De kringloop van een kunstwerk

 door Ed Vermeulen

Het verhaal van een bij de Baarnse Kringloopwinkel opgedoken parel en een nieuw verschenen gedichtenbundel. Wat zij gemeen hebben: het Texelgevoel met een Baarns randje!

Mijn eigen favoriete plekje hoog op
de duinen bij De Koog… Pad Zeereep.
(Foto: Ed Vermeulen)

Judith van de Vlekkert
(Foto: Boekscout)

Een bericht in de Baarnsche Courant trok mijn aandacht: ‘Texel dichtbij- ontdek het eiland en de natuur met deze prachtige gedichtenbundel’, waarin onze plaatsgenoot Judith van de Vlekkert (1969) ons in eenenvijftig gedichten meeneemt naar Nederlands grootste Waddeneiland: Texel. Een nieuwe Texel parel met een Baarns tintje een feit! 

Bundel Texel dichtbij van Judith van de Vlekkert
(Foto: Boekscout)

Geniet van het gedicht ’De zoute zee’. 

Wapperende haren.

De wind tegen je huid.

Schouders opgetrokken.

Je nek warm in je jas verscholen.

Voetje voor voetje tegen de wind in wandelend.

Stuivend zand tegen je broek.

Met je tong de zoute smaak proeven van je lippen.

Het maakt allemaal niet uit.

Wat is het leven volmaakt.

Ook ik had ooit het eiland ontdekt en in mijn hart gesloten. Dit nieuw verschenen pareltje bracht herinneringen terug aan eerdere ­geluksmomenten. Het moment van een opgedoken Texelparel in de Baarnse kringloopwinkel, nu ongeveer twintig jaar geleden.

Opgedoken pareltjes: boeken met opdracht, tekeningen, documenten, foto’s en allerhande andere voorwerpen met een zichtbaar en soms ook verborgen Baarns verleden. De wonderlijke wereld van de kringloop: verzamelplek van aardse zaken en herinneringen, bij uitstek de plek waar ’verleden en heden’ elkaar soms in de vorm van ’kunst en kitsch’ ontmoeten.   

Ex- en Interieur Kringloopwinkel Baarn 
(Foto’s: Kringloopcentrum Baarn)

Kringloopcentrum Baarn. Op een regenachtige novemberdag een twintigtal jaar geleden liepen wij de kringloopwinkel aan de Tolweg binnen. Speciale aandacht voor de boekenhoek: op zoek naar? Ja, naar wat eigenlijk. Die dag niets van mijn gading te vinden. Op naar huis. Vlak bij de kassa keek ik nog even in de bak met in- en niet ingelijste ’kunstwerken’: iets trok mijn aandacht: een op spaanplaat verlijmde, licht beschadigde, zwartwit foto van het pittoreske witte kerkje van Den Hoorn op Texel, Nederlands grootste Waddeneiland. Dit prachtige, in de 15e eeuw gebouwde kerkje met zijn charmante en zeer herkenbare torentje wordt wel het meest gefotografeerde kerkje van Nederland genoemd.

(Coll. Ed Vermeulen)

Een toeristische trekpleister van de eerste orde: zo één waar menig VVV directeur jaloers op is. De foto was voorzien van een tekststicker: Foto De Waal. Bij nadere bestudering ook een signatuur J. (voor Jan) de Waal. Voor mij als fervent Texelbezoeker geen onbekende: fotograaf van de Texelse natuur en historie. Mijn nieuwsgierigheid of was het mijn hebberigheid was gewekt. De complete inhoud van de bak met ’kunst’ ging door mijn handen. Niets ontsnapte aan mijn aandacht! Toen gebeurde er iets dat zich later zou ontpoppen tot een Baarns-Texels blijspel in drie bedrijven. 

Aquarel Souwtje de Wijn: zicht op Den Hoorn
(Coll. Ed Vermeulen)

Als laatste pakte ik uit de bak een verstofte achter glas ingelijste aquarel: verbleekte kleuren op stevig kartonachtig bruin papier, gezicht op Den Hoorn, met als stralend middelpunt, het laat zich raden: wederom het beroemde kerkje! Alles wees erop dat een in Baarn wonende Texelliefhebber afstand had gedaan van zijn of haar Texelse herinneringen. Nu was ik aan zet! Bij het zien van dit kunstwerk herkende ik tekentalent alsmede vakmanschap! De gevraagde prijzen van fl. 1.50 en fl. 6.50  voor foto en aquarel werden door mij grif voldaan en met een opgewonden gevoel gingen wij met onze pas verworven kunstschatten naar huis, waar de aankopen aandachtig bekeken werden. Het gezicht op Den Hoorn is min of meer gezien vanaf de toenmalige boerderij van Willem Kikkert, nu bekend als landgoed De Bonte Belevenis aan het Rommelpot, net buiten het dorp. Kikkert, overleden in 2010, was historicus, verhalenbewaarder en schrijver van het boek ’Texelse verhalen’, verhalen uit voorbije tijden. Het verhaal ‘Schatgraven’, eindigend met de onsterfelijke woorden ’Koppiestied, manne!’, (Texels voor: ’tijd voor een bakkie’) is mijn favoriet. Op de aquarel ook een jaartal, 1948, en een  signatuur: Zwanenburg. Wie zich achter de naam Zwanenburg verschool was mij nog onbekend. Het begin van een zoektocht op Texel. 

Texelse verhalen van Willem J. Kikkert

Signatuur: Zwanenburg 1948

Texel: tijdens onze toen tweewekelijkse bezoeken aan Texel, was het een goede gewoonte om op de dag van aankomst, de vrijdagavond, bij buurman Guus Buijs, exploitant van Hotel De Branding, als gastspeler mijn biljartkunsten te vertonen bij DKC oftewel De Kleine Club.         

Hotel De Branding, De Koog
(Foto: Hotel De Branding)

          

Het speelveld van DKC
(Foto: Hotel De Branding)

Z. Graaf Schilders en Woonwinkel (sinds 1902),
Hogerstraat. Boven: Theo Timmer, Het Open
 Boek, Binnenburg, midden:
Hans van der Klift, Kunsthandel Weverstraat

DKC deed zijn naam eer aan: zes leden! En ook opmerkelijk: geen direct aanwijsbaar bestuur! Het spelniveau van de vaste DKC-leden lag hoog, het mijne was en is nog steeds bedroevend laag. We speelden het uiterst spannende tien-over–rood. Met enig bravoure, gepaard aan een beetje geluk, lukte het soms niet als laatste te eindigen. Een plaats goed voor het geven van een rondje! Via mijn DKC contacten hoopte ik er achter te komen wie de mij onbekende Zwanenburg was. Dit viel echter tegen, de DKC’ers riepen om het hardst dat zij niet wisten wie Zwanenburg was, totdat de naam van een in Den Hoorn wonende Zwanenburg werd genoemd, maar of die nou kon tekenen en schilderen was nog maar de vraag. Mijn onderzoek liep die avond op niets uit. Anders werd het de volgende ochtend toen onze Texelse huisbewaarder een bakkie kwam doen en bij het zien van de aquarel uitriep: ’Hé een Souwtje de Wijn*, hoe kom je daar aan?’ ’Nee’ zei ik ’een Zwanenburg’. ’Nooit van gehoord, ik zou zweren dat het een Souwtje de Wijn was’. Na de koffie naar Den Burg om bij de mooie schilders- en woonwinkel van Graaf in de Hogerstraat een doe-het-zelf lijst voor onze ‘Zwanenburg’ uit te zoeken. Ik legde de geïnteresseerd luisterende winkeldame uit hoe ons ‘kunstwerk’ er uit zag: bij het noemen van de naam Zwanenburg reageerde ze verrast met: ’Souwtje de Wijn!’ Of ik maar zo vriendelijk wilde zijn om de aquarel even langs te brengen voor een nadere inspectie. Zo gezegd, zo gedaan. Voor de tweede keer die dag naar Den Burg nu met aquarel. ’Geen twijfel mogelijk…een echte Souwtje de Wijn’, was het oordeel! ’Loopt u voor de zekerheid even naar Het Open Boek (boekhandel Binnenburg) en laat ook Theo Timmer (de eigenaar) even kijken’. Zo gezegd, zo gedaan. Na een hartelijke begroeting door Theo en zijn echtgenote Julia werd de aquarel indringend bekeken. Voor de tweede keer die dag: ’Geen twijfel mogelijk…een echte Souwtje de Wijn, mij onbekend, wacht, ik maak een foto’. Daarna de vraag of ik het in 1980 in eigen beheer uitgegeven boekje ’Souwtje de Wijn, leven en illusies van een Texels kunstenares’ kende. Ooit ingezien maar het ontbrak in mijn Texelbibliotheek. ’Het is uitverkocht, misschien hebben we nog een exemplaar, zo ja, dan is die voor jou’, kreeg ik te horen en tevens het advies ook even langs de kunstwinkel van Hans van der Klift in de Weverstraat te gaan voor een definitieve taxatie. ’Ongetwijfeld een echte Souwtje de Wijn, man hoe kom ja daar aan? Zeker fl.1000,- waard!’, klonk het enthousiast. Tijd voor een versierde koffie in De 12 Balcken, onze favoriete pleisterplaats in Den Burg. Vol artistieke emoties terug naar De Koog, waar ons een voicemailbericht wachtte: ’Julia van Het Open Boek. We hebben nog één exemplaar van het boekje over Souwtje. Het ligt voor je klaar’.  Het zal u duidelijk zijn: voor de derde keer die dag naar Den Burg. Driemaal is natuurlijk niet voor niets scheepsrecht. Werd het geheim van Zwanenburg onthuld? Of was het toch Souwtje de Wijn?

Het leven van Souwtje de Wijn, 1e druk!

*Souwtje de Wijn, Texels ­kunstenares: Bladerend door haar leven las ik dat Souwtje op 28 oktober 1888 was geboren in het Texelse vissersdorp Oudeschild. Haar ouders: Teunis de Wijn en Trijntje Zwanenburg (!). Ook werd duidelijk dat in haar moeders familienaam het geheim van de signatuur verborgen lag. Souwtje signeerde zowel met haar familienaam alsmede, ingegeven door haar kijk op het leven, met die van haar moeder. Duidelijk werd dat de talentvolle,  uiterst excentrieke, kunstenares het Texel van voor de ruilverkaveling had vastgelegd. Het Texel zoals ik het in mijn jeugd had leren kennen, met iedere weg zijn eigen kronkels en de daarachter opdoemende verrassingen en windval. Bij het kijken naar Souwtjes’ werken komen de herinneringen aan de ogenschijnlijk eenvoudiger tijden van vroeger terug. Over het leven van Souwtje is niet veel geschreven, met uitzondering van een artikel in Elsevier in 1960 en natuurlijk het boekje waaruit ik mijn gegevens putte. Souwtje woonde lang in het ooit voor de aanleg van de Pontweg en in september 1960 verplaatste en nog steeds bestaande huisje De Roef, na aankomst op Texel meteen links na de 1e verkeerslichten. Zij overleed op 22 maart 1969 in het toenmalige verzorgingshuis Irene in Den Burg.

Zicht op Texel door Souwtje de Wijn (Foto's: Het Open Boek)

Baarn-Texelparel: terug in Baarn, een echte Souwtje de Wijn rijker, wees niets erop dat ik nog een aantal jaren zou moeten wachten op de vondst van weer een nieuwe parel: Texel dichtbij. Een kwestie van tijd en geduld. Vandaar mijn advies: houdt uw ogen en oren open, lees de Baarnsche Courant, kijk omhoog, omlaag en om u heen en bedenk: de niet voor de zwijnen geworpen parels zullen, voor wie ze wil zien, zichtbaar worden! 

Gedicht ’De Zoute Zee’ geplaatst met toestemming van uitgeverij Boek-scout en de auteur Judith van de Vlekkert.

Bronnen:

’Souwtje de Wijn, leven en illusies van een Texels kunstenares’, uitgave Het Open Boek, Binnenburg 3, Den Burg Texel, uitgave 1980. 

Texel dichtbij, gedichtenbundel Judith van de Vlekkert, uitgave Boekscout Soest, 2021. 

Ed Vermeulen (1942)

Dit verhaal verscheen op maandag 31 mei 2021 in de Baarnsche Courant  in de rubriek

  ’Vandaag is morgen alweer gisteren (bruggetjes naar vroeger)’

Deze rubriek is een samenwerking tussen de Historische Kring Baerne en Groenegraf.nl    

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op.

 Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter

Geïnspireerd geraakt door onze oud Baarn-verhalen? 

Kom in actie en deel ook uw herinneringen op Groenegraf.nl.

Vrijwilligers gezocht!

Portret van Abraham Bredius (1855-1946), 1905,
ontwikkelgelatinezilverdruk, collectie RKD

Begin 2021 lanceerde het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis een crowdsourcingsplatform om de archiefaantekeningen van kunsthistoricus Abraham Bredius toegankelijk te maken. Abraham Bredius (1855-1946) verrichtte als een van de eersten in Nederlandse archieven diepgaand onderzoek naar kunstenaars die tussen de late zestiende en het begin van de achttiende eeuw werkzaam waren in steden zoals Amsterdam, Den Haag en Leiden. Dit resulteerde in tienduizenden excerpten: op kleine strookjes papier genoteerde samenvattingen van evenzovele archiefstukken.

Excerpt uit het dossier van de Amsterdamse schildersfamilie Imbrecht,
 collectie RKD, Archief Abraham Bredius

Het doel van het crowdsourcingsplatform van het RKD is om met hulp van vrijwilligers de excerpten van Bredius digitaal toegankelijk te maken. Een uitdagende klus waarbij enige voorkennis van (kunst)geschiedenis en/of notariële akten een pre is. Van de deelnemers wordt gevraagd de gegevens in de Brediusaantekeningen – zoals plaatsnamen, data, persoonsnamen en beroepen – te registreren en het type notariële akte vast te stellen. Het RKD is op zoek naar vrijwilligers die het leuk vinden om hun tanden in een inhoudelijk project te zetten, gewoon vanuit huis. Ga voor meer informatie en om een account aan te maken naar www.rkd.nl.

Via deze link kunt u zich direct aanmelden.

Zoekplaatje in Baarn

 Zoekplaatje in Baarn

1: Wie is de man op de motor links met kenteken L 36762 ?

U kunt hierop reageren via het sturen van een briefje aan:

Stichting Groenegraf.nl
T.a.v. Baarnsch Geheugen
Marisstraat 4
3741 SK BAARN

of stuur een e-mail naar: bakker.groenegraf@gmail.com.

Onder de goede inzenders verloten we het boek "Baarn in de Tweede wereldoorlog ……..terugblik".

Dit boek is geschreven door Wim Veldhuizen en uitgegeven door de stichting Groenegraf.nl

Daarnaast ontvangt de winnaar ook nog een en een fles wijn voorzien van een ansichtkaart uit Baarn, beschikbaar gesteld door Mitra Baarn - Van de Steeg Laanstraat 72, 3743 BH Baarn tel; 035-5426063.

Links op de motor zit ................

Boerderij Schouten aan de Hoofdstraat

In augustus 2016 schreef ik (Eric van der Ent) in ons weblog het verhaal "Baarns Boerenverstand" over de afbraak van de boederij van familie Schouten aan de Hoofdstraat. In het artikel maakte ik me zorgen over het feit dat zoveel historisch belangrijke gebouwen in Baarn verdwijnen. Met het verdwijnen van de boerderij zou het beeld van de Hoofdstraat mogelijk zwaar aangetast worden. In een reactie op mijn artikel kon dhr. Simon Schouten uit Oostenrijk, zoon van de laatste veehouder / melkhandelaar die op de boerderij werkzaam was, Jan Schouten (1917-2011), me geruststellen. De geplande nieuwbouw die op de plek van de afgebroken boerderij gesitueerd zou worden, zou zo veel als mogelijk de uitstraling krijgen als de oude boerderij. Hij kreeg gelijk. De sfeer en uitstraling van de nieuwbouw zorgde ervoor dat het beeld in de Hoofdstraat behouden bleef. Een hele geruststelling, hoewel het natuurlijk jammer blijft dat de oude boerderij verdwenen is.

Onlangs ontvingen we van dhr. Bierlaagh, één van de huidige bewoners van de Hoofdstraat, een door dhr. Simon Schouten geschreven historisch overzicht van boerderij. Dhr. Schouten schreef het ter gelegenheid van de afbraak en nieuwbouw om de buurtbewoners te informeren. Wij vinden het artikel zo interessant dat we gevraagd hebben of we het op onze website mogen publicieren. Die toestemming kregen we onmiddellijk, waarvoor dank.

Boerderij Schouten aan de Hoofdstraat

door Simon Schouten

Ter gelegenheid van de afbraak van de panden aan de Hoofdstraat en de Eemstraat is het wellicht passend om even stil te staan en wat informatie te verschaffen over de historie van dit oude stukje Baarn.

In modern jargon noemt men een huis als dit een stadsboerderij. In Baarn stonden vroeger heel wat van deze boerderijen. Veel van deze boerderijen werden gebouwd in de 18e eeuw. Ze stonden in de Kerkstraat, de Weteringstraat, de Zandvoortweg, de Schoolstraat en hier, in de Hoofdstraat. Vrijwel allemaal zijn ze in de loop de tijd afgebroken en nu is deze, als één van de allerlaatsten, helaas ook aan de beurt. De oudste afbeelding van dit huis is een aquarel: een Saksische boerderij met naar alle waarschijnlijkheid een rieten kap.

De stadsboerderij aan de Hoofdstraat vóór 1880

Het huis in deze vorm werd ergens in de tweede helft van de 19e eeuw aangekocht door Gerrit Schouten (1817-1889) en zijn vrouw Theodora Schothorst (1834-1900). Sedert die tijd is het huis tot 2014 bewoond gebleven door leden van de familie Schouten. De laatste bewoners waren Jan Schouten (1917-2011) en zijn vrouw Cor geboren Koenders (1920-1995) en hun gezin met negen kinderen en tenslotte hun dochter Coos Schouten en haar gezin. De laatsten verlieten het huis in 2014. Gerrit Schouten verbouwde rond 1880 het huis ongeveer naar het uiterlijk, zoals het al die tijd tot op heden (2016) is gebleven.

Het huis aan de Hoofdstraat anno 1882

Aan de zijde waar nu twee vrijstaande woningen zullen worden gebouwd, bevond zich een grote moestuin met aan de Eemstraat de bleek (grasveld om de witte was in de zon te laten bleken).

De Hoofdstraat, gezien vanaf de zolder.
De moestuin bevindt zich rechts.

De schuur aan de Eemstraatzijde was oorspronkelijk nog wat groter. In de zestiger jaren is er een deel van deze schuur, een varkensstal en een ruimte, die we nu een garage zouden noemen, tezamen met de bleek opgeofferd voor de verbreding van de Eemstraat.

De Eemstraat vóór de verbreding. Op de plek waar de auto staat, zijn nu
 de twee garages (bouwnummer 4).

Als doekje voor het bloeden werden toen de beide garages gebouwd, die nu zullen gaan horen bij woning 4.

De Eemstraat na de verbreding met de twee nieuwe garages op de voorgrond.
Het hoge gedeelte is de voormalige hooiberg.

In de grote schuur was een koetsierswoninkje. Hierin was een deur, die rechtstreeks toegang gaf tot de paardestal en de koeiestal (het lage gedeelte van de grote schuur, waar nu nog twee garages zijn.)

De koetsierswoning aan de Eemstraatkant van het terrein

Jan Elschot alias Jan Boon

Gedurende lange tijd heeft Jan Elschot erin gewoond, beter bekend in Baarn als dorpsfiguur onder de bijnaam Jan Boon (1880-1969). Jan Boon was verantwoordelijk voor de moestuin en had in ruil hiervoor vrije kost- en inwoning. Later is deze woning steeds gedurende vrij korte periodes verhuurd geweest aan mensen van buiten de familie, maar ook binnen de familie Schouten. Van onze familie hebben hier Coos, Joop en Casper Schouten gewoond.

Achter de grote deuren in de hoge schuur werden de koetsen gestald van sjieke families, die het bovenhuis van Gerrit Schouten en zijn zoon Simon Schouten (1867-1948) huurden voor hun vakantie. In de 19e en vroeg-20e eeuw stond Baarn met zijn bossen en zuivere lucht immers bekend als een geliefd kuuroord.

De koetsenstalling in de grote schuur

De drie hoge garages, vanuit de Hoofdstraat gezien grenzend aan de rechterzijde, dienden oorspronkelijk als hooiberg. Deze hooiberg werd kort na de tweede wereldoorlog gebouwd nadat onbekenden de vorige hooiberg en de grote schuur in brand hadden gestoken

De oorspronkelijke hooiberg aan de Eemstraatzijde

De brand in de oorlogsjaren, gezien vanaf de Eemstraat

De nieuwe hooiberg (links)

Oorspronkelijk waren het huis en de opstallen in gebruik als veehouderij. Er werd boter, kaas en melk geproduceerd. Deze producten werden rechtstreeks verkocht aan mensen in het dorp. Op enig moment werd deze directe verkoop van de melk wegens gevaar voor TBC-besmetting van staatswege verboden. De melk moest voortaan via de Verenigde Gooische Melkbedrijven worden verkocht. Joop Schouten sr. werd melkboer en Jan Schouten werd (in naam) veehouder. In praktijk hadden ze samen met hun zuster Jacoba (1909-1996), die in de winkel stond, het TBC-vrije zuivelbedrijf. Halverwege de vijftiger jaren verdwenen de koeien en werd het accent alleen nog gelegd op de verkoop van melk en melkproducten in de melkwijk en in de winkel. De zaken liepen goed, zodat in 1962 werd besloten om de winkel en daarmee het assortiment uit te breiden. Ook in het huis werden grote verbouwingen gedaan om de beroerde huisvesting van de familie te verbeteren.

De nieuwe winkel in 1963

De voorspoedige, welvarende periode duurde nog enige tijd voort, maar door de opkomst van de supermarkten nam de concurrentie zodanige vormen aan, dat de winstgevendheid langzaamaan verloren ging.

Luchtfoto begin 70-er jaren

In 1975 werd daarom besloten de melkwinkel te sluiten. In de jaren daarna werd de winkel na weer een verbouwing verhuurd aan slagerij van Hensbergen. De moestuin werd tevens verhuurd aan deze slagerij en werd parkeerterrein voor de klanten. In de laatste jaren is de winkel tenslotte verhuurd aan Icarus, handel in tweedehandskleding.

De winkel in 2015

Na de dood van Jan Schouten in 2011 heeft de familie besloten om de panden te verkopen. Het zou te veel hebben gekost om deze in de bestaande vorm aan de huidige behoeften aan te passen en daarmee te behouden. Het is zeer verheugend, dat in de architectuur, dankzij het bedrijf van Dennie van de Vijzel en de architect Egbert Kielstra, zoveel in herinnering blijft aan wat er eens heeft gestaan. De twee huizen in de voormalige moestuin passen bovendien voortreffelijk bij de overige bebouwing in de omgeving. De twee garages aan de Eemstraat konden ook nog worden behouden.

Wij, familie Schouten, vijf generaties, die hier hebben gewoond, zijn hiervoor zeer dankbaar. Door zo te bouwen blijft ons gezichtsbepalende oude huis in nieuwe gedaante voor de Hoofdstraat en de Eemstraat behouden. Wij wensen de nieuwe bewoners veel geluk met hun nieuwe huizen. We wensen Dennie van de Vijzel veel succes met het realiseren van dit prachtige plan.

Het plan voor de nieuwbouw aan de Hoofdstraat

Afbraak in mei 2016

De nieuwbouw in 2020

Zwemmen voor een stuiver in het bad van de rijke deel 2

Deel 2

 Vijf cent

Enige tijd later weet niemand in Baarn beter dan dat je in het bad van De Ruig kunt zwemmen voor vijf cent per keer en wie dit bedrag niet neer kan tellen mag gratis te water." Overigens komt van het gescheiden zwemmen van rijken en armen al snel niet veel meer terecht en het armenbad wordt gebruikt voor het afmeren van boten.

 Watersport

De heer De Ruig zegt over die periode: “De watersport begon een steeds grotere vlucht te nemen en er kwam steeds meer vraag naar lig­plaatsen. De rij langs de oever werd steeds langer, hetgeen resulteerde in mijn besluit een aparte jachthaven te laten graven.  Nou, dat is me een karwei geweest.

Graven van de jachthaven

Vooral de jongeren kunnen zich niet voorstellen hoe dat gegaan is. Er heerste een enorme werkeloosheid, er waren praktisch geen materialen te krijgen en alles moest dus met de hand uitgegraven worden. Een man of 36, waaronder een slager en een bakker, hebben ongeveer drie maan­den lang gezwoegd.

Zevenduizend kubieke meter grond moest eruit worden gehaald. Grond, die dan met behulp van door een stoomlokje getrokken wagentjes naar het Oosterkwarlier werd gebracht. Het was eigenlijk een zeer gewaagde onderneming, want als er een dag niet gewerkt kon worden, bijvoor­beeld door regen, dan kostte dat han­den vol geld. Gelukkig was het een droge zomer met niet meer dan een stuk of vier regendagen."

 Sluiten

In 1952 wordt de heer De Ruig gedwongen zijn zwembad te sluiten. De verontreiniging van het rivierwater heeft dan onaanvaardbare vormen aangenomen. De heer De Ruig: “Het waren vooral de verfafvalstoffen van de wolspinnerijen in Ede en Veenen­daal, die de vervuiling veroorzaakten. Er viel echt niet langer fatsoenlijk te zwemmen. Gelukkig is de Eem momenteel weer een stuk schoner. Er wordt hier en daar weer gezwommen en er zit ook weer vis. Ik ben ervan overtuigd, dat de rivier op den duur weer even schoon als vroeger wordt."

 Genieten

Hij en zijn echtgenote willen nog zo lang mogelijk blijven genieten van die Eem en het rustgevende uitzicht daarop vanuit hun bungalow. Wat de gemeente Baarn met de kersvers aan­gekochte campinggrond naast die bungalow gaat doen, houdt de Ruigs erg bezig.

Hij zegt daarover: "Ik hoop vurig, dat men er door zal gaan met kam­peerbedrijf. Er is gewoon behoeft aan, kijk alleen maar eens naar onze vroegere gasten. Die beginnen al on­geduldig te worden, want in septem­ber moet er voor de meeste campings geboekt worden voor het nieuwe sei­zoen. Ik denk trouwens, dat ook de Baarnse winkeliers er blij mee zou­den zijn, Als de gemeente van plan is de camping voort te laten zetten lijkt hij mij verstandig zo snel mogelijk de knoop door te hakken. Trouwens, het is toch zonde om zo'n prachtig plekje langer dan noodzakelijk ongebruikt te laten liggen?"

Voor de heer De Ruig is de bestem­ming van de grond, waarin hlj zelf alle bomen heeft geplant, dus geen enkel punt. Of men er in gemeentelij­ke kringen dezelfde gedachten op na­houdt moet de toekomst leren.

Thijmen de Ruig is overleden op 14 mei 2000.

