan de Israëlsstraat  zijn nog niet gebouwd.

Dezelfde locatie in 2012. Links is nu de staatsliedenbuurt gebouwd en rechts de schilderswijk

Detail uit de bovenste foto uit de jaren twintig. Duidelijk herkenbaar is het Mesdagplein. Daarachter de Apolstraat
en de Blommersstraat. Vooraan de Marisstraat met de kenmerkende huizen met hoge daken en schoorstenen

Hoe het Rode Dorp aan zijn naam kwam is niet duidelijk. Drie verklaringen doen de ronde:

1. Een groot gedeelte van de woningen heeft rode dakpannen
2. De eerste bewoners van deze woningen stemden vrijwel allemaal SDAP (voorloper van de PvdA). Ze stemden dus "rood".
3. De inpandige kozijnen en deuren waren oorspronkelijk rood geschilderd.

De bouw van de woningen verliep niet zonder slag of stoot. In 1920 en 1921 werden zes verschillende typen woningen gebouwd, totaal 137 stuks. Door de economische recessie van 1921-1924 werd de verdere uitvoering gestaakt. Het gevolg was dat het terrein aan de Marisstraat en Breitnerstraat onbebouwd bleef en er een tweede plantsoen in de wijk ontstond. Op de eerste foto is dat duidelijk herkenbaar. Pas begin jaren dertig werden de overige woningen aan de Breitnerstraat gebouwd.

Een blik op de woningen aan de Marisstraat. Typerend zijn de kleine vensters, hoge daken, grote dakoppervlakten en de hoge schoorstenen

Foto gemaakt tijdens de bouw van de woningen aan de Marisstraat, rond 1920. (bron dhr. D. van den Brakel, Baarn)

Bouwvakkers poseren voor de woningen met de hoge daken aan de Marisstraat, rond 1920.
(bron dhr. D. van den Brakel, Baarn)

Dankzij de goede zorgen van woningbouwvereninging Ons Belang is de oorspronkelijk opzet van het Rode Dorp behouden gebleven, hoewel er in de loop der jaren wel het één en ander veranderd is. Begin jaren dertig verdween de rode verf aan de binnenkant van de woningen. In 1960 kregen de hoge puntgevels van de woningen aan de Marisstraat een ander aanzien. De schoorstenen trokken niet goed, men was bang voor instorting en zo werden de schoorstenen en gevels verlaagd. Ook de houten gevelbekleding werd in die tijd verwijderd. Het onderhoud van die bekleding was te kostbaar. In de jaren zeventig werd zelfs overwogen om de woningen te slopen. Gelukkig is dat niet gebeurd.

Foto genomen bij de bouw van de woningen aan de Marisstraat

Marisstraat (bron dhr. G. Brouwer, Baarn)

Marisstraat (bron dhr. G. Brouwer)

Marisstraat (bron dhr. G. Brouwer)

Mesdagplein (bron dhr. G. Brouwer)

Melkslijsters Cornelis Natter en Wulfert Moorselaar. Achter hen ziet u de woningen aan het Mesdagplein

Mesdagplein, het poortje naar de Neuhuysstraat richting Weteringstraat
(bron dhr. G. Brouwer)

Rechts minister Plasterk bij de onthulling van de
plaquette

In 2010 is het Rode dorp beschermd dorpsgezicht geworden. Op 25 januari 2010 onthulde minister Ronald Plasterk een plaquette bij het poortje op het Mesdagplein.

Wilt u meer weten over de geschiedenis van het Rode Dorp? In het tijdschrift 'Baerne' van de Historische Kring Baerne, 34e jaargang nr. 3 - september 2010 is een prachtig artikel van de hand van Henriëtte Beuk te vinden.



Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter.