.JPG) |
| De groeven worden gecontroleerd |
Hebt u zich wel eens een idee
gevormd, hoe eigenlijk een grammofoonopname tot stand komt ?
En welk een enorme technische
vaardigheid en routine het vereist, om in 1937, het in de opnamestudio gespeelde zoo
goed mogelijk op de grammofoonplaat vast te leggen!
De meeste grammofoonbezitters
weten doorgaans van een plaat niet méér, dan dat zij op een of andere
mysterieuze wijze daarop vastgelegde geluiden reproduceert en dat het voor haar
levensduur niet bevorderlijk is, om er op te gaan zitten.
Sinds enigen tijd zijn er in
Nederland enige fabrieken opgericht, onder andere in Baarn, welke grammofoonplaten opnemen en persen.
Tot nog toe waren de artiesten altijd genoodzaakt, voor een opname naar het
buitenland te gaan, wat natuurlijk aan alle kanten hoogst onvoordelig was. Dank
zij de bereidwilligheid van een dezer firma's waren wij dezer dagen in staat
vier opnamen van een band, welke speciaal voor dit doel was samengesteld uit de
beste krachten van enige in Holland werkende ensembles, bij te wonen. De band
bestond uit twee Amerikaansche negers, een negerzangeres, twee Russen, een
Engelschman, een Duitscher, een West-Indiër en een Hollander. Er heerste dus
een nogal kosmopolitische sfeer en als taal voerde natuurlijk het Engelsch den
boventoon.
Eerst werd nog wat in een kleine zaal gerepeteerd, waarna
we studiowaarts togen. Hier werd een kleine bespreking
met den opname ingenieur gehouden over het al dan niet gewenste van Raumton of
zaaleffect. Een grammofoonopname kan n.l. door den opname-ingenieur zodanig
beïnvloed worden, dat. een effect verkregen wordt, als was ze in een grote
zaal gemaakt, ongeacht de ruimte waarin gespeeld werd. De opname kan echter ook
geheel "droog" gemaakt worden, d.i. het andere uiterste. Beide
manieren hebben hun vóór- en nadelen en 't is de taak van den geluidsingenieur,
om dit vraagstuk tot 'n bevredigende oplossing te brengen.
De band wordt nu in de opnamestudio
zodanig om de microfoon, een uiterst gevoelig instrument, geplaatst, dat de
meest ideale afweging van klanken bereikt word. Hierbij is het opvallend, dat
degenen die meerdere malen voor de plaat gespeeld hebben, bij intuïtie schijnen
te voelen, waar in die speciale bezetting hun plaats is. De anderen zijn
dikwijls óf te bescheiden of zouden het
liefst in de "mike" willen zitten. Voorts hebben we nog het speciaal
"spelen op de microfoon". Een jazz zanger, een trompettist of zelfs
wel een hele kopersectie gaan zoo dicht mogelijk bij de microfoon staan en
brengen het door hen te spelen gedeelte uiterst zacht voor de microfoon. Het
komt dan op de plaat gewoon vol door. Het resultaat is echter dikwijls,
wanneer de artiesten goed "op de microfoon kunnen spelen" van een
verrassende schoonheid en timbre. Vooral in de jazzmuziek wordt hiervan dikwijls
gebruik gemaakt en er zijn zelfs wel jazzcomposities gemaakt, die op deze wijze
door den componist bedoeld, niet anders dan met behulp van een microfoon
vertolkt kunnen worden. Dan laat de opname-ingenieur (die in een ander vertrek
met zijn ingewikkelde instrumenten en versterkers huist) een paar maten
spelen, die hij vanuit zijn domicilie door de koptelefoon beluistert. Soms
verplaatst hij enige spelers, omdat ze óf niet goed doorkwamen, óf te sterk op
den voorgrond traden.
Nu is alles gereed voor de
proefopname. Het geluid gaat nu via de microfoon langs een elektrische leiding
naar een versterker, die precies zoo werkt als een radiotoestel en deze enige
honderden malen versterkte geluidstrillingen splitsen zich daarna in twee
wegen. Een ervan gaat naar de koptelefoon van den opname-ingenieur, de andere
naar het z.g. snijapparaat, een soort zeer zware pick-up met in plaats van een
naald een speciale snijstift. Deze loopt over een wasplaat van bijenwas die een
dikte heeft van ongeveer 7 centimeter en ronddraait met een constante snelheid
van 78 toeren per minuut.
.JPG) |
| De geperste platen worden van de matrijs genomen |
Een soort
schroefmechanisme zorgt ervoor, dat het snijapparaat langzaam naar het midden
van de plaat opschuift, zodat een spiraalvormige groef in de wasplaat gesneden
wordt. De versterkte geluidstrillingen, welke de stift van het snijapparaat
kleine zijdelingse schommelingen geven, leggen zichzelf op deze wijze in de
groef vast.
De
opname-ingenieur heeft op honderd en één dingen tegelijk te letten, om te
zorgen, dat alles naar wens gaat. Intussen zit men in de opnamestudio ook niet
stil. Daar heerst een nerveuze spanning, waarbij plankenkoorts kinderspel is.
Beide
studio's zijn met een vrij ingewikkeld lichtsignalen systeem met elkaar
verbonden. Eerst krijgt de bandleader een rood lichtsignaal ten teken dat er
volkomen stilte moet heersen, hetwelk vanuit onze studio wordt beantwoord.
Terstond zet nu de ingenieur het snijapparaat op de draaiende was schijf en
waarschuwt vervolgens dat begonnen kan worden.
De bandleader
geeft met zijn hand het tempo aan en met de proefopname wordt aangevangen. Direct
na het beëindigen van het nummer begeven
wij ons naar de technische studio, waar we het zojuist opgenomene via pick-up
en versterker weer kunnen horen, waarbij op eventuele fouten e.d., zowel door artiesten
als door ingenieur, speciaal gelet wordt.
Na een kleine bespreking gaan we dan weer eens de
"mike" opzoeken en worden achter elkaar twee z.g. ,,masters" van
hetzelfde nummer opgenomen, precies zoals de proefopname, welke door het terugdraaien
ongeschikt geworden is voor verder procedé.
.JPG) |
| Door opnameleider controleert het eindproduct |
Van deze "masters" worden dan op de fabriek
langs chemische weg "moederplaten of matrijzen" getrokken, welke uit
een speciale metaallegering bestaan.
Hiervan worden weer de "master-pressings" geperst,
't welk gewone enkelzijdige grammofoonplaten
zijn. Men verkrijgt hierdoor van één nummer twee verschillende
"master-pressings" waar de beste van uitgezocht wordt.
De fabriek ontvangt daarna order om van de uitgekozen
matrijzen zoveel platen te persen, en u kunt na enigen tijd uw collectie weer
verrijken met de nieuwste grammofoonplaten.
 |
| Leen Bakker |
Geplaatst door L.J.A.Bakker
http://knipselsuitkranten.nl
http://www.grijsvuur.nl
Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter
