De stations van Baarn

De meeste mensen van Baarn weten het wel. Baarn heeft zijn explosieve groei in inwoneraantal na 1874 met name te danken aan de spoorlijn van Amsterdam naar Amersfoort en verder naar Zutphen. In die beginjaren trok een grote schare toeristen uit Amsterdam met regelmaat naar Baarn om te genieten al het moois dat het rustige Baarn te bieden had. De prachtige bossen en uitgestrekte polderlandschappen waren voor de rijkere inwoners uit de drukke stad een oase. Vele rijke Amsterdammers lieten in die jaren hun zomerhuizen in Baarn bouwen. Dat zorgde ervoor dat het plaatsje Baarn veranderde van boerengehucht naar villadorp.

Het station in Baarn aan het Stationsplein. Foto: J. Ebbenhorst & Zn., Soest

De spoorlijn langs Baarn werd mogelijk omdat Prins Hendrik (De Zeevaarder), bewoner van paleis Soestdijk grond afstond voor de aanleg van de spoorlijn. In ruil daarvoor eiste hij dat er een station bij paleis Soestdijk zou komen. Koning Willem III, broer van Prins Hendrik, vond dat geen goed idee. Waarom zou zijn broer een eigen station krijgen, als hijzelf bij paleis Het Loo in Apeldoorn geen station had?  Dat ging dus niet door.
Paleis Soestdijk kreeg dus geen eigen station, maar Prins Hendrik liet het er niet bij zitten. Hij verlangde dat het station in Baarn zou komen en dat de meeste treinen op deze route in Baarn zouden stoppen. En aldus geschiedde. Baarn kreeg zijn station, en dat station is nog steeds te vinden aan het Stationsplein in het Amaliapark in Baarn.

De koninklijke wachtkamer op het station van Baarn

Het station lag aan de zogenaamde Oosterspoorweg, waarvoor de H.S.M. (de Hollandse IJzeren Spoorweg Maatschappij) in 1870 een concessie verwierf. Het station is vermoedelijk ontworpen door de bekende architect Adolf (Dolf) Leonard van Gendt (1835-1901). Van Gendt was niet de minste. Hij ontwierp onder andere het Concertgebouw in Amsterdam. Hij heeft ook nog een tijd in Baarn gewoond. De ontwerpen van diverse mooie villas's in Baarn zijn ook van zijn hand.

Door de betrokkenheid van Prins Hendrik en de nabijheid van paleis Soestdijk, lag het voor de hand dat er ook een koninklijke wachtkamer in het station zou worden gesitueerd.

In het begin was de trein een luxevervoermiddel. Bij de opening van het station in 1874 kostte een retour Baarn-Amsterdam per eerste klas f 2,25, tweede klas f 1,80 en derde klas f 1,20. Om te beseffen hoeveel geld dat was: een timmerman moest zes uur werken voor een retourtje derde klas! Voor de rijkere Amsterdammers waren deze prijzen echter geen probleem. Ze bouwden hun zomerverblijven in Baarn en forensden naar Amsterdam. Vaak kwamen deze Amsterdammers op latere leeftijd definitief in Baarn wonen om zo van hun oude dag te kunnen genieten.

De in 1932 gebouwde tunnel onder het spoor

In 1932 werd er een spoortunnel bij het station gebouwd zodat reizigers veilig op de perrons konden komen.

Het stationsplein in Baarn met links het station

Op 1 juni 1898 wordt in Baarn een tweede station geopend. Op nog geen tweehonderd meter hemelsbreed van het eerste stations werd aan de Lt.Gen. Van Heutszlaan een tweede station gebouwd. Vanaf dit station vertrok te trein naar Utrecht en vise versa. De lijn was eigendom van de  N.V. Utrechtse Locaalspoorweg Maatschappij, opgericht in 1896 en werd geexploiteerd door de N.C.S. (Nederlandsche Centraal Spoorweg Maatschappij). Vroeger reed er de prachtige stoomtrein genaamd "Bello".

Het stationsgebouw aan de Lt.Gen Van Heutszlaan

Direct na de eerste wereldoorlog, in 1919, fuseerden de H.IJ.S.M. en Lokaalspoor en ontstond de N.V. Nederlandsche Spoorwegen. Direct na de twee de wereldoorlog, in 1947 werd het buurtstation opgeheven en vertrok de trein naar Utecht vanaf het grote station aan het Stationsplein. 

In 1948 is de spoorlijn Baarn-Utrecht geëlektrificeerd. Voor die gelegenheid vertrok voor de laatste keer een stoomtrein vanaf station Baarn naar Utrecht. Vanaf station Utrecht vertrok daarna een elektrisch aangedreven trein naar Baarn. Dat was het eind van het buurtstation van Baarn.

Het gebouw van het buurtstationnetje staat er nog steeds. Van Gend en Loos heeft er zijn kantoren en expeditiebedrijf gehad en enige tijd was achter het station het Oranjemuseum te vinden. Tegenwoordig wordt het stationsgebouw gebruikt als restaurant (Eethuis de Generaal). 

Bovenstaand filmpje is gemaakt in 1948. Van het station te Baarn vertrekt een stoomtrein voor zijn laatste rit naar Utrecht. Als de trein in Utrecht is aangekomen, vertrekt vanaf een ander perron een feestelijk versierde elektrische trein voor de eerste rit over hetzelfde traject in omgekeerde richting.
Maker: Polygoon-Profilti (producent) / Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (beheerder)

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter.