zondag 30 januari 2022

2022! Uren, maanden, dagen, jaren…

Een beschouwing van Ed Vermeulen

Het nieuwe jaar is al weer een maand op streek. Januari alweer voorbij! In deze eerste maand van het jaar waren tenminste twee schrijvende Baarnaars de pisang. De eerste: Hans Veltmeijer, freelance journalist: u kent hem van zijn mooie en goed doortimmerde artikelen in de Baarnsche Courant en zijn prachtige boek ’Echo’s uit Rio de Janeiro’. Een foto op Facebook was het bewijs, Hans vierde zijn verjaardag, zijn zoveelste stond er heel nadrukkelijk bij. 


De ander was ikzelf: verhalenschrijver bij Geheugenvanbaarn.nl. Verhalen gebundeld in de fraaie boekenreeks: ‘Vandaag is morgen alweer gisteren’. Ook mijn zoveelste, om precies te zijn mijn tachtigste. Niets mis mee, maar wel de pisang net als Hans. Het bewijs: een foto uit 1962, gemaakt aan boord het s.s. Calamares.  


De pisang of niet, de tijd staat niet stil, nu niet en nooit niet. En zo is het maar net.


    Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op.

 Uiteraard kunt u Geheugenvanbaarn.nl ook volgen op Facebook en Twitter

Geïnspireerd geraakt door onze oud Baarn-verhalen? 
Kom in actie en deel ook uw herinneringen op Geheugenvanbaarn.nl.

vrijdag 28 januari 2022

Ziekenhuis Maarschalksbos

 Ziekenhuis Maarschalksbos

Mej. Van IJsendijk woonde aan de Brink in Baarn. Ze had een groot hart, want ze schonk op 3 november 1919 het Maarschalksbos, groot 7 hectare, aan de gemeente Baarn, onder de voorwaarde dat het een bos zou blijven, en dus niet bebouwd zou worden, en dat het toegankelijk voor publiek zou blijven.

Jarenlang bleef het een bosje, of liever gezegd een park. In de volksmond werd het "Bosje van IJsendijk" genoemd, natuurlijk naar de gulle schenkster. Maar in 1965 wijzigde dat allemaal. Er werd een nieuwe locatie gezocht voor ons ziekenhuis en de gemeente koos het bosje van IJsendijk uit als locatie. 4/5 deel van het bos zou hierdoor verdwijnen. Dit had een storm van protesten tot gevolg van diegenen die het bosje wilden behouden. Helaas mocht dat geen baat hebben. Nabestaanden van mej. Van IJsendijk ontvingen een som van 68.000 gulden ter compensatie, omdat de voorwaarden van het testament van wijlen mej. Van IJsendijk niet werden nageleefd. Met 16 stemmen vóór en 3 stemmen tegen werd het voorstel voor de bouw van het ziekenhuis door de gemeenteraad aangenomen. De daadwerkelijke bouw liet nog een aantal jaren op zich wachten want op een luchtfoto 1968 is er nog geen spoor van het ziekenhuis te ontdekken. In het bosje van IJsendijk is al meer dan 60 jaar een dierenpark te vinden.  Tegenwoordig noemen we het een hertenkamp. De kinderen van Baarn spelen al generaties lang in het bosje en ontdekken de dieren in het hertenkamp. Het had niet veel gescheeld of in 2003 was daar een eind aan gekomen. De gemeente wilde het hertenkamp wegbezuinigen. Een aantal dames uit Baarn konden dit niet verkroppen en gingen in het verweer. En met succes! Onder leiding van mevr. Kitty van der Hage-Rens is de Stichting tot Behoud van het Hertenkamp Maarschalksbos opgericht. De stichting probeert zo veel mogelijk sponsors en donateurs te werven zodat de verzorging van de dieren gewaarborgd is. Voor meer informatie kunt u de website http://www.hertenkampbaarn.nl/ bezoeken. Kitty van der Hage schrijft op deze website het volgende: 

Als het goed gesneeuwd had moest je naar het Bosje! De slee mee, bovenaan de helling waar nu het ziekenhuis staat maar vroeger het boswachtershuis en nog vroeger ook een uitzichttoren . En in volle vaart naar beneden…! Grote sleeën, kleine… van ijzer of hout en later ook van plastic. Steil naar beneden en liefst dwars over de Eemnesserweg heen de Nachtegaallaan in. Levensgevaarlijk natuurlijk! maar het gebeurde wel! Er was toen ook veel minder verkeer. Op woensdagmiddag direct na schooltijd verschenen ze, de kinderen en de sleeën. Kleintjes met moeder of vader, voorzichtig schuivend, omrollend en in tranen, en dan weer verder naar beneden. En weer naar boven en opnieuw naar beneden! Alleen of samen op de slee, gillend en glijdend! Daartussendoor enthousiast blaffende honden en uitglijdende voetgangers. En het werd vroeg donker in het Bosje, waardoor de sneeuw nog helderder oplichtte. Huilend naar huis met steenkoude handen en natte kleren, maar na een uurtje weer terug willen, en weer op die slee. Tot het helemaal donker was en je te laat thuis kwam voor het eten! En daarna lekker rozig voor de kachel! Wie zegt daar "Huiswerk”? Dat was de glijbaan in het Maarschalksbos, naast het hertenkamp! En zo gaat het nog steeds, wat minder steil nu, en je kunt niet meer over de weg heen..(gelukkig!)

Huidige Meander ziekenhuis


woensdag 26 januari 2022

Oproep: Wie herkent deze personeelsleden van speelgoedfabriek KODA in Baarn?

 door Eric van der Ent

Onlangs kreeg ik een prachtige foto toegestuurd waarop het personeel van speelgoedfabriek KODA te zien is. De fabriek, opgericht door Frits Köhler en Henk van Dam, was te vinden aan de Acacialaan nabij de Berkenweg. De Plataanlaan bestond destijds nog niet maar die loopt nu vlak langs de plek waar toen de fabriek stond.

Helaas niet zo'n duidelijke foto. Links de Oorsprongschool, boven kleuterschool Lenteleven.
Van beneden naar boven loopt de Acacialaan. In het midden van de foto
speelgoedfabriek KODA.

Frederik Balthazar (Frits) Köhler werd geboren in 1911 in Baarn als zoon van Gerrit Köhler en Aradina van Ooik. Frits werkt eerst in de poelierszaak van zijn vader, maar komt er al snel achter dat dat niets voor hem is. 

Poelier Köhler, Sophialaan 2. Vooraan een nog jonge Frits Köhler.
(Coll. HKB)


Hij werkt graag met zijn handen bouwt boten en speelgoed. Na de oorlog zegt hij het poeliersvak vaarwel en begint zijn eigen speelgoedfabriek. Met een doos zelfgemaakt speelgoed  onder de arm reist hij heel Nederland door om zijn speelgoed bij winkels aan de man te brengen. Hij haalt voor maar liefst honderdduizend gulden aan orders binnen. Reden genoeg om zijn eigen speelgoedfabriekje te beginnen.

Samen met Henk van Dam begint hij op 1 april 1946 de fabriek KODA, een samenvoeging van de achternamen Köhler en Van Dam. Hendrik (Henk) van Dam werd geboren in 1910 in Baarn als zoon van Lambertus Lingmondus van Dam en Maaike Slob. Henk was dan toe eigenaar was van sigarenzaak "Oud Holland" aan de Sophialaan, hoek Nieuw Baarnstraat.


De sigarenhandel van Henk van Dam, Nieuw Baarnstraat hoek Sophialaan.
Zijn naam prijkt boven het uithangbord boven de deur.
Foto gemaakt begin jaren veertig van de vorige eeuw.
(Coll. Geheugenvanbaarn.nl)

In 1946 wordt de eerste advertentie geplaats om personeel te werven.


Baarnsche Courant 1946

Na flink wat problemen met vergunningen wordt uiteindelijk de fabriek gevestigd aan de Acacialaan in Baarn. In de buurt krijgt de fabriek de bijnaam "latjesfabriek" omdat het houtafval van de fabriek (latjes) vaak door buurtbewoners werd gebruikt voor timmerwerk. In 1949 zijn er al 25 personeelsleden werkzaam in de fabriek. De handel floreert! Het speelgoed wordt in de markt gezet onder de naam "Jumbo".




Een houten speelgoedvrachtwagen van KODA

Baarnsche Courant 1953

Dan de oproep in de titel van dit artikel. We kregen onderstaande foto toegestuurd door Bram Simons. Hij is verzamelaar van houten ADO speelgoed en beheert de website https://adospeelgoed.com

Op deze foto, waarschijnlijk gemaakt in de jaren vijftig van de vorige eeuw, zijn personeelsleden van de firma KODA te zien. Bram, en wij natuurlijk ook, zijn heel erg benieuwd of u ons kunt helpen aan de namen van de personen op deze foto. 


Klik hier voor een vergroting van deze foto.

Deze namen zijn ons inmiddels bekend:

1.    Robert Theo (Rob) Köhler (1935-1995), zoon van 19.*

2.    Gerrit Samuel (Gert) Köhler (1944-2009), zoon van 19.*

5.    Sijmen (Honk) van de Meent, zoon van Cornelis van de Meent en Maria Wilhelmina Geertruida Koekoek. In 1952 naar Nieuw-Zeeland geëmigreerd.

10.    Jan van Wilpen (1925-1970), houtbewerker, meubelmaker.

12.    Hendrik (Henny) van de Hoef (1916-1998)

13.    Jan Onrust (1927-2005), bekend voetballer B.V.V. Baarn

14.    Faast?

16.    Lucas Johannes (Luc) van de Meent (1932-1999) (zat destijds in militaire dienst)

18.    Hendrik (Henk) van Dam (1910-1987), sigarenhandelaar en compagnon van 19

19.    Frederik Balthazar (Frits) Köhler (1911-2003) - directeur

20.    Hendrik Jacobus Tempelman (1908-1972) woonde Neuhuysstraat 4

22.    Dirk van den Broek (1920-2012), woonde Acacialaan 39, meubelmaker

23.    Hendrik (Henk) Bakker (1928-2000), machinaal houtbewerker

27.    Petrus Martinus (Piet) Sprokkelenburg (1921-1989)

28.    Jan Dirk (Jan) Vos (1904-1978), boekhouder, woonde Amsterdamsestraatweg

36.    Petrus (Piet) Schouten (1907-1985), timmerman, woonde Berkenweg 40

39.    Adriaan Overeem (1912-1989) - schilder/spuiter uit de Sophialaan

* Afhankelijk van de datering van de foto zou dit ook als volgt kunnen zijn:

1.    Gerrit Samuel (Gert) Köhler (1944-2009), zoon van 19

2.    Jan Frederik (Jan) Köhler (*1953), zoon van 19

Tips kunnen worden doorgegeven aan geheugenvanbaarn@gmail.com.

Help mee!

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op.
 Uiteraard kunt u Geheugenvanbaarn.nl ook volgen op Facebook en Twitter

Geïnspireerd geraakt door onze oud Baarn-verhalen? 
Kom in actie en deel ook uw herinneringen op Geheugenvanbaarn.nl.

maandag 24 januari 2022

Boekhandel H.J. den Boer

Een ode aan Baarns oudste en mooiste winkel: Boekhandel Den Boer, anno 1887.  


door Eric van der Ent


Boekhandel Den Boer, Anno 1887
(Foto: Boekhandel Den Boer)
Het oudste winkelpand is het niet, maar boekhandel Den Boer aan Laanstraat 67-69 is zonder twijfel één van de langst bestaande winkels in Baarn, zo niet de langst bestaande. Het is zeker de mooiste boekhandel in de wijde omgeving en in 2020 zelfs uitgeroepen tot mooiste boekhandel van Nederland! De naam staat in hoofdletters op de winkelruit: Boekhandel Den Boer, Anno 1887.

Dit jaar wordt het dus 135 jaar dat de boekhandel hier gevestigd is. Helemaal juist is dat niet. Weliswaar is de winkel hier sinds 1887 te vinden, maar in dat jaar werd het bedrijf gestart door A. Fels en deze droeg ook de naam Boekhandel A. Fels. Dertien jaar later, in 1900, werd het Boekhandel Den Boer. Onder die naam bestaat het bedrijf toch ook alweer een indrukwekkende 122 jaar! Wordt het geen tijd om het predikaat ‘Koninklijke boekhandel Den Boer’ te krijgen? Na zo’n lange tijd hebben ze dat toch wel verdiend?

Links de ingang van de spoorstraat, we kijken de Laanstraat in. Het grote witte pand links is de winkel van Den Boer, nog voordat het pand in Jugendstil verbouwd werd. Zo moet het er ook uitgezien hebben toen de boekhandel nog in handen was van A. Fels. Deze prentbriefkaart werd uitgegeven door H.J. den Boer, de foto is van de Baarnse fotograaf Adriaan Boer.
(Coll. Geheugenvanbaarn.nl)


Wie was boekhandelaar Den Boer?
Naamgever Hendrik Jacobus den Boer werd geboren op 19 juni 1875 in Jaarsveld, een klein plaatsje onder de rook van Utrecht. Rond 1900 kocht Hendrik’s moeder Diderica Maria Goekoop de boekhandel van de eerste eigenaar Albertus Fels. Haar intentie was dat haar zoon, Hendrik Jacobus den Boer, een beroep met een positie op niveau zou gaan uitoefenen. Dat ze dat wilde was logisch. Diderica was een dochter van één van de rijkste reders van Nederland en een zekere status van haar zoon was daarom gewenst. Eigenlijk was het de bedoeling dat Hendrik, net als zijn voorouders predikant zou worden, maar een ernstige ziekte, waarvoor hij naar Zwitserland vertrok om te herstellen, gooide roet in het eten. Na zijn terugkeer in Nederland voltooide hij het Gymnasium in Deventer en startte hij als boekhandelaar in Baarn. Zo werd Hendrik de eerste man na vele generaties die geen predikant werd. De boekhandel werd Hendrik dus min of meer in de schoot geworpen. Hij liet het pand aan Laanstraat 69 in 1905 met de hulp van architekt G. van Bronkhorst in Jugendstil verbouwen en zo kennen we het pand nog steeds. Naast boeken verkocht Den Boer kantoor- en kunstnijverheidsartikelen.

Hier van de andere kant gezien. Rechts het pand van boekhandel Den Boer rond 1900, voor de verbouwing. Op de achtergrond is het torentje van het Kasteel van Antwerpen te zien.
(Coll. Geheugenvanbaarn.nl)

In 1901 trouwde Hendrik Jacobus met Bernardina Helena (Dina) Breijer. Uit dit huwelijk werden twee zoons geboren: Arie Hendrik en Hendrik Jacobus. De bekende Baarnse fotograaf Adriaan Boer, die om de hoek aan de Teding van Berkhoutstraat woonde, adviseerde Den Boer om naast de boekhandel ook een uitgeverij te beginnen. In 1903 verschenen de eerste kalenders met als onderwerp Bunschoten en Spakenburg. Ook werden er prentbriefkaarten uitgegeven en verkocht. De foto’s op deze briefkaarten werden vaak gemaakt door, hoe kan het ook anders, fotograaf Adriaan Boer. 

Het gezin Den Boer. V.l.n.r. Hendrik Jacobus den  Boer, Hendrik Jacobus jr, Arie Hendrik en Bernardina Helena Breijer.
(Coll. Collectie Historische Kring Baerne)

Boeken gaf Den Boer slechts sporadisch uit. Hendrik’s echtgenote Bernardina was lerares Duits, dochter van een boekverkoper, zelf ook een fervent boekenliefhebster en zeer betrokken bij de boekhandel van haar echtgenoot. Ze vertaalde “Siddharta” van Hermann Hesse naar het Nederlands. Zij overleed vlak na de Tweede Wereldoorlog. Hendrik was echter snel getroost want al zes maanden later trouwde hij met zijn boekhoudster, Jeannette Maria Loos. Er werd vermoed dat Hendrik al lang voordat zijn echtgenote overleed een verhouding had met haar, want hij was naar men fluisterde wel erg vaak in het kantoortje van zijn werkneemster te vinden. 

Verkocht

Boekhandel Den Boer zoals het nog
steeds in de Laanstraat te vinden is.
 Een prachtig pand in Jugendstil.
(Foto: Geheugenvanbaarn.nl)

In 1948 wilde Hendrik het wat rustiger aan doen. Zijn twee zoons hadden geen interesse in de zaak. Arie Hendrik was meester in de rechten en had andere interesses. Hendrik Jacobus jr. wilde alleen de uitgeverij overnemen, niet de boekhandel. Hendrik Sr. verkocht zijn boekhandel aan Jacoba (Coby) de Jonge die al in 1929 als ‘jongedame ter opleiding in het vak’ als 19-jarig meisje in dienst was gekomen. Geld voor de overname had ze niet, maar ze kon wel een bankkrediet en een borg regelen. Coby bleek een waardig opvolgster. Tot eind jaren zeventig zou zij de boekhandel leiden met dezelfde passie voor boeken als haar voorganger. Zij kende de kneepjes van het vak. Tijden veranderden maar Coby zorgde ervoor dat de boekhandel met zijn tijd meeging zonder dat de sfeer en de uitstraling van de boekhandel verloren ging. In 1960 trouwde ze met Gerrit Willem Bakker. Coby was toen 48 jaar oud en Gerrit Willem 62.

In 1977, nadat ze bijna 30 jaar eigenaresse was geweest, verkocht Coby de boekhandel. Peter Houtman werd de nieuwe bedrijfsleider. Gelukkig begreep ook Peter het belang van deze unieke boekhandel en zorgde hij ervoor dat er aan de uitstraling en sfeer in de boekhandel vrijwel niets veranderde. Natuurlijk moest er gemoderniseerd worden, maar de klant merkte daar vrijwel niets van. Tot 2008 zou hij de leiding over de boekhandel voeren. Hij gaf het stokje door aan Koos Westerink die ervoor zorgde dat Den Boer zich aansloot bij de landelijke keten Libris. En sinds augustus 2011 ligt de dagelijkse leiding, met nog evenveel bezieling, in handen Gerda Aukes en Eline Rupert.

Hendrik Jacobus den Boer
 op latere leeftijd.
(Coll. Geheugenvanbaarn.nl)

Nadat Hendrik Jacobus den Boer de boekhandel in 1948 verkocht had betrok het echtpaar Den Boer-Loos Villa Vijverhof aan Eemnesserweg 46. Daar zou Hendrik zijn laatste jaren slijten. Jeannette Loos, Hendrik’s tweede echtgenote, overleed op 10 mei 1954. Een kleine zes maanden later trouwde Hendrik voor de derde keer. Zijn derde echtgenote was Anne Kathrien Louize (Loes) Swanenburg, geboren in Pretoria, Zuid-Afrika. Op 20 december 1962 overleed Hendrik Jacobus den Boer zelf op 87-jarige leeftijd. Hij werd begraven op de nieuwe algemene begraafplaats aan de Wijkamplaan. Zijn derde echtgenote Loes zou hem nog vele jaren overleven. Zij overleed in 1993 en bleef tot het laatst toe bevriend met Coby Bakker-de Jonge.

Het interieur van boekhandel Den Boer is nog steeds prachtig!
(Foto: Boekhandel Den Boer)


Boekhandel A.Fels
Nu, 135 jaar nadat Albertus Fels zijn boekhandel begon in de Laanstraat, genieten we nog steeds van de unieke sfeer in de winkel. Maar hoe verging het Fels nadat hij de boekhandel aan de familie Den Boer verkocht? Helaas ging het hem niet voor de wind. Een korte geschiedenis: Albert Fels werd op 22 mei 1853 in ‘s-Gravenhage geboren als zoon van kleermaker Hendrik Frederik Fels en Anna Heij. In 1879 trouwde hij met de Amsterdamse Barendina Wilkens. Het echtpaar vestigde zich in Zwolle waar Albert als kantoorbediende werkte. Uit het huwelijk werd op 18 mei 1880 dochter Edel Maria Fels geboren. Zes maanden later overleed moeder Barendina en alsof dat nog niet erg genoeg was overleed dochter Edel Maria in 1882, slechts 1 jaar oud. In hetzelfde jaar trouwde Albert met Johanna Adriana Kempenaar. Samen met haar begon Albert in 1877 de boekhandel in Baarn. In 1895 startte Albert een tweede filiaal van zijn boekhandel aan het Lange Eind in Soest. 

Boekhandel Fels met filialen in Baarn en Soest.

Het huwelijk met Johanna Kempenaar was naar we menen te weten niet gelukkig. Het echtpaar scheidde in 1902. Beide boekhandels waren toen inmiddels van de hand gedaan. Albert trouwde opnieuw met de 20 jaar jongere Janna Geertrui Smit en vestigde zich in Bussum. Met haar kreeg hij op zijn vijftigste nog een dochter: Albertina Janna Fels. Op 15 februari 1911 ging Fels een vennootschap aan met Pieter de Vries met als doel het drijven van een boek-, muziek-, papier- en kunsthandel onder de firma Fels en de Vries aan de Nassaulaan te Bussum. Op 9 juli 1923 wordt Albertus Fels door de Arrondisements-Rechtbank te Amsterdam failliet verklaard.



Vier jaar later overleed hij op 74-jarige leeftijd. Zijn 20 jaar jongere echtgenote zou hem nog 34 jaar overleven.

Bronnen: In Memoriam Hendrik Jacobus den Boer in de Baarnche Courant, december 1962, een onderzoek van Rachel den Hollander gepubliceerd in de Baarsche Courant van 9 augustus 1999 en het hoofdstuk ‘Een leven lang tussen de boeken’ van Norma Mulder-Mulder in het boek ‘Van Baerne tot Baarn’ van de Historische Kring Baerne.

vrijdag 21 januari 2022

Tuinman Dirk Pijpers

 

Tuinman Dirk Pijpers

Drie tuinmannen aan het werk. In het midden Dirk Pijpers (1885-1955). Of ze die dag veel werk verzet hebben valt te betwijfelen. Ze staan op de foto weliswaar met gereedschap afgebeeld, maar ze staan ook keurig in het pak, compleet zakhorloge. Dirk Pijpers is op 18-5-1885 geboren in Nijkerk, als zoon van Wouter Pijpers en Aaltje Wouters. In 1911 trouwde hij in Nijkerk met Geertje Mulder. Kort na zijn huwelijk kwam hij naar Baarn om als tuinman op Groeneveld te komen werken. 


Dirk Pijpers in het midden

Dirk Pijpers bleef tot 1929 in Baarn wonen. Het gezin woonde aan de Gaslaan. Zoals gezegd was hij tuinman op Groeneveld, maar hij was ook actief voor School- en Werktuinen. Hij stond bekend als een man met een hart van goud, maar kleine kinderen waren soms nogal bang voor hem. Dat kwam met name door zijn harde stem. In 1929 vertrok het gezin Pijpers naar Ede. Op 6 januari 1955 overleed Dirk aldaar. Dirk Pijpers staat op de rechter afbeelding links achteraan, de man met de pet bij School- en Werktuinen Baarn. Rechts achteraan met hoed staat Carel Gustaaf Werner, directeur van School- en Werktuinen.


Dirk links achteraan met pet

maandag 17 januari 2022

Villa Sterrebosch

 door Paul van der Wilk


Luchtfoto met duidelijk zichtbaar de colonnade als erfafscheiding tussen Baarnsteyn en Sterrebosch


Het graf van Guimond de Briquemond
op de oude begraafplaats
(Foto: Geheugenvanbaarn.nl)
In 1875 rondde  jhr. Johan Frederik Hendrik Guimond de Briquemond de bouw van villa Baarnsteyn af. De villa met toren op de hoek van de Lielaan (nu Prins Hendriklaan) en de Stationsweg viel samen met de aanleg van het spoor, Station Baarn en het Stationsplein. Guimond de Briquemond was aangesteld als intendant van Paleis Soestdijk. Om zijn koets ordentelijk te stallen bouwde hij een koetshuis achter de villa. De ingang was gelegen aan de Lielaan. Villa Baarnsteyn is in 1969 gesloopt en op die plek staat nu het appartementen complex met dezelfde naam. Het koetshuis staat er nog en staat aan de weg die het Stationsplein verbindt met de Stationsweg. De reden dat het pand eigenaardig ten opzichte van de weg staat is dat het pal achter het hoofdgebouw is bedoeld. 

Huidige achtergevel met aangebouwde serre en voorzijde van Villa Baarnsteyn

Bouwtekening uit 1878

In eerste instantie werd het koetshuis gebouwd met slechts een begane grond met een ‘normale’ hoogte en een verdieping die twee gestapelde bedstedes hoog was. Daarboven een doorzalend pannen schilddak. De verdieping met slaapgelegenheid was alleen middels een trap buitenom te bereiken. De begane grond was ingedeeld in drie delen. Aan de straatzijde de biljartkamer, in het middelste deel de stalling voor de koets en het achterste deel werd gebruikt als stal voor de paarden. In de tuin, min of meer op de erfafscheiding tussen Villa Baarnsteyn en het koetshuis werd een colonnade gebouwd. Het woon huis kreeg de naam Villa Sterrebosch, een verwijzing naar het nabij gelegen park, het Baarnse Bos, destijds het park van paleis Soestdijk. Guimond de Briquemont heeft de voltooiing van de bouw van het koetshuis in 1878 nooit mee kunnen maken. Hij overleed vlak voor de oplevering. Het koetshuis heeft van 1878 tot 1916 deze functie gehad. 


In 1916 heeft de toenmalige eigenaar B. J. Veldhuis besloten tot de verbouwing tot woonhuis. Naar een ontwerp van architect J de Lugt uit Haarlem werd onder andere een groot trappenhuis met dubbele knik in geplaatst, werd de verdieping op de ‘normale 3 meter 80 hoogte gebracht en werd onder de kap een volledige volwaardige verdieping gecreëerd. Aan de tuinzijde werd een serre aangebouwd en aan de achterzijde werd de stal verruimd om tot een ruime keuken te transformeren. De keuken werd onderkelderd. Bij de ingrijpende modernisering van 2015 werd de veranda aan de achterzijde aangebouwd. 

Bouwtekeningen van de verbouwing van 1916

Vermoedelijk ergens tussen 1969 en 1973 is de colonnade gesloopt en is op die plaats de garage gekomen. De puinhopen van de sloop hebben er voor gezorgd dat de tuin nu uit een hoog en een laag gedeelte bestaat. 

Het huis werd verfraaid met een aantal zaken die door de huidige eigenaren na 2015 in ere zijn hersteld. In de hal werd onder de laminaat vloer de originele mozaïekvloer gevonden. Achter het zachtboard waarmee de schouw was ingepakt werd een mozaïek van Hollandse witjes gevonden. De hal werd van de lambrisering ontdaan, ook hier achter kwamen de authentieke Hollandse witjes dezelfde als bij de schouw, weer naar voren.


Alle foto's en afbeeldingen coll. Paul van der Wilk tenzij anders vermeld.

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op.
 Uiteraard kunt u Geheugenvanbaarn.nl ook volgen op Facebook en Twitter

Geïnspireerd geraakt door onze oud Baarn-verhalen? 
Kom in actie en deel ook uw herinneringen op Geheugenvanbaarn.nl.

vrijdag 14 januari 2022

Bakkerij van Dijen

Onder de rieten dakjes aan de Laanstraat begon Bastiaan van Dijen in 1845 een bakkerij. Bastiaan van Dijen is één van de eerst bekende bakkers in Baarn.

Bastiaan van Dijen

Bastiaan van Dijen is geboren rond 1799 in Baarn. In 1825 trouwde hij in Bussum met de in Weesp geboren Anna Elisabeth Ottenkoot. Het gezin ging wonen aan de Oranjestraat in Baarn. Dat was echter niet de Oranjestraat zoals we die nu kennen. Het stukje Laanstraat vanaf de Brink naar de huidige Oranjestraat heette in die tijd ook nog Oranjestraat. Het gezin woonde in "Onder de Rieten Dakjes".

Bastiaan was kleermaker en gemeentebode. Het echtpaar krijgt maar liefst 13 kinderen, waarvan er zeven al op jonge leeftijd overlijden. 

Waarschijnlijk om zijn dan nog grote gezin te kunnen onderhouden vraagt Bastiaan in 1845 een vergunning aan om een bakoven aan zijn huis te mogen bouwen. De gemeente stemt daarmee in en zo begon Bastiaan zijn bakkerij in "Onder de Rieten Dakjes" aan de Laanstraat.

Helemaal onbekend was hij niet in het bakkersvak. Zijn grootvader Jan van Deijen, alias Jan van het Klooster stond in 1777 al in Soest officieel geregistreerd als Bakker. Jan moest, vanwege belastinginning, de letters "IG" in zijn broden bakken. Die bakkerij in Soest was gevestigd aan "Het Hol", nu hoek Korte Brinkweg-Van Weedestraat. Helaas werd die bakkerij in 1787 door rovende Pruisische soldaten vernield. Jan van Deijen werd daarna met de hulp van zijn stiefvader, Coenraad van Brakel, schoenmaker. 

In 1845 begon Bastiaan van Dijen dus zijn bakkerij in Baarn. Zijn zoon Franciscus was toen pas 10 jaar oud. Het bakkersvak werd hem met de paplepel ingegoten en het lag voor de hand dat hij op een gegeven moment zijn vader zou opvolgen. En zo gebeurde het ook.

De in 1834 geboren Franciscus van Dijen trouwde in 1864 met Anna Maria Elisabeth van der Heijden uit Zaltbommel. Frans zette dus de zaak van zijn vader voort en bleef ook in "Onder de Rieten Dakjes" wonen. Dit echtpaar kreeg maar liefst 11 kinderen die allen in de woning bij de bakkerij geboren zijn. 

Rietendakje in de Laanstraat
Rieten dakjes in de Laanstraat

Franciscus deed op zijn beurt de zaak over aan zijn zoon Gerardus Johannes van  Dijen. Dat zal ongeveer tussen 1900 en 1912 geweest zijn. Franciscus stierf in 1912. Gerardus Johannes van Dijen heeft de zaak tot 1954 voortgezet, waarna de zaak werd overgedaan aan bakker Rodenrijs. Bakker Vroegop heeft de zaak in 1956 weer van hem overgenomen.

Met dank aan dhr. W. van Dijen voor zijn hulp met het samenstellen van dit verhaal.

 


 

 

woensdag 12 januari 2022

Het verhaal van Ralph Ockerse (Soester in Amerika): Indië, familieleven in Soest en Het Baarnsch Lyceum

Met een voor- en nawoord van Ed Vermeulen

Actie is reactie, oftewel het een haalt het ander uit. Eind augustus 2021 verscheen het verhaal ’Baarnsche Allerhande deel 1’ met daarin onder meer aandacht voor de door generaties leerlingen van Het Baarnsch Lyceum gekende sport- en gymnastiekdocent Jaap Manting. Dankzij een verrassende omweg via internet werd dit verhaal gelezen door Ralph Ockerse (1933), oud inwoner van Soest, al sinds de jaren zestig wonend in de USA.

Drie beeldbepalende elementen in het leven van Ockerse


Terug in Indonesië, het land van mijn jeugd, omgeving Bandung.

Er volgde een correspondentie per email. Ralph vroeg Groenegraf.nl of er belangstelling bestond voor een verhaal over zijn jeugd en zijn schooljaren op Het Baarnsch Lyceum! 

Het Baarnsch Lyceum in voormalige Villa Waldheim 
 (Coll. Ed Vermeulen)
  

Dat zijn vraag met een volmondig ja (!) werd beantwoord zal duidelijk zijn. Bedenk bij het lezen van zijn verhaal dat de schrijver al sinds tientallen jaren een  veramerikaniseerd Nederlands bezigt. Met zijn goedvinden heb ik zijn in de ik-vorm geschreven tekst zoveel mogelijk aan onze hedendaagse schrijfwijze aangepast.                                                                                                                                  

Ralphs verhaal bestaat in grote lijnen uit drie delen: Indië, Familieleven en schooljaren op Het Baarnsch Lyceum. Deze episodes lopen vloeiend in elkaar over:  

HET VERHAAL VAN RALPH OCKERSE

Ralph’s intro: Mijn verhaal gaat over de tijd in mijn leven die ik doorbracht in Soest en Baarn gedurende mijn studie op Het Baarns Lyceum. Ofschoon die vijf jaren ook gekenmerkt werden door periodes van geweldige tegenslagen, was de tijd die ik in Baarn had doorgebracht voor mij bijzonder speciaal en hoorde ongetwijfeld bij de beste jaren van mijn leven, jaren waaraan ik regelmatig terugdenk. De wetenschap dat Groenegraf.nl mij de gelegenheid biedt mijn indrukken en ervaringen te kunnen delen is heel bijzonder. 

Banden met Indië: Om mijn verhaal over mijn verblijf in Soest en Baarn beter te kunnen begrijpen, vertel ik in het kort iets over mijn Indische achtergrond. 

Indië: het verhaal van vier generaties

Kolonel Pieter Marie Ockerse, in 1835 geboren te Wageningen vertrok samen met zijn twee broers en vier zusters naar het toenmalige Nederlands Oost Indië (NOI) met het doel zich daar te vestigen. Met Pieter Marie begint onze voorouderlijke NOI Ockerse tak. De jongste van zijn acht kinderen was mijn grootvader Pieter Willen Ockerse, geboren te Muntok, Banka op 21 juni 1876.  

Mijn vader Willem Fedor Pieter Ockerse, roepnaam “Willy”, werd op 30 september 1904 te Batavia geboren. Hij doorliep zijn lagere en middelbare opleidingen op Nederlandse scholen in Indië, gevolgd een vier jarige opleiding op het Binnenlands Bestuurscollege in Batavia (nu Djakarta).

Vader begon zijn bestuurlijke carrière in 1927 op Bali. Hier trouwde hij ’met de handschoen’ met Louise Johanna Tideman, geboren 1 oktober, 1903 te Batavia. Zij zou in 1933 mijn moeder worden. Nadat mijn vader tot controleur benoemd was werkte hij in de residentie van Bengkulu (Zuidwest Sumatra) te Mokomoko en Lais, en had recht op overzees verlof. Zijn hobby was tekenen. Hij had altijd een schetsboekje bij zich waarin hij schetsjes maakte als hij bijv. bij een bushalte moest wachten. Deze schetsjes werkte hij s‘ avonds thuis uit. Hij verveelde zich nooit en ontwikkelde zijn expertise als buitengewoon begaafd ’pen en inkt’ tekenaar-illustrator. Om hiervan zijn beroep te maken, besloot hij in 1932 om voor een jaar op het zeer gerenommeerde ’Institute Supérieure des Arts Décoratifs’, gelegen in het idyllische Vlaamse Terkamerenbos, in het Frans ’Bois de la Cambre’ te Brussel zijn eerste formele studies in kunst en design te gaan volgen. Zijn leraar was de beroemde Henry van der Velde die in 1926 dit instituut had opgericht. Van der Velde herkende vaders artistieke talent en nam hem onder zijn hoede. Aan het eind van het verhaal een paar voorbeelden van vaders manier van tekenen.

Mijn ouders besloten in 1933 om hun verlof in Brussel door te brengen. Hier genoten de grootouders van moeders kant, kolonel Gerrit Anton Tideman (voormalige Commandant van Fort de Kock te Bukittinggi) en zijn echtgenote Wilhelmina Hermana Scheuer van hun pensioen. Hier werd ik op 17 mei 1933 geboren, nam de dokter mijn kleine knuistje in die van hem en sprak de woorden: ’Bonjour Ralph, soyez le bienvenu!’ (’Goede morgen Ralph, wees welkom!)   

Oorlogsjaren: Vader werd begin 1934 aangesteld als gezaghebber op Pulau Kisar, met toezicht op de Molukse Zuidwest eilanden, gevolgd door plaatsing in Rengat (1936) en Belakang Padang (1939), beiden gelegen in de provincie Riau op Sumatra.

Rengat, met zusje Evelijn aan de rivier Indragiri. Het m.s. Banka (KPM) vaart voorbij.

                                                                                              

Zicht op eiland Pulau Sambu, vanuit ons huis te Belakang Padang.


Pulau Sambu met in de verte Singapore


Inmiddels werd de oorlogsdreiging in het Pacific gebied steeds groter, en werden de nodige voorbereidingen en maatregelen getroffen om Indië te verdedigen.    

In oktober 1941 meldde vader zich bij de Militaire Luchtvaart reserve voor een militaire basisopleiding. Hij slaagde hiervoor  met succes: als luitenant. De datum 28 februari 1942, locatie vliegveld Andir nabij Bandung. 


Willem Ockerse vaandrig KNIL.
Karikatuur gemaakt t.g.v. benoeming
 tot schutter-verkenner te Andir, maart 1942

De Nederlanders in Indië waren overtuigd dat het verslaan van de uit tin gemaakte broze ’Zero’ gevechtsvliegtuigen zeer makkelijk zou verlopen en Japan snel op de knieën gebracht zou kunnen worden. Dit was helaas historisch gezien volledig onjuist en er was sprake van een ernstige onderschatting van de Japanse gevechtskracht die maakte dat het KNIL al na één week na de landing op Java tot overgave werd gedwongen. De Japanse ‘Zero’ vliegtuigen waren superieur en het Japanse leger was zeer modern uitgerust.

Capitulatie en Birma-Siam ’Death Railway’: Op 13 maart 1942 werd vader, tijdens de verdediging van het KNIL hoofdkwartier , door het Japanse leger gevangen genomen en geïnterneerd in het kamp 9e Bataljon te Tjimahi. Op 15 januari 1943 werd hij met 3188 andere Nederlandse krijgsgevangenen (Prisoner of War-POW),  als sardientjes in een blikje, in het vrachtruim van het 3040 ton metende Japanse vrachtschip Harugiku Maru gepropt en naar Singapore vervoerd. Dit schip, het vroegere s.s. Van Waerwijck van de KPM, was in 1942 door de Nederlanders in Tandjung Priok tot zinken gebracht teneinde niet in Japanse handen te vallen. 


Hellship Harugiku Maru, v/h s.s. Van Waerwijck (KPM)

Zij werd echter door de Japanners vlot gebracht, gerepareerd en ingezet als transportschip. Van Singapore per trein naar Birma  om daar met de reeds 61,811 aanwezige geallieerde POW’s als dwangarbeiders in moeilijk jungle en bergachtig terrein te werken aan de bouw van de 415 km lange ’Death Railway’. 

Birma-Siam Death Railway nabij Kanchanaburi
(Coll. Ed Vermeulen)

Hierbij kwamen 12.621 geallieerde POW’s om het leven, inclusief vader die stierf door dysenterie en volledige uitputting. Hij stierf op 28 oktober 1943 in het Kanchanaburi hospitaal en vond zijn laatste rustplaats op het Kanchanaburi War Cemetery. 

Laatste rustplaats Willem Fedor Pieter Ockerse
(Bron: Oorlogsgravenstichting.nl)


Ereveld Kanchanaburi  2007 
(Foto: Ed Vermeulen)

Japanse kampen- einde WO2- reis naar Nederland: omdat wij geen inkomsten meer hadden en het te gevaarlijk werd om in ons huis het verloop van de oorlog af te wachten, nam mijn moeder het besluit om in oktober 1942 het kamp in te gaan. Ik heb van deze periode een overzicht gemaakt en noem daarin datum van internering, kampnaam en tijdsduur. We begonnen in kamp Kramat. Ik was toen negen jaar, mijn zusje acht, mijn ene broertje twee en de ander drie maanden.

28 oktober 1942 – Kramat – (nabij Batavia) - 8 maanden.

11  juli 1943- Grogol (nabij Batavia) - 14 maanden

30 augustus 1944-Tjideng (Batavia) - 16 maanden 

*22 februari 1945 – Tjimahi (West Java)- 7 maanden

**3 januari 1946-Kandy (Ceylon)- 3 maanden                          

*Ik ben op mijn elfde jaar naar het jongenskamp Baros 6 in Tjimahi (Bandung) overgebracht en kwam zeven maanden later terug in Tjideng (Batavia).    

**We vertrokken uit kamp Tjideng via het vliegveld Kemajoran, Jakarta in een B24 Liberator bommenwerper naar Colombo, Ceylon (het huidige  Sri Lanka) waar we in Kandy drie  maanden in quarantaine doorgebracht hebben. 

Na de tijd in Kandy vertrokken we op 15 april 1946 met het tot troepentransportschip omgebouwde m.s. Ruys vanuit Colombo naar Nederland waar we op 3 mei  1946 in de haven van Amsterdam aankwamen.

Het m.s. Ruys  KPM bracht ons van Indonesië naar Nederland 
(Coll. J.G.Nierop, Maritiem Trefpunt Almere)  

Het gezin Ockerse: mijn moeder, mevr. Louise (Loes) Ockerse-Tideman
en haar vier kinderen Ralph, Meis, Tom en Gerrit.

Omdat we letterlijk al onze bezittingen verloren hadden en ook in Nederland geen eigen onderdak hadden, mocht moeder als lid  van de Theosophische Vereniging, samen met mijn twee jongste broertjes vrij ’en pension’ verblijven in het Arundale huis in Naarden. Mijn zusje en ik werden van elkaar gescheiden en elk van ons werd bij vreemde mensen ondergebracht. In de herfst van 1949 kregen we bericht dat we in Soest Zuid een huis van de Stichting Pelita kregen toegewezen. Dit betekende dat we voor het eerst na vele jaren weer met ons vijven onder hetzelfde dak met elkaar herenigd waren. Wat een ongekende luxe was dat voor ons! 


Ralph voor Pelitahuis Duinweg 19 Soest-Zuid en samen met zus Evelijn (Meis) op balkon.






Broertjes Tom en Gerrit in de tuin en mijn moeder op het platje.




Van Bussum naar Soest en Het Baarnsch Lyceum: Omdat we tijdens de oorlogs- en kampjaren in Indië geen formeel onderwijs ontvingen, begon ik na onze repatriëring naar Nederland, in 1947 op het Bussums Lyceum aan de eerste en tweede klas van de HBS B met net voldoende  resultaten om door te stromen naar de bovenbouw, waar ik, helaas, in de derde klas bleef zitten. Toen wij in de zomer van 1949 in Soest Zuid een Pelita huis toegewezen kregen heeft mijn moeder mij in laten schrijven op Het Baarnsch Lyceum om daar de derde klas over te doen. Dit lukte, ik ging over naar de vierde klas, maar de moeilijkheden die ik had in het eerste derde klas jaar, vooral met het uitwerken en oplossen van praktische problemen in scheikunde, natuurkunde, mechanica, maar ook in gonio- en stereometrie, algebra en Duits herhaalden zich in het eerste vierde jaar. Na ook deze klas gedoubleerd te hebben was het alsof ik nu meer tijd en gelegenheid had om tenslotte de leerstof beter te ’begrijpen’.     

Studieperikelen: Dat dit inderdaad de oorzaak was, werd me echt duidelijk toen ik zo’n twintig jaar later op de Yale universiteit in Amerika afstudeerde. Waar het op neer kwam was, dat als ik me niet vergis in de vijfde klas lagere school in rekenen, de methode van het oplossen van moeilijker sommetjes geleerd moet worden totdat de leerling het zonder probleem kan uitvoeren. De fout was dat mijn geweldige achterstand in schoolopleiding was veroorzaakt door de oorlogsjaren zonder verder onderwijs en het langdurige verblijf in concentratiekampen, ook zonder verder onderwijs. Om de achterstand na de oorlog gedeeltelijk in te halen stelde mijn moeder voor mijn leerproces te versnellen door b.v. mijn lagere school vierde, vijfde en zesde klas elk slechts in drie maanden in plaats van een jaar per klas te laten afwerken. Voor dit plan kreeg zij inderdaad goedkeuring van het schoolhoofd. Zodoende heb ik mijn zes jaar lagere onderwijs in drieënhalf jaar volbracht,  maar dit was naar later zou blijken duidelijk te kort om er zeker van te zijn dat ik de fundamentele principes nu voldoende zou beheersen. 

Dus, nadat ik op mijn eindrapport vijf onvoldoendes zag staan, voelde ik me totaal verslagen. Toch zei mijn moeder dat ik het volgend jaar de vierde klas maar moest overdoen. Mijn toeziend voogd, Oom Cor, stelde voor mij meteen van school te halen, om direct een opleiding aan de militaire academie te Breda (KMA) te gaan volgen. Ik had gezworen dit nooit te zullen doen, zelfs niet als dit de  laatste optie was. 

Als een soort compromis, besloten mijn moeder en Oom Cor dat ik de tweedaagse Psychologische test op de Universiteit van Utrecht zou gaan afleggen teneinde mijn beroepskeuzerichting te bepalen. Het resultaat was dat ik in overeenkomst met Oom Cors voorstel meteen van school zou moeten gaan om op een middelbare agrarische school zoals Deventer mijn studies voort te zetten.

Ik was ten einde raad en smeekte mijn moeder mij op Het Baarnsch Lyceum te laten blijven. Er was echter nog een ander probleem: en dat was dat wij de door Het Baarnsch Lyceum gevraagde schoolgelden  onmogelijk konden betalen. Ze besloot dit met de Rector Driessen en enkele leraren te bespreken en indien mogelijk een lagere bijdrage voor te stellen.                        

Mijn leraren waren het er over eens dat ik duidelijk geschikt was voor het Lyceum. De schooladministratie besloot ook, buitengewoon goedgunstig, om de  bijdrage te verlagen. Dit gebaar heeft mijn moeder diep geraakt! Uiteindelijk behaalde ik gunstige resultaten op zowel mijn schriftelijke, alsmede de mondelinge examens, en slaagde ik “fair and square” met succes, in de zomer van 1953, voor mijn eindexamen, zonder de tegenslagen die ik eerder in de klassen drie en vier had ondervonden. 

Terugkijkend op mijn leven kan ik stellen dat mijn vijf jaren op Het Baarnsch Lyceum, ongetwijfeld mede dankzij de inzet van vele docenten, behoren tot de beste ervaringen , die ik op studiegebied heb ondervonden.  

Foto van klas B4b genomen achter het schoolgebouw, in 1951.Onderste rij, links voorgrond zit Maarten Hendrikse. Eind rechts voorgrond zit ik, Ralph Ockerse, links achter mijn elleboog  Mauk Dandrieu en  verder links voorop zit Jaap ten Bosch. Achter Jaap staat Ben Loman en links voorop, naast Jaap zit Jan Middelaer.

Schoolleven: Mijn beste vrienden waren in die tijd Maarten Hendrikse, Etsko Schuitema en Jan Middelaer. Met Maarten maakte ik geregeld na schooltijd bij hem thuis muziek: hoofdzakelijk Dixieland. Maarten speelde piano en ik gitaar. Eens per jaar hield Het Baarnsch Lyceum voor de leerlingen een reuze gezellige dansavond in de aula aan de Vondellaan.

Het Baarnsch Lyceum met links de Aula
(Coll. Ed Vermeulen)


Er speelde een in die jaren geweldig populaire band: The Dutch Swing College Band o.l.v. Peter Schilperoort. Dat was mijn favoriete groep en muziek. 

Dutch Swing College Band, CD cover
(Coll. Ed Vermeulen)

Als de band vijftien minuten pauze nam en het podium afging namen Maarten en ik even over, meestal met twee invallers die dan de bas en drums bespeelden. We begonnen  met ons populairste stukje: ’On the sunny side of the street’. Met Jan Middelaer en andere jongens uit Indië dronken we graag een pilsje en daarom gingen eens per twee weken naar een café in Soestdijk om pool te spelen. Ook zocht ik Jan op in de flat waar hij samen met zijn moeder woonde,  waar we dan soms met ons drieën canasta speelden tot laat in de avond. Jan zat ook gedurende drie jaar als vaste speler met mij in Het Baarnsch Lyceum volleybalteam. Daar kom ik op terug. Ook zeilden we met Jan’s boot samen met zijn moeder en klasgenoten op de Loosdrechtse plassen.


Zeilen op de Loosdrechtse plassen. Ook de moeder van Jan Middelaer,
mevr. Amy Mees, is van de partij.


Met Etsko Schuitema jr. maakte ik veel fietstochten, hetzij samen of met onze vriendinnen. Ook speelden we regelmatig midgetgolf op Lage Vuursche en gingen we naar de bioscoop. Daar heb ik leuke herinneringen aan overgehouden.

Sportief: Rond 1951 ging ik met vrienden soms even na schooltijd naar de grote gym- en sport zaal op het terrein achter het schoolgebouw. Dit was het domein van de heer Manting, onze sportleraar, waar hij na schooltijd altijd te vinden was en wat nieuws uitprobeerde. 

Jaap Manting houdt de score bij. Reünie HBL 1981
 (Coll. Fam. Manting)

Soms deden we even mee. Manting was een enthousiast voorstander van de oprichting van een Baarnsch Lyceum volleybalteam. Na een lang  gesprek spoorde hij mij aan om dit team op poten te zetten, waarbij hij de training op zich zou nemen met als doel het deelnemen aan wedstrijden. Zodoende, begonnen we geregeld te oefenen op het Lyceum onder toezicht van één van de meest enthousiaste sportdocenten uit de regio: onze Jaap Manting!


Jaap Manting: oog voor talent!  (Coll. Fam. Manting)

Wij speelden officieel in 1951-52 en wonnen onze eerste trofee! Voor het laatst in 1952-53, net voordat de examens begonnen en behaalden onze tweede trofee! Deze overwinningen behoorden ongetwijfeld tot Manting’s allerbeste ’talent-ontdekkingen’ uit zijn sportcarrière!

Het Baarnsch Lyceum 1951-1952 volleybal kampioenen van l naar r achter: Ben Loman,
Jan Brouwer en Hans Bakker, vooraan: Rudie Blok, Ralph Ockerse, en Jan Middelaer.

 

Idem 1952-1953 volleybal kampioenen, van  l naar r :
 staande achter: Jan Middelaer, N.N. ontschoten,
Maud Dandrieu en vooraan gehurkt: Hans Bakker,
 Ralph Ockerse, en Ben Loman.
Locatie achterzijde Het Baarnsch Lyceum


Docenten en werkweek: In 1952 was onze docent ’van schone kunsten’ gedurende meer dan twee maanden afwezig. De gastkunstenaar die hem tijdelijk verving was niemand anders dan de wereldberoemde M. C. Escher! 

M.C. Escher: de kunstenaar aan het werk.
(Bron: mcescher.com)

De heer Escher woonde slechts zo’n 2 minuten lopen van het Lyceum af langs de spoorbaan. Zijn eerste opdracht aan onze klas was er eentje die ik nooit zal vergeten en bestond uit het meenemen van een éénkleurige stropdas en een paar aardappelen (!) teneinde hieruit verschillende stempels te snijden waarmee we dan de das moesten bestempelen. Ik heb mijn das zelfs twee weken gedragen. Ook moesten we speciale tekeningen maken waarvan ik de onderwerpen helaas vergeten ben. Dat ik de eer had van de heer Escher iets unieks geleerd te hebben was iets dat erg veel voor mij heeft betekend! 

Tot besluit vertel ik nog even iets over de indrukwekkende werkweek, waarin we, vijfde klas leerlingen met het aankomende examen in het vooruitzicht, ons moesten verdiepen in het oplossen van wetenschappelijke en wiskundige problemen. Dit onder leiding van onze docenten natuurkunde Dr. Vreeswijk, scheikunde Dr. Roest, onze Ned. taal  leraar en conrector Dr. Schults. 


Dr. Vreeswijk wacht gedurende de pauze


Tien minuten pauze: Dr. Vreeswijk en enige leerlingen. 


Deze werkweek vond plaats in  het kamphuis de Paasheuvel in Vierhouten, Veluwe. 

Dr. Schultz, Dr. Vreeswijk en een samenwerkend groepje leerlingen. 


Onze leraren hielden hun voordrachten in de avond terwijl wij de leerlingen overdag in kleinere groepjes samenwerkten. 

Dr. Roest als de ’Flying Dutchman’ terwijl
 Ralph op de achtergrond langs liep. 


Het spreekt vanzelf dat de leerlingen ook hielpen met het schillen van de aardappels. 

Aardappelen schillen (piepers jassen) voor onze volgende maaltijd.

Vooraan 2e van rechts Ralph Ockerse. Schuin achter Ralph  Hanneke van Leeuwen met achter haar staand Maarten Hendrikse.  2e rij 2e van rechts Ytje Dezentjé.

Geslaagd en loopbaan: In 1953 slaagde ik voor het diploma HBS B, waarna ik aansluitend twee jaar bij Philips Eindhoven op het Nat. Lab heb gewerkt. Ondanks het feit dat dit een hele leerzame periode was ontmoette ik ook hier onverwachte problemen bij de vereiste vervolgstudies. Nadat ik afscheid had genomen van het Nat. Lab heb ik een spoedcursus gevolgd op de Rijkskweekschool te Haarlem en ben ik een korte periode als onderwijzer op een Lagere School werkzaam geweest. In april 1957, inmiddels getrouwd, ben ik samen met mijn vrouw naar de USA geëmigreerd. Mijn Amerikaanse carrière in een notendop:  na ongeveer een jaar bij Pfizer Biopharmaceutical Inc. gewerkt te hebben, ben ik twee jaar in dienst geweest bij de U.S. Army, waarbij ik in Hanau, Duitsland, gelegerd ben geweest. In 1960 heb ik de studie scheikunde weer opgepakt. Deze bracht mij van Ohio naar de Yale University waar ik ben afgestudeerd in moleculaire biologie. In 1966 werd ik assistent professor op de biologische faculteit van Hope College in Holland, Michigan. 


Hope College in Holland, Michigan
(Bron: Internet)

In 1976 maakte ik de stap naar de Universiteit van Indiana, waar ik uiteindelijk als professor in 1996 met pensioen ben gegaan. Interessant om te vermelden is dat ik in de 80er jaren lang en nauw heb samengewerkt met Indonesische universiteiten, waarbij mijn kennis van het Bahasa Indonesia mij tot grote steun is geweest en mij veel voldoening heeft gegeven. De cirkel van mijn leven was als het ware rond.   

Hormat (eerbetoon) aan mijn vader: Tenslotte heb ik vier door mijn vader gemaakte illustraties en het omslag van zijn schetsboek (Sotte Krabbels) bijgevoegd teneinde zijn verschillende varianten van humor weer te geven. 





De eerste gaat over de Nederlandse inwoners van Rengat, Sumatra en wat Sinterklaas ze het beste kan schenken en het waarom? De tweede is overgenomen uit zijn ’Alphabet van de BB-ers’ (Binnenlandse Bestuurders en hun mogelijke echtgenotes versus hun favoriete bezigheid). De derde als voorbeeld hoe een ideaal rubbertransport via de rivier Indragiri er uit zou kunnen zien, terwijl de werkelijkheid heel anders is. En de vierde: ’het is maar zoals je het bekijkt’. Het is een interessante verzameling indrukken opgedaan tijdens zijn lange loopbaan. Zijn professor op de kunst academie in Brussel was heel lovend over mijn vader’s tekeningen, zelfs zo dat mijn vader in 1941 vast besloten was om na de oorlog een cartoon film industrie in de Veluwe op te zetten, à la Walt Disney! Over deze tekeningen kan nog het volgende gezegd worden: de bekende cabaretier Wim Kan zat in Burma samen met mijn vader in hetzelfde Japanse concentratie kamp. Beiden waren vast besloten om na de oorlog een door Wim Kan geschreven boek geschreven met illustraties van mijn vader uit te geven. Na de oorlog en terug in Nederland, ongeveer 1948, heeft mijn moeder Wim Kans show in Amsterdam bezocht en hem in de kleedkamer gesproken. In dit gesprek bevestigde Kan het plan, dat door de hectiek van de naoorlogse jaren en uiteraard de dood van mijn vader in oktober 1943 nooit is uitgevoerd.       

Ed Vermeulen nawoord: het verhaal van Ralph Ockerse geeft een goed beeld van de problemen waarmee de mensen uit Ned. Indië, terug of voor het eerst in Nederland,  geconfronteerd werden. Heel herkenbaar zijn de leerachterstanden en de daaraan verbonden problemen. De vier door Ockerse sr. gemaakte tekeningen mochten met toestemming aan het verhaal toegevoegd worden. De toevalligheden in het leven: Ralph deed eindexamen in de zomer van 1953: min of meer gelijktijdig werd door mijzelf het toelatingsexamen voor Het Baarnsch Lyceum afgelegd. Mijn eerste schooldag: begin september 1953, de jongensklas 1C. Dat de helft van mijn klasgenoten een band met Indië had, werd door mij pas later opgemerkt. 

Jongensklas 1C , schooljaar 1953-54 
 (Coll. Ed Vermeulen)
 

Ook mijn moeder had problemen om aan de financiële eisen die de school stelde te voldoen. Het werd op een bijzondere wijze door de schoolleiding opgelost! Opmerkelijk is dat ik enkele klasgenoten van Ockerse zoals  Hanneke van Leeuwen en Maarten Hendrikse via de padvinderij (scouting) heb gekend. Ook Rudie Blok, in mijn herinnering een verwoed schaatser, heb ik gekend. Tevens meen ik op de klassenfoto’s Gerben Bonno van Dijk, zoon van het toenmalige hoofd van de Nieuwe Baarnsche School (NBS) en Piet Reinders te herkennen. Dat wat begon als een reactie op een op Geheugenvanbaarn.nl (v/h Groenegraf.nl) geplaatst verhaal heeft geleid tot het bijzondere verhaal van Ralph Ockerse, een Soester in het buitenland.

Alle foto’s komen uit het persoonlijke archief van Ralph Ockerse tenzij anders vermeld.


Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op.
 Uiteraard kunt u Geheugenvanbaarn.nl ook volgen op Facebook en Twitter

Geïnspireerd geraakt door onze oud Baarn-verhalen? 
Kom in actie en deel ook uw herinneringen op Geheugenvanbaarn.nl.