Heeft u zich al eens verdiept in de logica van huisnummers? Ik niet, tot voor kort. Gisteren ontving ik een emailberichtje van Ed Vermeulen. Hij wees mij erop dat aan de Kettingweg in Baarn de weg begint te nummeren aan de spoorzijde, en verder dat de oneven nummers aan de rechter kant en de even nummers aan de linker kant van de weg te vinden zijn. Mijn eerste reactie was: Nou en? Tot ik erover na ging denken. In heel Baarn zijn de even nummers, gezien vanaf het begin van de straat, aan de rechter kant van de weg, en de oneven nummers links. Mij was het nooit opgevallen. Ik moest me er toch maar eens in verdiepen.
Op de website
zoekplaatjes.nl hebben ze er een hele studie van gemaakt. Op die site worden oude panden op oude foto's geïdentificeerd door bezoekers. Die panden worden herkend aan vele uiterlijke kenmerken. Omgeving, bouwstijl, soort dakpannen, bestrating van wegen, luiken voor de ramen, noem maar op. Huisnummers zijn daarbij uiteraard ook een hele belangrijke factor. Achter huisnummers is een wereld aan informatie te vinden. De vorm van het bordje, het gebruikte lettertype, het gebruik van wijkaanduidingen op de bordjes, de plaats van het bordje op het pand, het zijn allemaal indicaties die belangrijk kunnen zijn bij de identificatie van het pand. Op deze site is een pagina gewijd aan huisnummers. Zeer interessant!
Klik hier.
In Nederland is het gebruik van huisnummers rond 1800 verplicht gesteld. Een idee van Napoleon, die ook al het gebruik van achternamen verplicht stelde. Nee, die Napoleon had niet alleen maar slechte ideeën. Op het gebied van registratie van personen heeft hij heel veel betekend in Europa. Daar hebben we nu nog steeds profijt van. In de meeste gemeenten, ook in Baarn, werd een systeem van wijkletters gecombineerd met een huisnummer toegepast. Een huisnummer D-103 was dus te vinden in wijk D. In Baarn werd gewoon doorgenummerd door de wijken heen. Als nummer 103 in wijk D te vinden was, dan had je geen nummer 103 in wijk A. Van dat systeem werd afgestapt toen de bevolking groeide en het aantal woningen in de plaatsen enorm toenam. Toen werden straatnamen ingevoerd met elke straat zijn eigen nummering. Maar het is nog niet eens zolang geleden dat nog met wijknummers gewerkt werd. In het telefoonboek van Baarn van 1915 staan al wel straatnamen, maar er worden nog steeds wijk- en huisnummers aangegeven. Die nummering is dus niet te vergelijken met de huidige nummering van de huizen in dezelfde straten toen.
 |
De familie Hut voor hun woning aan de Weteringstraat op nummer 56.
Een even nummer, keurig aan de rechter kant van de straat, zoals het hoort in Baarn! |
 |
| Vleeschhouwerij Das, nog in de oude nummering: Wijk F, huis nummer 110. |
Maar hoe zit het nu? Natuurlijk wist ik dat even nummers meestal aan de ene kant van de straat te vinden zijn en de oneven nummers aan de overkant. Maar is het overal net als in Baarn? Even rechts en oneven links? En aan welke kant van de straat begint men met nummeren? Er zijn geen vaste regels voor. Het verschilt per gemeente, maar binnen een gemeente wordt in de regel wel consequent hetzelfde systeem toegepast. In Baarn begint de nummering van de woningen aan de kant van de straat die het dichts bij het centrum ligt. Zo is dat in bijna elke gemeente. De lage nummers van de Eemnesserweg zijn dus aan de kant van de Brink te vinden, de hoge nummers zijn aan de kant van de Van Heemstralaan te vinden. Links de oneven nummers, rechts de even nummers.
Dit klinkt allemaal logisch, maar is dat nu zo in heel Nederland? Het antwoord is nee. In de buurtgemeenten Soest en Hilversum wordt hetzelfde systeem gehanteerd, maar bijvoorbeeld in Amersfoort, toch ook niet zover weg van Baarn is het precies andersom. De even nummers aan de linker zijde van de straat en de oneven nummers rechts. En Amersfoort is geen uitzondering. Er zijn veel gemeenten in Nederland waar het zo werkt.
Ed Vermeulen merkte terecht op: de nummering van de Kettingweg loopt verkeerd. Het nummeren begint aan de kant van de Stationsweg en eindigt aan de kant van de Javalaan. Het centrum is het dichtst bij de Javalaan, dus de nummering zou andersom moeten lopen. Bovendien zijn de oneven nummers rechts en de even nummers links te vinden. Ook precies andersom als in de rest van Baarn. Waarom? Geen idee. Misschien een idee van iemand die oorspronkelijk uit Amersfoort komt? Wie het weet mag het zeggen. Kent iemand nog meer van dit soort uitzonderingen in huisnummeringen in Baarn? Ik ben benieuwd!
 |
| Eric van der Ent |