Geplaatst door L.J.A.Bakker

http://www.grijsvuur.nl

e-mail: bakker.groenegraf@gmail.com

5 mei 1945 Het was in de dagen net ervoor en kort daarna dat er in Baarn iets is gebeurd…

Ed Vermeulen

Op 6 mei 2019 plaatsten wij onder deze titel een verhaal (klik hier om het verhaal te lezen) waarin een drietal bijna of nagenoeg geheel vergeten gebeurtenissen uit WO2 zijn beschreven. Gebeurtenissen in en rond Baarn. Heftige gebeurtenissen ontegenzeggelijk maar alle drie nauwelijks in het collectieve Baarnse geheugen ingedaald: de brute moord op de Joodse tandarts Aaron Loterijman op 27 april 1945 in het Baarnse bos, de aftocht van de Duitse troepen, waaronder de Hermann Göring Para divisie, nabij paleis Soestdijk en de tragische, waarschijnlijk door een ontploffende landmijn veroorzaakte explosie op 10 mei tijdens de inname van de door de Duitsers afgegeven wapens en ammunitie op een weiland eveneens nabij paleis Soestdijk. Bij deze explosie zijn dertien Britse militairen en een onbekend aantal, maar zeker twee, Duitse militairen omgekomen. Over deze laatst genoemde tragedie gaat dit verhaal. Het gebeurde op Baarns grondgebied, echter, de dertien Britse slachtoffers werden in Hilversum op de Noorderbegraafplaats begraven. Hun graven waren ook dit jaar het middelpunt van een herdenking. Hilversummer Meindert Tepper vertelde tijdens deze herdenking hoe hij eind 2019 besloot de omgekomen militairen, van wie de namen bekend zijn, een gezicht te geven: ‘Faces to graves’. Een immens, maar ook een heel dankbaar project, dat er toe heeft geleid dat hij momenteel van acht van de omgekomen militairen een foto bij het graf heeft kunnen plaatsen. Tepper maakte hiervan een verslag, dat wij met zijn toestemming, hier integraal mogen plaatsen.

’Opdat wij niet vergeten en zij niet vergeten worden’ 

Herdenking Polar Bears Noorderbegraafplaats vrijdag 7 mei 2021

door Meindert Tepper

Wethouders Arno Scheepers en Annette Wolthers, pastoor Jules Dresmé en de president van het Royal Canadian Legion, Martin Reelick,waren vrijdagmorgen 7 mei één van de pakweg vijftien aanwezigen op de Noorderbegraafplaats in Hilversum bij de herdenking van de Polar Bears. Deze Britse soldaten waren onderdeel van het Canadese leger en, zoals Reelick verwoord, ‘kameraden’. Vorig jaar was hij eveneens bij deze herdenking, toen voor het eerst gehouden.

Dat deze Britse soldaten nu pas voor de tweede keer worden herdacht en niet al veel eerder, komt volgens Reelick ook door de toch schandalige rol van het Hilversumse gemeentebestuur tijdens de oorlog. “Het is natuurlijk een schande dat een burgemeester als eerste kan claimen dat zijn stad Jodenvrij is. Maar dat betekent niet dat we het niet moeten herdenken.”

Historicus Pieter Hoogenraad vertelde op de begraafplaats het verhaal van wat zich op 10 mei 1945 afspeelde op een weiland naast paleis Soestdijk. De Duitsers moesten afstand doen van hun oorlogstuig zoals hun vuurwapens, bajonetten, stalen helmen, munitie, granaten, mijnen en andere explosieven. Ook werden ze gescreend op mogelijke betrokkenheid bij oorlogsmisdaden.”. Maar op 10 mei, als aan het einde van de middag een trekker met oorlogstuig arriveert, gaat het helemaal mis. “Een paar Duitsers laadden de spullen uit en gooiden die onder toezicht van Britse militairen op een hoop. Opeens klonk het geluid van een zware explosie. Een antitankmijn was geëxplodeerd te midden van de andere munitie. De ontploffing sloeg een krater in het weiland. Verschillende ruiten in de omgeving sprongen.” Het gevolg was dat dertien soldaten van het Leicestershire Regiment die in de buurt stonden, op slag dood waren. Zes anderen raakten er zwaar gewond. Ook kwamen er ten minste twee Duitse soldaten om onder wie de man die de mijn op de stapel had gegooid. “Het gerucht ging dat hij daarmee zelfmoord wilde plegen”, vertelde Pieter Hoogenraad. “Maar wellicht was het ook een ongeluk. De ravage was enorm. De verslagenheid onder de mannen van het mortierpeloton, die nadat de oorlog voorbij was nog zo veel strijdmakkers verloren, was groot.”

De stoffelijke resten van de dertien Britten werden twee dagen later onder grote publieke belangstelling vanuit de Geraniumschool in een plechtige stoet overgebracht naar de Noorderbegraafplaats en daar begraven. “De dood van de soldaten, die na Nederland te hebben bevrijd en de oorlog te hebben overleefd alsnog sneuvelden, maakte diepe indruk op de Hilversummers.

Later werden naast hen nog drie andere militairen van de Polar Bear Divisie begraven. Een van hen overleed als gevolg van een auto-ongeluk, toen zijn wagen plotseling moest stoppen voor een overstekend kind. Van beide anderen is helaas niet bekend hoe zij om het leven zijn gekomen.

Na het verhaal van Pieter mocht ik iets vertellen over mijn zoektocht naar de gezichten van de omgekomen soldaten.

Ik vertelde, dat ik in november 2019 begonnen ben. De meesten van de Polar Bears kwamen uit Midden-Engeland, maar ook één soldaat kwam uit Londen. Ik ben gaan zoeken op internet naar familieregisters, geboorteregisters, online telefoonboeken op de achternamen, heb historische verenigingen aangeschreven, brieven verstuurd naar mensen met dezelfde achternamen en kreeg het advies om interviews te geven aan lokale kranten:de Leicester Mercury en de Melton Times. De Leicester Mercury heeft mij een telefonisch interview afgenomen, en dat heeft twee foto’s opgeleverd.Daarnaast heb ik een een Facebookpagina, podcast en filmpje in het Engels gemaakt om zo beter familieleden in Engeland te kunnen vinden.Er is inmiddels een jaar verstreken. Er is 1 foto bijgekomen. Er heeft zich een familielid gemeld van soldaat Ronald Wood. De kleindochter (Andrea Stubbs) is lerares en behandelde vorig jaar in de klas Remembrance Day in Engeland. Ze vertelde ook over haar opa, die omgekomen was in de Tweede Wereldoorlog en begraven ligt in Hilversum. Een klasse assistent ging tijdens de les zoeken op het onderwerp en kwam het artikel tegen in de Leicester Mercury: De kleindochter zocht contact met mij en stuurde een foto van haar opa.  Inmiddels staan bij de graven 9 displays met foto’s. Deze displays staan ook op de Amerikaanse begraafplaats in Margraten. Ik ben in contact gekomen met Sebastiaan Vonk van de Fields of Honor Foundation. Deze Foundation heeft ervoor gezorgd dat in Margraten inmiddels 8000 soldaten een gezicht hebben gekregen. Sebastiaan gaf mij het advies om contact op te nemen met het staalbedrijf van der Lee in Nistelrode, die deze displays maakt. De foto’s op aluminiummateriaal werden gemaakt door een fotobedrijf in Amersfoort. Het staalbedrijf uit Nistelrode had toevallig net een order voor 700 displays binnengekregen vanuit Suresnes(Fr) en daar kon ik op meeliften. Ze maakten voor mij 16 extra. De begraafplaats in Suresnes ,die net buiten Parijs ligt, bevat de rustplaats van omgekomen soldaten van zowel de Eerste, als de Tweede Wereldoorlog.

Op het prikbord van de Noorderbegraafplaats hangt in de vitrinekast een oproep aan mensen in Engeland om zich bij mij te melden.

DEAR VISITOR OF THE WAR GRAVES IN HILVERSUM

I DO TAKE CARE OF THESE WAR GRAVES WITH GREAT HONOR. IT WOULD BE VERY WELCOME TO GET IN CONTACT WITH RELATIVES OF THE FOLLOWING SOLDIERS:

ATKIN , THOMAS VINCENT HAIG

FISHER, JACK

HYDE, ROBERT HENRY CLEMENT

LANGLEY, VERNON GEORGE

SPENCER, ALBERT

THOMPSON, GEORGE VALENTINE

WALLEY, ROY JAMES

PLEASE CONTACT ME FOR INFORMATION

MOBILE PHONE: +31653778776

EMAIL: m.e.tepper@gmail.com

THANK YOU IN ADVANCE,

MEINDERT TEPPER

Vervolgens noemde wethouder Arno Scheepers alle namen van de Polar Bears op en de aanwezigen legden blauw-gele bloemen (naar de kleur van het wapen van de gemeente Hilversum) bij de zestien graven.

Ook liepen de aanwezigen nog langs het graf van de oom van burgemeester Pieter Broertjes, Ies Wessel. Hij overleed eveneens vlak na de Tweede Wereldoorlog. Hij was op 7 mei 1945 doodgeschoten door een groepje Duitse soldaten dat bezig was Utrecht te verlaten.

Link naar de podcast:

Podcast zoektocht naar gezichten bij graven 13 Engelse soldaten Leicestershire Regiment

Videolink naar het filmpje:

Search for Soldiers Leicestershire Regiment

Samenstelling Meindert Tepper

Dank aan Meindert Tepper voor het mogen plaatsen van het door hem samengestelde document.

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op.

 Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter

Geïnspireerd geraakt door onze oud Baarn-verhalen? 

Kom in actie en deel ook uw herinneringen op Groenegraf.nl.