Geheugenvanbaarn.nl: Eemlands Allerlei: deel 1

door Ed Vermeulen

Lichtvoetig en goed gemutst het nieuwe jaar in met voor de een historisch verantwoorde weetjes en voor de ander geschiedkundige niemendalletjes: een terugblik op het jaar 2021 en de eerste schermutselingen in 2022. Vijf miniverhaaltjes met een Eemlands tintje!

Copy aquarel Hoog Wolde uit directiekamer Mr. Rob Stuyt
(Coll. Ed Vermeulen)

De Polygram-geest in de fles!
(Foto: Ed Vermeulen)

Polygram dreams: op een koude en donkere decembermiddag ging de bel. Door het glas van de deur meende ik een pakjesbezorger te zien. Raak: DHL, met mondkapje en muts over de oren. Een pakje: ditmaal niet voor de buren, maar voor mezelf. Wat zou het zijn, ik had niets besteld, een cadeau? Snel opengemaakt: wat schetst mijn verbazing: een mooi verpakte fles wijn, Grand Vin du Rhône Sainte Cécile les Vignes 1990, met op het etiket een historisch verantwoorde foto van de oude Villa Hoog Wolde, abusievelijk geschreven als Villa Hoogwolde.

Opvallend was de zin ’Maison Polygram 1950-1995’. Maison Polygram: klinkt als een chique platenzaak van ver voor de oorlog, maar nog meer hoe kom je er op? Vijfenveertig jaar Polygram waarvan ik er tweeëndertig van nabij heb meegemaakt. Ik was wel toe aan een neut vond ik zelf. Snel de glazen gepakt: dat bij het openen de kurk verpulverde en dat een azijnachtige lucht mijn neus binnendrong, een kniesoor die daar op let. Pas toen bij het inschenken het glas zich vulde met een donkerbruine drab ontwaakte ik uit mijn droom, mijn Polygram droom. Later bedacht ik me dat ik in de DHL bezorger een oud collega meende te herkennen. Maar toen was het al te laat. Wie zong ook al weer dat dromen bedrog zijn?

Maison Polygram, Baarn 1950-1995: Goede wijn behoeft geen krans!
(Coll. Ed Vermeulen)

Marion Bloem, Tong Tong Fair Festival 2012
(Tong Tong Fair Festival - Marion Bloem)

Indische schrijfster in Baarn: dat de grande dame van de Nederlandse literaire wereld, Hella Haasse, in Baarn heeft gewoond, op Het Baarnsch Lyceum heeft gezeten en op de Nassaulaan haar beroemde boekenweek geschenk Oeroeg heeft geschreven, is u natuurlijk bekend, maar dat Marion Bloem (’Geen gewoon Indisch meisje’, ’Haar goede hand’ en recentelijk ’Indo’) in haar (zeer) ’vroege’ jeugd met haar ouders korte tijd in Baarn heeft doorgebracht is waarschijnlijk niet bekend.

Fragment over Baarn uit boek ’Indo’ – een persoonlijke geschiedenis over identiteit, uitgave 2020

Alles wijst in de richting van Kasteel van Antwerpen
(Archief Baarnsche Courant)

Welgemeende adviezen van de Schoolartsendienst Baarn e.o., 1961
(Coll. Marion Bloem)

Een door haar op Facebook geplaatst document, een rapport van de schoolarts (rayon Baarn/Soest) uit 1961, zette mij op het spoor. Na hun overkomst vanuit Indonesië werd het echtpaar Bloem (met baby) opgenomen in een contractpension in Baarn. Alles wijst er op dat dit Kasteel van Antwerpen van de familie Scheppers (mevrouw en zoon Ruud) geweest moet zijn. U ziet het: het gebeurde in de Laanstraat, toen en nu nog steeds. Vanuit Baarn is het gezin Bloem naar Soesterberg verhuisd.

Vooroorlogse foto van het s.s Simaloer

Glad geschoren de reis en de wal op: u herinnert zich ongetwijfeld het door mij, samen met zijn kleindochter, geschreven verhaal over Baarnaar hofmeester Laurens Swart die in november 1940 vanuit Sumatra naar Engeland voer met het s.s. Simaloer van de SMN en op 2 maart 1941 werd getorpedeerd. Swart overleefde deze scheepsramp en kwam uiteindelijk in juli 1945 behouden thuis.

Laurens Swart , hofmeester SMN
(Foto: Coll. Fam. Swart)

In zijn nalatenschap bevond zich naast zijn Gillette scheermes een voorwerp dat bij nadere bestudering een scheermesjes slijper, compleet met attributen, bleek te zijn. Merk Allegro.

Handig! Scheermesjesslijper merk Allegro in
gebruik bij Laurens Swart
(Foto: Bart Gaarenstroom)

m.s. Rochab – correct afgestempeld!
(Foto Rochab: Coll. Frank Haalmeijer, afbeelding stempel: Coll. Ed Vermeulen)

Glad geschoren de reis op! De hofmeester gaf het goede voorbeeld. Ook in mijn eigen tijd op zee werd een gladgeschoren tronie op prijs gesteld. Zeker voor een 2e stuurman uit vorstelijk Baarn. Met als motto ’Wie scheert met verstand zeept in met de Vergulde Hand!’, glad geschoren de wal op! Olbia, Sardinië 1967, a/b m.s. Rochab, het is maar dat u het weet. Wat we in Olbia deden: In Pointe Noire, Congo Brazzaville, geladen diepgevroren tonijnen lossen! Olbia: ik dronk er mijn eerste Campari.

Uw schrijver: Olbia…ingezeept! 1967
(Coll. Ed Vermeulen)

Pelitahuis Duinweg 19 Soest-Zuid
(Coll. Ralph Ockerse)

Pelitahuizen Soest: Uit het recent geplaatste verhaal van Ralph Ockerse (Soester in Amerika - Geheugenvanbaarn.nl) bleek dat de huizen aan de oneven zijde van de Soester Duinweg 1 t/m 19, gebouwd in de jaren 1949-1950, zogenaamde Pelitahuizen waren.

Pelitawoningen, ook in Soest
(Nieuwe Courant 30-5-1949)

Anders dan bij de Baarnse Pelitahuizen in de Gruttostraat, bij de Soester versie geen naast de voordeur ingemetselde herinneringstegel.

Bij Soester Pelitahuizen géén gevelsteentje
(Coll. HKB)

Kaartje uit het kadaster: Duinweg 19

Volgens de eigen geschiedschrijving van Pelita ging het om acht woningen, maar naar het zich nu laat aanzien lijkt tien een juister getal te zijn. Leuk detail: in een door mij recent gedaan onderzoekje gaf de huidige eigenaar van no.1 aan dat hij het verhaal, bij monde van een vorige bewoner, kende. De huidige bewoner van no. 19 kende het verhaal niet, maar in de familie van zijn echtgenote bestond wel een band met Indonesië. Ook hier was het (Pelita)cirkeltje weer rond. Mooi om dit te weten in het jaar dat de Stichting Pelita haar vijfenzeventig jarige bestaan viert.

Docent natuurkunde HBL Dr. J.A Vreeswijk, 1953
(Coll. Ralph Ockerse)

Dr. J.A. Vreeswijk, docent natuurkunde: in het Ockerse verhaal een drietal prachtige foto’s van de heer Vreeswijk, docent natuurkunde aan Het Baarnsch Lyceum. Ook ik had les van deze humoristische man met zijn Clark Gable-achtige uitstraling. Bij repetities vond hij het geen bezwaar dat je afkeek bij je buurman. ’Gaat toch mis’ was Vreeswijks achterliggende gedachte. Meestal had hij gelijk. Ook bezigde hij de uitdrukking: ’wat je niet weet kun je niet opschrijven’. Nog steeds uit mijn hart gegrepen woorden. Woonde in 1956 op Sophialaan 36 en kwam op de fiets naar school.

Villa Refugium Sophialaan 36
(Foto: Geheugenvanbaarn.nl)

Over zijn dagelijkse fietstocht, die hem over de Gerrit van der Veenlaan bracht, vertelde hij het volgende: ’Telkens als ik bijna het Stationsplein heb bereikt hoor ik een geluid…krakkakrekrek! Wat het was, geen idee, tot ik ontdekte dat het kwam uit het gebouw van de Sociëteit De Vereeniging op de hoek van het Stationsplein. Voortgebracht door de krakende nekken van de zich naar mij omdraaiende en kijkende lunchende en borrelende leden: ’Kijk daar gaat Vreeswijk. Eén van ons, wanneer komt hij?’